Gmina Liszki

Gmina Liszki – gmina wiejska w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie krakowskim. Gmina położona jest bezpośrednio przy zachodniej granicy miasta Krakowa.

Siedziba gminy to Liszki.

Według danych z 30 czerwca 2008 gminę zamieszkiwało 16 058 osób. Czwarta pod względem liczby mieszkańców gmina, na 17 gmin powiatu krakowskiego. Sieć rzeczną tworzy Wisła i Sanka. Gmina Liszki leży na terenie krainy geograficznej Brama Krakowska, na części Bielańko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego oraz Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego.

Komunikacja

Przez teren gminy przebiega autostrada A4E40 wraz z IV obwodnicą Krakowa (7E77 ) ze Stopniem Wodnym Kościuszko na Wiśle, droga wojewódzka 780 łącząca Kraków z GOP oraz droga wojewódzka 774 Kryspinów-Balice-Zabierzów. W pobliżu znajduje się port lotniczy Kraków Airport im. Jana Pawła II. Teren gminy pod względem komunikacyjnym obsługuje MPK w Krakowie. Linie 209, 229, 239, 249, 259, 269 łączą obszar gminy z os. Salwator; linie 279, 289 z Salwatorem, oraz pętlą przy Hotelu Cracovia; linie 226, 258 z os. Bronowice Nowe, natomiast linia 292 oraz nocna 902 z Dworcem Głównym PKP. Oprócz MPK teren gminy obsługiwany jest przez PKS oraz liczne prywatne linie mikrobusowe. W planach jest budowa dwóch stacji kolejowych, w ramach projektu krakowska kolej miejska. Linia kolejowa miałaby połączyć lotnisko z pobliską Skawiną.

Zabytki

Liszki:

• neoromański, trójnawowy kościół św. Mikołaja z 1873 roku, konsekrowany w 1888 roku przez biskupa krakowskiego kardynała Albina Dunajewskiego.

W bocznych ołtarzach znajdują się obrazy z XVIII wieku, natomiast w ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej z XVII wieku, w srebrnych sukienkach,

• kapliczka z 1 poł. XIX wieku,
• bank, funkcjonujący od 1898 roku, wywodzi się od kasy dr Franciszka Stefczyka, był wówczas drugą w Polsce tego typu instytucją (obecna nazwa: Krakowski Bank Spółdzielczy)

Morawica:

• barokowy kościół św. Bartłomieja z 1743 roku, zbudowany według projektu Francesco Placidiego,
• dzwonnica w kształcie łuku triumfalnego z 1 poł. XVIII wieku,
• plebania przebudowana w 1666 roku, z dawnego zamku obronnego z XIII wieku.

Kryspinów:

• pałac z 1 poł. XIX wieku, wraz z przyległym parkiem.

Piekary:

• XIX-wieczny, neogotycki zespół pałacowo-parkowy wraz z zabudowaniami dworskimi.

Ściejowice:

• dwór klasycystyczny z 1 poł. XIX wieku, wokół pozostałości dawnego parku o charakterze romantycznym założonego około 1850 roku.

Turystyka

Gmina Liszki wchodzi obok gmin: Alwernia, Babice, Czernichów, Jerzmanowice-Przeginia, Krzeszowice, Wielka Wieś oraz Zabierzów w skład tzw. "Pierścienia Jurajskiego" – trasy samochodowej biegnącej z Krakowa przez najciekawsze tereny południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Znajdujące się wzdłuż południowej granicy gminy Liszki wały wiślane stanowią miejsce do wypoczynku i rekreacji. Od 2000 roku sąsiednia gmina Czernichów organizuje Ogólnopolski Spływ Kajakarski na trasie Czernichów – Kraków. Impreza ta organizowana jest corocznie w czerwcu w dniu przesilenia letniego, czyli w dniu św. Jana i poprzedza Krakowskie Wianki.

Zalew "Kryspinów" Dwa zbiorniki wodne o piaszczystych plażach. Zaletą tego miejsca jest bliskość do wielu parkingów, oraz dobra komunikacja (MPK, linie 209, 229, 239, 269, 279 oraz nieco bardziej odległa lina 292; PKS, Mal Bus, Super Bus, Aran Bus). Na terenie ośrodka istnieją kąpieliska strzeżone, wypożyczalnia sprzętu wodnego, zjeżdżalnia wodna, boiska do koszykówki i siatkówki plażowej oraz plac zabaw dla dzieci. Wokół także jest wiele punktów gastronomicznych i klimatycznych restauracyjek, gdzie można się posilić. Zalew jest położony około 12 km na zachód od centrum Krakowa. W upalne dni liczba wypoczywających przekracza 30 000.Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy Tenczyński Park Krajobrazowy Dolina BrzoskwinkiDolina Mnikowska wąwóz krasowy o powierzchni 20,43 ha, obejmuje 2 km przełomowy odcinek doliny Sanki o oryginalnych w kształtach skałach zboczowych i niezwykle zróżnicowanej szacie roślinnej. Ściany wąwozu tworzą wapienne skałki, w których występuje kilka jaskiń. Zróżnicowaną szatę roślinna rezerwatu tworzą zespoły leśne, w skład których wchodzą: łęg olszowy, grąd, buczyna naskalna oraz las mieszany. Ponadto występują murawy kserotermiczne, zbiorowiska cieniolubnych mszaków oraz łąki porastające dno doliny. W dolinie występuje 17 gatunków chronionych, m.in. buławnika, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, naparstnica zwyczajna oraz konwalia majowa. W skalnym zakolu zwanym cyrkiem widnieje namalowany na skale w 1863 roku przez Walerego Eljasza Radzikowskiego obraz Matki Boskiej Skalskiej, do którego prowadzą stacje drogi krzyżowej. Również tam znajduje się jaskinia o długości 82 m. W rezerwacie spotkać można liczne nietoperze chroniące się w jaskiniach. Ptaki reprezentowane są przez pustułki, ortolany i słowiki rdzawe. Brzegi doliny porastają buki, dęby i jawory. Na skałach rosną m.in.: koniczyna długowłosa, oman szorstki, fiołek kosmaty, parzydło leśne i kozłek trójlistkowy. Rezerwat jest przystosowany do zwiedzania przez osoby niepełnosprawne.Rezerwat przyrody nieożywionej Zimny Dół Powierzchnia 2,2 ha obejmuje fragment prawego zbocza Doliny Zimny Dół z niezwykle rzadko spotykanymi formami skalnymi (skalne grzyby, bloki z rozwiniętymi u ich podnóży okapami oraz skalne przesmyki). Jedną z niewątpliwych atrakcji jest poprowadzona ścieżka edukacyjna, która kluczy między olbrzymimi blokami skalnymi rozsianymi gęsto po lesie. Turysta ma wrażenie bliskiego kontaktu ze skałami w mrocznym skalnym labiryncie. Formy te zostały ukształtowane w wyniku procesów krasowych i zboczowych. W otoczeniu las grądowy. Obok rezerwatu unikalne źródło krasowe wypływające wprost z jaskini. W górnej części doliny (przy szlaku czerwonym) charakterystyczne formy krasu współczesnego: leje krasowe, półślepa dolinka, oraz pomnik przyrody: okresowo występujący staw.Zespół Sportowo Rekreacyjny i Centrum Edukacyjne Ośrodek w którym znajduje się jeden z najnowocześniejszych obiektów basenowych w Polsce (2 baseny, zjeżdżalnia wodna, zespół saun, hydromasaże).

Edukacja

• Gminna Biblioteka Publiczna w Liszkach.
• Publiczna Biblioteka w Morawicy
• Gminny Zespół Ekonomiczno Administracyjny Szkół w Liszkach

Przedszkola:

• Publiczne przedszkole w Liszkach

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa w Liszkach im. Św. Jana Kantego
• Szkoła Podstawowa nr 1 w Kaszowie im. Św. Józefa
• Szkoła Podstawowa nr 2 w Kaszowie im. Św. Jadwigi Królowej
• Szkoła Podstawowa w Czułowie im. Antoniego Sewiołka
• Szkoła Podstawowa w Morawicy im. kpt. Mieczysława Medweckiego
• Szkoła Podstawowa w Cholerzynie bł. matki Teresy z Kalkuty
• Szkoła Podstawowa w Jeziorzanach im. Ojca Świętego Jana Pawła II
• Szkoła Podstawowa w Piekarach
• Szkoła Podstawowa w Rącznej
• Szkoła Podstawowa w Kryspinowie

Gimnazja:

• Gimnazjum w Liszkach im. Św. Jana Kantego
• Gimnazjum w Mnikowie im. Księcia Józefa Poniatowskiego

Szkoły ponadgimnazjalne:

• Zaoczne Liceum w Liszkach
• Liceum Ogólnokształcące w Centrum Edukacyjnym "Radosna Nowina 2000" (Fundacja im. Ks. Siemaszki) w Piekarach

Służba zdrowia

• Samodzielny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Liszkach
• Ośrodek Zdrowia w Morawicy

Pod względem pierwszej pomocy teren gminy zabezpiecza Krakowskie Pogotowie Ratunkowe (Lotnisko Balice – do 02.03.2007 r.), obecnie jednostka pogotowia znajduje się w części nieużywanego skrzydła SP w Kryspinowie.

• szpitalny oddział ratunkowy – Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krakowie, ul. Wrocławska 1

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Liszki ma obszar 72,03 km², w tym:

• użytki rolne: 82%
• użytki leśne: 5%

Gmina stanowi 5,86% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2009:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	16 058	100	8247	51,4	7811	48,6
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	222,9		114,5		108,4

Czwarta pod względem liczby mieszkańców gmina, na 17 gmin powiatu krakowskiego.

Znane osoby związane z Gminą Liszki

• Stanisław Rospond – biskup sufragan krakowski, ur. w Liszkach

• Stanisław Nowak – arcybiskup metropolita częstochowski, ur. w Jeziorzanach

• Stanisław Rospond (siostrzeniec biskupa) – wybitny uczony, polonista, językoznawca, ur. w Liszkach

• Marian Grabowski – polski entomolog amator, lekarz, ur. w Liszkach

• Filip Müller – generał brygady Wojska Polskiego, lekarz.

• Joanna Słowińska – pieśniarka i skrzypaczka, obecnie mieszka w Liszkach

Miejscowości wchodzące w skład gminy

• Baczyn
• Budzyń
• Cholerzyn
• Chrosna
• Czułów
• Jeziorzany
• Kaszów
• Kryspinów
• Liszki – siedziba gminy
• Mników
• Morawica
• Piekary
• Rączna
• Ściejowice

Sąsiednie gminy

Czernichów, Kraków, Krzeszowice, Skawina, Zabierzów