Luksemburg, Wielkie Księstwo Luksemburga (luks. Lëtzebuerg, Grousherzogdem Lëtzebuerg; niem. Luxemburg, Großherzogtum Luxemburg; fr. Luxembourg, Grand-Duché de Luxembourg) – państwo położone w Europie Zachodniej. Graniczy z Francją od południa, Niemcami od wschodu i z Belgią od zachodu i północy. Państwo członkowskie Unii Europejskiej oraz NATO.

Luksemburg to kraj o powierzchni 2586 km².

• całkowita długość granicy lądowej: 359 km
• długość wybrzeża: 0 km
• długość granic z sąsiadującymi państwami: Belgia 148 km, Francja 73 km, Niemcy 138 km
• najwyższy punkt: Kneiff 560 m n.p.m.
• najniższy punkt: rzeka Mozela 133 m n.p.m

Historia Luksemburga sięga X w. Kolejni jego władcy, zaczynając od niewielkiego skrawka ziemi wokół skały luksemburskiej stopniowo poszerzali granice hrabstwa, położonego na zachodnich peryferiach Niemiec. Sukces osiągnął Henryk VII, który na początku XIV w. został królem niemieckim i cesarzem rzymskim. Dzięki temu jego następcy sięgnęli po trony Czech i Węgier, stopniowo jednak zaniedbali niewielkie hrabstwo, z którego się wywodzili. Było ono zastawiane, a po wygaśnięciu rodu Luksemburgów przechodziło z rąk do rąk.

Z końcem XV wieku znalazł się w rękach Habsburgów, najpierw hiszpańskich, a w XVIII w. austriackich. Włączony do Francji przez Napoleona. Według ustaleń kongresu wiedeńskiego w 1815 Wielkie Księstwo Luksemburga uzyskało niezależność i zostało związane ze Zjednoczonym Królestwem Niderlandów unią personalną. Mimo niepodległości stacjonowały w nim garnizony pruskie. W 1839 w efekcie ustaleń konferencji londyńskiej utraciło znaczną (zamieszkaną głównie przez Walonów) część terytorium na rzecz nowo utworzonej Belgii. Od 1842 w unii celnej ze Związkiem Niemieckim, po I wojnie światowej z Belgią. Kraj zyskał pełną niepodległość w 1867, w 1890 zerwano unię personalną z Holandią.

Zajęty przez III Rzeszę w 1940, stał się częścią tzw. "Wielkich Niemiec". Działał tu jeden z najbardziej prężnych ruchów oporu. Jego dziełem był m.in. jedyny udany w okupowanej Europie strajk antynazistowski. Wyzwolony przez siły alianckie w grudniu 1944 i styczniu 1945.

Po wojnie najpierw w unii celnej (1944) Benelux (razem z Belgią i Holandią), potem od 25 marca 1957 w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej jako członek założyciel. Obecnie jedno z najbogatszych państw kontynentu skutecznie przyciągające kapitał zagraniczny (siedziby ponad 100 banków) i emigrantów z innych krajów.

W Luksemburgu w użyciu są trzy języki. Język luksemburski (dawniej uważany za jeden z dialektów języka niemieckiego) jest językiem, którego większość Luksemburczyków uczy się od wczesnego dzieciństwa w domu. W szkołach podstawowych naucza się przede wszystkim po luksembursku, w szkołach średnich zaś po francusku lub niemiecku. Luksemburczycy znają luksemburski i francuski na poziomie języka ojczystego, większość zna także w mniejszym lub większym stopniu niemiecki. Gazety drukują artykuły przede wszystkim po francusku, czasem jednak także po niemiecku i luksembursku. Luksemburskie kanały telewizyjne nadają prawie wyłącznie po luksembursku, chociaż dostępne są także kanały zagraniczne po francusku i niemiecku. Według licznych badań, 75% Luksemburczyków mówi na co dzień po luksembursku, również młodzież pisze do siebie wiadomości tekstowe w tym języku, odbywają się w nim także obrady parlamentu, chociaż wszystkie ustawy spisywane są po francusku. Do uzyskania obywatelstwa niezbędne jest zdanie państwowego egzaminu z języka luksemburskiego. Dodatkowo 13% mieszkańców (głównie portugalskich imigrantów) zna język portugalski, powszechna jest znajomość języka angielskiego. Język luksemburski został ustandaryzowany dopiero w latach siedemdziesiątych i od tamtej pory przeżywa renesans, także wśród młodego pokolenia, gdyż wcześniej był przede wszystkim mówionym dialektem niemieckiego, używanym tylko w sferze prywatnej.