Egipt (arab. مصر Miṣr; dialekt egipski: Máṣr (/masˤɾ/); łac. Aegyptus, gr. Αίγυπτος Aígyptos), nazwa oficjalna Arabska Republika Egiptu (arab. جمهوريّة مصر العربيّة Dżumhurijjat Misr Al-Arabijja) – państwo położone w północno-wschodniej Afryce z półwyspem Synaj w zachodniej Azji. Egipt graniczy z Izraelem i Strefą Gazy na północnym wschodzie, Sudanem na południu i Libią na zachodzie. Od północy rozpościera się Morze Śródziemne a na wschodzie Morze Czerwone.

Etymologia

Staroegipska nazwa kraju oznacza „Czarny Ląd” i odnosi się do żyznych gruntów wzdłuż Nilu będących przeciwieństwem sąsiadującej z nimi pustyni, „Czerwonego Lądu”.

Arabskie słowo Miṣr, obecna oficjalna nazwa kraju, ma pochodzenie semickie. Według pierwotnego asyryjskiego rodzaju pisma słowa Misir / Musur są spokrewnione z hebrajskim słowem מִצְרַיִם (Mitzráyim) oznaczającym kraj lub państwo. Początkowe wąskie znaczenie tego słowa rozumiane jako Egipt Dolny (Dolny Kraj), zostało rozszerzone na cały kraj (Górny i Dolny Egipt). Biblia wspomina o Egipcie i jego mieszkańcach ponad 700 razy. Stary Testament kraj ten zazwyczaj określa słowem Misraim (Micraim, Micrájim), co zdaje się sugerować, że potomkowie tego syna Chama mieli tam znaczącą pozycję albo przewagę liczebną. W niektórych psalmach Egipt został nazwany krainą Chama.

Nazwy europejskie Egypt, Ägypten, Égypte, Egitto itd. pochodzą z łacińskiego słowa Aegyptus i pierwotnie ze starogreckiego słowa Αίγυπτος (Aigyptos). Koptowie utrzymują, że są bezpośrednimi potomkami staroegipskiego społeczeństwa z czasów faraonów. Od ich imienia powstało greckie słowo aigyptos, które np. w języku niemieckim przekształciło się w słowo Ägypten. Według innych teorii słowo Aigyptos stanowi kontaminację egipskiego wyrażenia ḥwt-k3-ptḥ, co oznacza „Siedziba duszy Boga Ptah”, przy czym jest to także nawiązanie do świątyni Ptaha w Memphis.

Geografia

Podstawowe informacje

• Długość granic: całkowita 2689 km (w tym: Strefa Gazy 11 km, Izrael 255 km, Libia 1150 km, Sudan 1273 km)
• Długość wybrzeża: 2450 km
• Najwyższy punkt: Góra Świętej Katarzyny 2629 m n.p.m.
• Najniższy punkt: Al-Kattara 133 m p.p.m.
• Współczynnik urbanizacji: 42% (2003)
• Ważne miasta: Kair, Aleksandria, Luksor, Asuan, Asjut, Al-Mahalla al-Kubra, Giza, Port Said, Szubra al-Chajma, Suez, Fajum.

Klimat

W Egipcie przeważa klimat skrajnie suchy zwrotnikowy. Roczna suma opadów na ogół nie przekracza kilkudziesięciu milimetrów. Z tego względu większość ludności zamieszkuje tereny w delcie i dolinie Nilu. Nad rzeką istnieje oaza nadrzeczna, której długość wynosi niecałe 3 tys. kilometrów. Od tysiącleci w Egipcie tworzono system sztucznego nawadniania, znacznie zwiększając powierzchnię gruntów uprawnych. System nawadniający rozbudowano w 1970 roku, gdy w Asuanie zbudowano zaporę wodną (Wielka Tama), sztuczny zbiornik (Jezioro Nasera) i elektrownię wodną.

Przemysł

Dobrze rozwinięty jest przemysł chemiczny, szczególnie produkcja nawozów sztucznych, włókien syntetycznych, farmaceutyków, a także przemysł włókienniczy i odzieżowy, dający obecnie ok. 1/4 wartości ogólnej produkcji przemysłowej.

Z bogactw mineralnych Egiptu największe znaczenie mają ropa naftowa i fosforyty. Ropa naftowa, pochodząca ze złóż na zachodzie półwyspu Synaj oraz z nowych pokładów w szelfie Zatoki Sueskiej, wzdłuż wybrzeża śródziemnomorskiego, a także z obszaru Pustyni Zachodniej, przy granicy z Libią. Fosforyty, ruda żelaza, mangan wydobywana jest w okolicach Asuanu i na zachodzie półwyspu Synaj. Gaz ziemny, wydobywa się głównie w delty Nilu i ze złóż podmorskich.

Przemysł przetwórczy widoczny jest w miastach położonych w delcie Nilu, nad Kanałem Sueskim i w Heluanie, gdzie istnieje wielki kombinat metalurgiczno-koksowniczy. Natomiast w Asuanie istnieją huty żelaza i aluminium. Zakłady metalurgiczne znajdują się w Kafr Ad-Dawwar. Najlepiej rozwinięty jest przemysł włókienniczy, dość dobrze – chemiczny, elektromaszynowy, petrochemiczny i skórzano-obuwniczy. Duże ośrodki przemysłu petrochemicznego rozwinęły się w Aleksandrii, Kairze, Suezie, Tanta i Asjut. Poza tym w kraju istnieją liczne zakłady przetwórcze surowców i materiałów budowlanych, głównie wapieni wykorzystywanych w przemyśle cementowym.

W Egipcie znajduje się kilka montowni zagranicznych koncernów motoryzacyjnych. Istnieją również zakłady produkujący sprzęt transportu kolejowego, elektromaszynowego i elektrotechnicznego. Przemysł energetyczny posiada elektrownie jądrowe w Al-Dabaa, o mocy 2000 MW, a na Wysokiej Tamie na Nilu przy Zbiorniku Nesera zlokalizowana jest hydroelektrownia.

Ważną rolę w gospodarce Egiptu odgrywa Kanał Sueski łączący Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym. Przepływają nim między innymi tankowce przewożące ropę naftową z krajów Bliskiego Wschodu do Europy oraz ropociąg Sumed.

Turystyka

Turystyka jest głównym źródłem dochodu kraju. W roku 2010 przybyło do Egiptu ponad 14,8 mln. turystów (ok. 12,7 miliardów dolarów przychodów). Egipt najczęściej odwiedzali turyści z Rosji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, Francji i Polski (rocznie ok. 600 tysięcy). Szczególnie stare egipskie zabytki są magnesem przyciągającym zagranicznych gości. Obok Gizy i Kairu turyści chętnie odwiedzają Aleksandrię i Luksor, skąd między innymi można dotrzeć do Doliny Królów. Luksor jest także punktem startowym dla podróży przez Nil do Asuanu. Z tego miejsca oferowane są także loty i wycieczki autokarowe do Abu Simbel na Pustyni Nubijskiej i innych obiektów sakralnych wokół Jeziora Nasera. Większość operatorów podróży oferuje lot wewnętrzny do Kairu i po zwiedzeniu Kairu, urlop wypoczynkowy i kąpiele w Hurghadzie lub Szarm el-Szejk nad Morzem Czerwonym.

Nowoczesny kurort turystyczny Szarm el-Szejk na południowym krańcu Półwyspu Synaj jest szczególnie lubiany przez sympatyków nurkowania ze względu na liczne rafy koralowe. Jest to również punkt wypadowy na górę Synaj, gdzie Jahwe miał przekazać Mojżeszowi Dziesięć Przykazań oraz do prawosławnego Klasztoru św. Katarzyny, na skalistą pustynie Wyżyny Synajskiej, a także do Ziemi Świętej. Przy kurorcie znajduje się pierwszy egipski podwodny Park Narodowy Ras Muhammad. Wokół raf koralowych południowego Synaju, gdzie występuje ponad 250 różnych raf koralowych i 1000 gatunków ryb, w ciepłych wodach morskich spoczywają liczne wraki statków, które są chętnie odwiedzane przez nurków. W ostatnich latach wiele entuzjastów sportów podwodnych wybiera się również do położonego bardziej na północ Zatoki Akaby do Dahabu, Nuwajby i Taby.

Ze względu na wzrastające zainteresowanie turystyką nurkową udostępniono także miejscowości na południe od Hurghady wzdłuż zachodniego wybrzeża Morza Czerwonego: Safadża, Al-Kusajma i Marsa Alam, jak także Bir Szalatin. Przewiduje się, że niebawem otworzy się granica do trójkąta Hala’ib. 30 km od granicy z Sudanem, 20-25 km w głąb kraju znajduje się Park Narodowy, który stanowi nowy magnes dla turystów. Te ośrodki turystyczne stanowią również miejsca wypadowe na Pustynie Wschodnią i góry Atbaj.

Wszystkie te kurorty turystyczne położone są na Riwierze Morza Czerwonego.

Oazy zarówno te na Saharze, na Pustyni Libijskiej (Pustynia Zachodnie): Siwa, Fajum, Al-Bahrijja, Al-Bawiti, Ad-Dachila, Al-Farafira, Charga oraz te na Synaju: Wadi Fajran, Ajn Hudra czy Ajn Musa są również otwarte dla turystów.

W Aleksandrii znajduje się Bibliotheca Alexandrina, a wokół wybrzeża Morza Śródziemnego liczne podwodne wraki statków z okresu II wojny światowej.

W Egipcie znajduje się też wiele stanowisk archeologicznych, z których większa część jest otwarta dla zwiedzających.

Turystyka, jako główna gałąź przemysłu, po napadach terrorystycznych na cele turystyczne w latach 90. XX i pierwszej dekadzie XXI w. (Luksor 1997, Synaj 2004, Szarm el-Szejk 2005, Dahab 2006) musiała uporać się z częściowo silnymi zniszczeniami. 23 lipca 2005 roku nieznani sprawcy podłożyli w trzech miejscach (licznie odwiedzane przez turystów miejsca kąpieliskowe w Szarm el Szejk na Półwyspie Synaj) w sumie 400 kilogramów materiałów wybuchowych. 64 ludzi zginęło i więcej niż 200 zostało rannych. Do zamachów obok Al-Kaidy przyznały się brygady Abdullaha Assamy, które także odnotowano jako odpowiedzialne za napady z października 2004 roku w Tabie. Nad bezpieczeństwem turystów czuwa specjalnie powołana w tym celu policja turystyczna, której funkcjonariusze znają główne języki obce (obowiązkowo angielski) i są przeszkoleni do niesienia im pomocy. Zorganizowane wycieczki do niektórych miejsc są obowiązkowo przez nich konwojowane lub przynajmniej towarzyszą im w autokarach. Okolice wszystkich atrakcji turystycznych, a także dworce i punkty kontrolne są strzeżone przez uzbrojone siły bezpieczeństwa, a agenci w cywilu kontrolują punkty handlowo-rozrywkowo-gastronomiczne.