Gmina Andrychów

Gmina Andrychów – gmina miejsko-wiejska w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie bielskim.

Siedzibą władz gminy jest miasto Andrychów.

Według danych z 30 czerwca 2008 gminę zamieszkiwały 42 910 osoby.

Położenie i ukształtowanie terenu

Gmina Andrychów leży w zachodniej części województwa małopolskiego. Północna część gminy leży na terenie Pogórza Śląskiego, południowa w Beskidzie Małym. Gmina leży w dorzeczu rzeki Wieprzówki. Na jej terenie biegnie droga krajowa nr 52 (Kraków – Bielsko-Biała), droga nr 781 (do Żywca) oraz linia kolejowa (Bielsko-Biała – Kalwaria – Lanckorona). Gmina Andrychów graniczy z gminami:

• od północy – Wieprz,
• od wschodu – Wadowice, Zembrzyce, Stryszawa
• od południa – Ślemień, Łękawica
• od zachodu – Porąbka, Kęty

Klimat

Większa część gminy Andrychów leży w Beskidzie Małym. Klimat wyższych partii tych gór jest umiarkowany chłodny (średnia temperatura roczna: od +4 °C do +6 °C). W niższych partiach jest umiarkowany ciepły (średnia temperatura roczna: od +6 °C do +8 °C). Roczna suma opadów wynosi 1000 mm. Pokrywa śnieżna zalega średnio 105 dni (przy grubości ok. 50 cm). Beskid Mały charakteryzuje się zmiennymi warunkami pogodowymi. W okresie wiosennym i jesiennym wieją wiatry fenowe (nazywane lokalnie halnymi).

Północna część gminy leży na obszarze Pogórza Śląskiego. Klimat tutaj jest łagodniejszy: średnioroczna temperatura wynosi +9 °C, suma opadów 700 mm, okres zalegania pokrywy śnieżnej jest dwumiesięczny (grubość pokrywy nie przekracza 20-30 cm).

Podział administracyjny

W skład gminy Andrychów wchodzi miasto Andrychów oraz 7 miejscowości podzielonych na 8 sołectw:

• Brzezinka (sołectwo Brzezinka - Brzezinka Dolna, sołectwo Targanice - Brzezinka Górna),
• Inwałd (sołectwo Inwałd),
• Roczyny (sołectwo Roczyny z wyłączeniem Działów - w sołectwie Brzezinka),
• Rzyki (sołectwo Rzyki),
• Sułkowice (sołectwo Sułkowice-Bolęcina - Bolęcina, część Środka i Nawieśnica, sołectwo Sułkowice-Łęg - Łęg, Brzegi, część Środka)
• Targanice (sołectwo Targanice - Targanice Górne, sołectwo Brzezinka - Targanice Dolne, sołectwo Sułkowice-Łęg - część Targanic Dolnych od strony Andrychowa),
• Zagórnik (sołectwo Zagórnik).

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Andrychów ma obszar 100,6 km², w tym:

• użytki rolne: 48%
• użytki leśne: 40%

Gmina stanowi 15,58% powierzchni powiatu.

Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców gminy Andrychów wg danych z 31 grudnia 2007:

Gospodarka

Przemysł (jak zresztą większość podmiotów gospodarczych) w gminie skupia się głównie w Andrychowie będącym jednym z ważniejszych ośrodków przemysłowych w województwie małopolskim. Na terenie Andrychowa znajdują się fabryki:

• Andrychowskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego Andropol S.A. działające w przemyśle tekstylnym i włókienniczym
• Wytwórnia Silników Wysokoprężnych Andoria S.A. – produkcja silników
• Andrychowska Fabryka Maszyn S.A. – przemysł maszynowy (tokarki i wyspecjalizowane obrabiarki)

Inwestycje o charakterze turystycznym lokowane są głównie na terenie otaczających Andrychów wiosek.

W latach 2007-2008 na terenie gminy przeprowadzone liczne inwestycje infrastrukturalne (drogi, mosty, chodniki, kładki).

Turystyka

Andrychów bywa określany turystyczną bramą Beskidu Małego.

Na terenie gminy można wypoczywać przez cały rok. Różnorodność oferty pozwala na uprawianie pieszej turystyki górskiej, rowerowej górskiej i nizinnej, konnej, sportów zimowych, wspinaczki skałkowej, wędkowania, lotniarstwa, myślistwa.

Gmina Andrychów jest w większej części położona w Beskidzie Małym i stanowi ważny ośrodek turystyki w regionie. Na jej terenie dynamicznie rozwija się turystyka (w szczególności agroturystyka).

Znaczną część gminy Andrychów zajmuje Beskid Mały. Okolice Leskowca oraz Przełęczy Kocierskiej są zagospodarowane (znajduje się tam infrastruktura turystyczna: hotel, karczma, schronisko, wyciągi narciarskie itp.). Na terenie gminy można uprawiać wspinaczkę skałkową na naturalnych ścianach w rejonie Łamanej Skały. W Andrychowie natomiast znajduje się sztuczna ściana wspinaczkowa o wysokości 14 metrów, szerokości 13,7 metra i przewieszeniu sięgającym 3,5 metra. Nasycenie chwytami jest standardowe, istnieje możliwość modyfikacji dróg. W znacznej części ściana jest pokryta panelami imitującymi rzeźbę skalną. Równocześnie na ściance może się wspinać 28 osób.

W Inwałdzie działa Mini ZOO Kucyk, gdzie można uczyć się jazdy konnej. W gminie działają również inne stadniny i miejsca związane z jazdą konną: Stadnina pod Dębami, Gospodarstwo agroturystyczne "u Bogusi", Szkółka Jeździecka w Inwałdzie oraz Stajnia Hucuł.

Bazę noclegową zapewniają hotele (o różnym standardzie), liczne gospodarstwa agroturystyczne oraz schroniska górskie.

Położenie gminy Andrychów umożliwia turystom na wypady krajoznawcze:

• niedaleko (15 km) znajduje się Międzybrodzie Bialskie (sztuczny zbiornik wodny stanowiący centrum sportów wodnych).
• pętla beskidzka: Andrychów – Żywiec – Węgierska Górka – Koniaków – Istebna – Wisła – Ustroń – Skoczów – Bielsko-Biała – Andrychów.
• szlak kościołów drewnianych na Pogórzu: Andrychów – Barwałd Dolny – Woźniki – Radocza – Graboszyce – Polanka Wielka – Poręba Wielka – Grojec – Osiek – Nidek – Andrychów.
• szlak klasztorów: Andrychów – Klasztor Karmelitów Bosych w Czernej – Klasztor Kamedułów na Krakowskich Bielanach – Opactwo Benedyktynów w Tyńcu – Klasztor Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej – Klasztor Pallotynów w Wadowicach – Klasztor Karmelitów Bosych w Wadowicach – Andrychów.

Na terenie gminy znajdują się następujące szlaki turystyczne:

• – z Leskowca przez Potrójną do przełęczy Kocierskiej (i dalej do Kozubnika).
• – z Inwałdu do Gorzenia Górnego.
• – z Targanic na Potrójną.
• – z Targanic na Złotą Górkę.
• – z Andrychowa przez Gancarz na Leskowiec.
• – z Przełęczy Kocierskiej na Trzonke (i dalej do Porąbki).
• – z Rzyk na przełęcz pomiędzy Leskowcem a Groniem Jana Pawła II.
• – z Inwałdu do Rzyk.

Na terenie gminy znajduje się Schronisko PTTK Leskowiec, będące węzłem szlaków turystycznych w Beskidzie Małym.

Do atrakcji turystycznych należy zaliczyć:

• Leskowiec (punkt widokowy)
• Groń Jana Pawła II
• rezerwat Madahora
• grota Komonieckiego
• Przełęcz Kocierska

Obiekty narciarskie na terenie gminy Andrychów:

• W Rzykach-Praciakach: SKI-Centrum Pracica z dwuodcinkowym wyciągiem talerzykowym o długości 1000 m, różnicy poziomów 220 m i przepustowości 1700 os./godzinę. W SKI-Centrum Pracica znajdują się następujące trasy: Trasa 1 (700m, stopień trudności czerwona, naśnieżenie, ratrak, oświetlenie), Trasa 2 (900m, niebieska, ratrak), Trasa 3 (450m, czerwona, naśnieżenie, ratrak), Trasa 3a (300m, czerwona, naśnieżenie, ratrak), Trasa 4 (niebieska, ratrak).
• Trasa narciarska na Przełęczy Kocierskiej należąca do Ośrodka Konferencyjno-Wypoczynkowego "Kocierz" o długości 750m, naśnieżana, oświetlona, stopień trudności: niebieski z wyciągiem orczykowym o długości 300m, różnicy poziomów 100m, przepustowość 485 os./godz.
• Wyciąg zaczepowy o długości 510 m w pobliżu schroniska Leskowiec
• Dwie nartostrady o długości 4,2 km i 5,2 km prowadzące do schroniska „Na Leskowcu”.
• W Sułkowicach znajduje się Skocznia Beskidek.

Kultura

Lokalnym centrum kultury jest Andrychów, tutaj odbywają się największe wydarzenia kulturalne w regionie.

Do cyklicznych imprez kulturalnych o największym znaczeniu należą:

• ODEON – Ogólnopolski Otwarty Festiwal Teatrów Amatorskich.
• Piostur Gorol Song – Ogólnopolski Przegląd Piosenki Turystycznej.
• Koryfeusz – Basztowe Konfrontacje Recytatorskie.
• Wieczór Austriacki

W Andrychowie organizowane są liczne wystawy, koncerty, konkursy, działają organizacje społeczne. W gminie żywe są tradycje góralskie, ludowe.

W każdej wsi gminy działają filie Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie organizujące różne imprezy kulturalne, pełniące role lokalnych świetlic.

W gminie działa Miejska Biblioteka Publiczna w Andrychowie posiadająca filie w: Inwałdzie, Roczynach, Sułkowicach-Bolęcinie, Sułkowicach Łęgu, Targanicach, Zagórniku.

Znajdują się tutaj również następujące muzea:

• Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Andrychowie,
• Izba Regionalna prowadzona przez Towarzystwo Miłośników Andrychowa,
• prywatna izba regionalna Marii Magierowej w Brzezince.

Oświata

W gminie Andrychów znajdują się:

• dwa ośrodki zamiejscowe: Uniwersytetu Śląskiego filia w Cieszynie oraz Politechniki Krakowskiej,
• pięć szkół średnich,
• dziewięć gimnazjów,
• dwanaście szkół podstawowych,
• jedenaście przedszkoli.

Zobacz też

• Portal:Andrychów – wikipedyczny projekt mający na celu rozbudowę haseł związanych z Andrychowem.
• Park Krajobrazowy Beskidu Małego