Pomiechówek

Pomiechówek – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie nowodworskim, w gminie Pomiechówek.

Do 1952 roku miejscowość była siedzibą gminy Pomiechowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.

Przez miejscowość przepływa rzeka Wkra. Znajduje tu się stacja kolejowa na linii Warszawa – Gdynia. W wsi znajduje się duża jednostka wojskowa.

Historia

W okresie wpływów rzymskich w latach 50-150 n.e. przez Pomiechówek przebiegał jeden ze szlaków bursztynowych. Zapoczątkowanie osadnictwa grodowego na Mazowszu jest datowane ok. VI wieku n.e. Możliwe, że kiedyś na Księżej Górze, wzniesieniu niedaleko ujścia rzeki Wkry do Narwi, znajdował się gród słowiański, kontrolujący szlak, biegnący wzdłuż Narwi i Wisły oraz przeprawę przez Narew. Miejsce to było ważnym punktem strategicznym i handlowym, a w XV wieku mieściła się tutaj komora celna dla flisaków, płynących Narwią z Litwy i Bugiem z Rusi Czerwonej.

Najstarszą historycznie częścią Pomiechówka jest Pomiechowo, wymienione w źródłach jako Pomnychów (prawdopodobnie od imienia Pomian, lub od miejsca pochówku – wczesnosłowiańskiego cmentarzyska, gdzie dziś znajduje się kościół). W 1065 r. Pomnychów został nadany zakonowi benedyktynów z Mogilna. Opaci klasztoru w Czerwińsku na terenie diecezji płockiej założyli m.in. kościół w Pomnychowie, o czym świadczy dokument z 1254 roku. W XIV wieku Pomnychów wchodził w skład Distriktum Zakroczymskiego i był we władaniu książąt mazowieckich. W 1410 roku przez Pomnychów ciągnęły pod Grunwald wojska litewsko-ruskie i posiłki tatarskie. W XV wieku osadnictwo na brzegach Wkry, Wisły i Narwi było już bardzo rozwinięte, a co za ty idzie, znacznie zmniejszył się obszar puszcz. Opaci klasztoru czerwieńskiego dążyli do włączenia lepiej uposażonych probostw w skład dóbr klasztornych, tworząc w nich prepozytury obsługiwane przez zakonników. W 1514 roku kościół świętych Piotra i Pawła w Pomnichowie również wcielono do uposażenia klasztoru. W XVI wieku rozwijały się szybko i bogaciły się. Przez Pomiechówek przebiegały dwa ważne szlaki: Zakroczym – Psucin – Nasielsk i Zakroczym – Pomiechówek – Serock – z przeprawą przez Wkrę w Szczypiornie.

W czasie potopu szwedzkiego (1655-1660) wojska szwedzkie założyły w Modlinie (6 km od Pomiechówka) obóz warowny, otoczony ziemnymi umocnieniami (tzw. Bukskansen), w którym przebywał król Karol X Gustaw. Okolice Pomiechówka były widownią zaciętych walk pomiędzy wojskami francuskimi i rosyjskimi podczas kampanii napoleońskiej w 1806 roku. Jedna z bitew tej kampanii – 23 grudnia 1806 roku rozegrała się pod Czarnowem. W 1806 roku Pomiechowo zostało zniszczone pożarem. Po powstaniu styczniowym rząd carski wysiedlił na Syberię całe wioski w odwet za pomoc udzielaną powstańcom. Tak wysiedlone zostało Stanisławowo, Kosewko, Szczypiorno, Błędowo, Wola Błędowska, Modlin Nowy. Na terenach tych osiedlano kolonistów rosyjskich, a także niemieckich. Dla potrzeb kolonistów w 1884 roku wybudowano cerkiew prawosławną, według projektu Jana Jakuba Gaya.

W XIX wieku wrosło znaczenie młodszej części miejscowości – Pomiechówka. Został tu wybudowany Fort III, należący do wewnętrznego pierścienia obronnego odległej o 5 km Twierdzy Modlin. W 1887 roku Pomiechowo należało do gminy średniej wielkości. Znajdował się tutaj kościół katolicki, cerkiew prawosławna, ewangelicki dom modlitwy, urząd leśny, urząd gminy i sąd, a także duże przedsiębiorstwa: fabryka zapałek, fabryka odlewów żelaznych, 2 cegielnie oraz młyn wodny i 5 wiatraków. Działało 6 szkół i 11 karczem. Istniała też stacja kolei żelaznej. Tuż przed I wojną światową (w latach 1912-1914), z rozkazu rosyjskiego ministra wojny W. A. Suchomlinowa zostały w okolicy Pomiechówka zbudowane kolejne forty, należące do zewnętrznego pierścienia Twierdzy Modlin. Rolą twierdzy – najdalej na zachód wysuniętej twierdzy rosyjskiej – miało być samodzielna obrona, aż do nadejścia kontrofensywy własnej armii z głębi kraju.

Jednym z epizodów wojny polsko-rosyjskiej i heroicznej obrony Warszawy przed Armia Czerwoną, była bitwa nad Wkrą, która rozegrała się 15 sierpnia 1920 roku. Poprzedził ją przemarsz wojsk polskich 67 i 68 pułku piechoty z Twierdzy Modlin do Kosewka (wówczas Kossówki). Zwycięska dla Polaków bitwa rozegrała się na wysokości Fort XIV oraz XV Fortu.

W latach 1935-1938, dzięki wydatnej pomocy premiera Sławoja-Składkowskiego i jego małżonki, w Pomiechówku została wybudowana szkoła podstawowa. Do 1939 roku właściwy Pomiechówek był dzielnicą handlową, zamieszkaną głównie przez ludność żydowską. Znajdował się tu także dom modlitwy i łaźnia.

Podczas II wojny światowej tragicznie zapisał się w dziejach III Fort. Początkowo, po klęsce wrześniowej pełnił funkcję więzienia dla obrońców Modlina i okolicznych placówek. Od lutego 1940 roku więzienie zostało przekształcone w obóz przesiedleńczy dla ludności Wielkopolski i Mazowsza. Następnie funkcjonował tu obóz – getto dla ludności żydowskiej z pobliskich miejscowości – Płońska, Sierpca, Raciąża, Zakroczymia. Po zlikwidowaniu getta na rozkaz Ericha Kocha III Fort został przekształcony w więzienie policyjne (obóz karno – śledczy Rejencji Ciechanowskiej), w którym przeprowadzano masowe egzekucje. O obozie w III Forcie, którego więźniami było blisko 100 tysięcy osób przypomina wzniesiony koło szkoły w 1972 roku pomnik Gustawa Zemły.

1 stycznia 2012 w granice Pomiechówka włączona została sąsiednia wieś Brody i jej część Brody-Parcele.