Powiat dzierżoniowski

Powiat dzierżoniowski – powiat w Polsce (województwo dolnośląskie), utworzony w 1999 r. w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Dzierżoniów.

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejskie: Bielawa, Dzierżoniów, Pieszyce, Piława Górna
• gminy miejsko-wiejskie: Niemcza
• gminy wiejskie: Dzierżoniów, Łagiewniki
• miasta: Bielawa, Dzierżoniów, Pieszyce, Piława Górna, Niemcza

Graniczy z powiatami: wrocławskim, świdnickim, wałbrzyskim, ząbkowickim, strzelińskim oraz kłodzkim.

Podział administracyjny

Gmina	Typ	Powierzchnia (km²)	Ludność (2006)	Siedziba
Dzierżoniów	miejska	20.1	34 678
Bielawa	miejska	36.2	31 219
Pieszyce	miejska	63.6	9 490
Gmina Dzierżoniów	wiejska	142.1	9 391	Dzierżoniów *
Gmina Łagiewniki	wiejska	124.4	7 268	Łagiewniki
Piława Górna	miejska	20.9	6 779
Gmina Niemcza	miejsko-wiejska	72.1	6 027	Niemcza
* siedziba poza gminą

Demografia

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2007):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	107 790	100	55 372	52,8	49 418	47,2
Miasto	85 247	100	45 376	53,2	39 871	46,8
Wieś	19 543	100	9996	51,3	9547	48,7

Historia

Powiat dzierżoniowski istniał już w poprzednim podziale administracyjnym Polski w latach 1956-1975, a utworzono go po II wojnie światowej (początkowo pod nazwą powiat rychonecki). Po 1975 r. wchodził w skład dwóch województw: wałbrzyskiego i wrocławskiego.

Historycznie obszar ten był pod wpływem Piastów Śląskich, Czech, Austrii, Prus i Niemiec. Pierwsze pisemne wzmianki pochodzą z XII w. i odnoszą się do Dzierżoniowa i Niemczy. Od XVI w. obszar powiatu jest terenem rozwoju ośrodków tkactwa. Przez ten teren przetaczało się wiele wojen – wojny husyckie z XV w. i wojna trzydziestoletnia 1618-1648. Z ważnych wydarzeń należy jeszcze odnotować bunt tkaczy z 1844 r. opisany przez Gerharta Hauptmanna w dramacie Tkacze.

Geografia

Powiat dzierżoniowski leży na Przedgórzu Sudeckim. W związku z tym rzeźba terenu jest zróżnicowana – od równinnej do górskiej. Na jego terenie znajdują się część nizinna (Kotlina Dzierżoniowska), wyżynna (Wzgórza Bielawskie, Krzyżowe, Gilowskie i Łagiewnickie) oraz górska (Góry Sowie i masyw Ślęży). Najwyższym szczytem górskim jest Wielka Sowa – 1015 m n.p.m. Najważniejszą rzeką regionu jest Piława.

Władza powiatu dzierżoniowskiego

Władzę w powiecie dzierżoniowskim sprawuje Rada Powiatu Dzierżoniowskiego (organ uchwałodawczy) i Zarząd Powiatu ze Starostą na czele (organ wykonawczy).

Starostowie Powiatu

• Piotr Wiśniowski - 1998-2002
• Zbigniew Rak - 2002-2003
• Zbigniew Skowroński - 2003-2006
• Janusz Guzdek - 2006-do teraz

Rada Powiatu Dzierżoniowskiego

Rada Powiatu Dzierżoniowskiego - organ stanowiący i kontrolny samorządu powiatu z siedzibą w Dzierżoniowie. Istnieje od 1998 r.; w jego skład wchodzą radni wybierani w powiecie dzierżoniowskim, w wyborach bezpośrednich na kadencje trwające 4 lata. Obecna IV Kadencja rady trwa od 2010 do 2014 roku. Przewodniczącym Rady Powiatu Dzierżoniowskiego jest Jacek Grzebieluch. Starostą powiatu dzierżoniowskiego jest Janusz Guzdek.

Wybory do rady

Radni do Rady Powiatu Dzierżoniowskiego są wybierani w wyborach co 4 lata w czterech okręgach wyborczych, które nie mają swoich oficjalnych nazw. Zasady i tryb przeprowadzenia wyborów określa odrębna ustawa. Skrócenie kadencji rady może nastąpić w drodze referendum powiatowego.

Okręg	Gminy	Liczba radnych	Liczba wyborców w 2006
1.	Bielawa	7	26 848
2.	Dzierżoniów	8	29 738
3.	Pieszyce, gmina Dzierżoniów	4	15 451
4.	Piława Górna, gmina Łagiewniki, gmina Niemcza	4	16 353
	Razem	23	88 390

Organizacja Rady Powiatu

Radę Powiatu Dzierżoniowskiego tworzy 21 radnych, wybierających spośród siebie przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących. Radni pracują w tematycznych komisjach stałych i doraźnych. Komisje Stałe:

Komisja Rewizyjna Komisja Edukacji Komisja Rozwoju Gospodarczego Komisja Planowania, Budżetu i Finansów Komisja Ochrony Zdrowia i Spraw Społecznych Komisja Kultury, Sportu i Turystyki

Historia Rady Powiatu

I kadencja (1998-2002)

Prezydium

• Przewodnicząca: Zofia Mirek
• Wiceprzewodnicząca: Zofia Cupak
• Wiceprzewodniczący: Wiesław Matczak (do 2001), Stanisław Modrzejewski

Kluby radnych:

• Sojusz Lewicy Demokratycznej - 14 radnych
• Akcja Wyborcza Solidarność - 13 radnych
• Ponadpartyjne Forum Samorządowe - 3 radnych
• Przymierze Społeczne - 6 radnych
• Nasz Powiat - 3 radnych.

Zmiany w radzie powiatu

• 2000 - Wiesław Matczak występuje z klubu SLD, zostając radnym niezrzeszonym.
• 2001 - nastąpiło scalenie Klubu Nasz Powiat z Klubem AWS.
• 2002 - w marcu radni: Danuta Powierza i Zbigniew Jednoróg przechodzą do klubu SLD z PS; z kolei w kwietniu powstaje Klub Zgoda Samorządowa (ZS), liczący 6 radnych.

II kadencja (2002-2006)

Prezydium

• Przewodnicząca: Zofia Mirek
• Wiceprzewodniczący: Krzysztof Zawadzki
• Wiceprzewodniczący: Wiesław Kaptur (do 2003), Zbigniew Kwaśnik

Kluby radnych:

• Obywatelski Blok Samorządowy - 9 radnych
• Przymierze - 4 radnych
• Sojusz Lewicy Demokratycznej - 11 radnych

Zmiany w radzie powiatu:

• październik 2003 - powstaje klub radnych Forum z podziału klubu OBS, liczący 4 radnych.
• listopad 2003 - Ferdynand Ardelli zostaje radnym niezrzeszonym.

III kadencja (2006-2010)

Prezydium

• Przewodniczący: Mateusz Cegiełka
• Wiceprzewodniczący: Roman Gabrowski
• Wiceprzewodniczący: Krzysztof Zawadzki

Kluby radnych

• Platforma Obywatelska - 6 radnych
• Obywatelski Blok Samorządowy - 5 radnych
• Prawo i Sprawiedliwość - 4 radnych
• Lewica i Demokraci - 3 radnych
• Niezrzeszeni - 4 radnych

IV kadencja (2010-2014)

Prezydium

• Przewodniczący: Jacek Grzebieluch
• Wiceprzewodniczący: Albert Blacharz
• Wiceprzewodniczący: Jarosław Tyniec

Kluby radnych

• Platforma Obywatelska - 9 radnych
• Obywatelski Blok Samorządowy - 3 radnych
• Sojusz Lewicy Demokratycznej - 4 radnych
• Prawo i Sprawiedliwość - 3 radnych
• Klub Radnych Forum 2010 - 3 radnych
• Niezrzeszeni - 2 radnych

Zabytki i atrakcje turystyczne

• Dzierżoniów:
  • Ratusz – wybudowany w XIII w. jako dom handlowy i centrum kupieckie. Od 1337 siedziba władz miejskich. W latach 1972-1975 gruntownie przebudowany.
  • Wieża ratuszowa – pozostałość po starym średniowiecznym ratuszu. Pełniła wtedy rolę strażnicy i punktu obronnego. Dziś jest punktem widokowym, skąd można podziwiać panoramę miasta i okolic.
  • Kościół św. Jerzego – wybudowany początkowo jako drewniany, prawdopodobnie za czasów księcia Bolesława Kędzierzawego w 1159. W 1338 przekazany przez księcia Bolka II zakonowi rycerskiemu joannitów. Przebudowany na przełomie XV/XVI w.
  • Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP – wybudowany w 1340 przez zakon joannitów.
  • Kościół Maryi Matki Kościoła – klasycystyczny kościół wybudowany w latach 1795-1798 według projektu architekta K. G. Lomghansa
  • Kościół Świętej Trójcy – wybudowany w XIII w. jako kaplica cmentarna.
  • Kaplica grobowa rodu Sadebecków – wzniesiona w 1805 przez patrycjuszowski ród Sadebecków, mająca postać rotundy.
  • Mury obronne – wzniesione pod koniec XIII w. na polecenie księcia Świdnickiego Bolka I. Wzmocnione basztami i półbasztami łupinowymi. Po wojnie husyckiej dobudowano mury wewnętrzne tworząc w ten sposób pas zieleni (międzymurze). W XVIII w. częściowo zlikwidowane.
  • Synagoga w Dzierżoniowie - synagoga wybudowana w 1870 r.

• Bielawa
  • Neogotycki kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
  • Kościół pw. Bożego Ciała
  • Kościół pw. Świętego Ducha
  • Pałac Sandreckich
  • Pływalnia "Aquarius"
  • Wyciągi narciarskie
  • Ośrodek Wczasowo Wypoczynkowy "Sudety"
  • Góra Parkowa
  • Łysa Góra
  • Kalenica

• Niemcza:
  • mury obronne z XIII w.
  • zamek z XV w.
• Pieszyce:
  • zamek z XVII w.
• Mościsko:
  • Kościół św. Jana Chrzciciela
• Przerzeczyn-Zdrój:
  • zespół renesansowych nagrobków rycerskich w murach kościoła
  • Średniowieczne krzyże pokutne
• Wojsławice:
  • Arboretum

Wydarzenia kulturalne i sportowe

• Jarmark św. Jerzego - Dzierżoniów - kwiecień
• Majówka – impreza folklorystyczna w Bielawie – maj
• Dni Dzierżoniowa - maj
• Dni Niemczy - maj
• StreetFighter Festival (SFF) – impreza motocyklowa w Bielawie – maj/czerwiec
• Dni Bielawy – czerwiec
• Dni Piławy Górnej – czerwiec
• Dni Pieszyc – czerwiec
• Poezja na murach – koncert poezji śpiewanej w Dzierżoniowie – czerwiec
• Sudeckie Lato – festyn sportowo-rekreacyjny w Bielawie – lipiec
• Tolk-Folk] – festiwal Tolkiena w Bielawie – lipiec
• Miodobranie - Jarmark Pszczelarski w Dzierżoniowie - sierpień
• Regałowisko – Międzynarodowy festiwal muzyki reggae w Bielawie – sierpień
• Prezentacje Dzierżoniowskie – wrzesień
• Sowiogórski Festiwal Techniki - Dzierżoniów - wrzesień
• Darcie gumy Kormoran Grand Prix – zawody dla siłaczy w Bielawie – listopad
• Poetycka Stajnia - Ogólnopolski Konkurs Poezji Śpiewanej w Dzierżoniowie - listopad

Szkoły ponadgimnazjalne powiatu dzierżoniowskiego

• Zespół Szkół Ogólnokształcących w Dzierżoniowie z I Liceum Ogólnokształcącym im. J. Śniadeckiego
• II Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II w Dzierżoniowie
• Zespół Szkół Nr 1 im. prof. Wilhelma Rotkiewicza w Dzierżoniowie
• Zespół Szkół Nr 2 im. prof. Tadeusza Kotarbińskiego w Dzierżoniowie
• Zespół Szkół Nr 3 im. Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej w Dzierżoniowie
• Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące w Dzierżoniowie
• Zespół Szkół Ogólnokształcących w Bielawie z Liceum Ogólnokształcącym im. Bolesława Chrobrego
• Zespół Szkół w Bielawie
• Zespół Szkół im. ks. Jana Dzierżonia w Pieszycach

Miejscowości powiatu dzierżoniowskiego

Poniższy wykaz przedstawia wszystkie miasta, wsie i dzielnice miast (leżące poza główną częścią miast) w powiecie. Miasta: Piława Górna, wsie: Gola Dzierżoniowska i dzielnice Rościszów.

Bielawa - gmina Bielawa

Józefówek Kamieniczki

Byszów - gmina wiejska Dzierżoniów
Dobrocin - gmina wiejska Dzierżoniów
Dzierżoniów - gmina miejska Dzierżoniów
Gilów - gmina Niemcza
Gola Dzierżoniowska - gmina wiejska Dzierżoniów
Jaźwina - gmina Łagiewniki
Jędrzejowice - gmina wiejska Dzierżoniów
Jodłownik - gmina wiejska Dzierżoniów
Kiełczyn - gmina wiejska Dzierżoniów
Kietlin - gmina Niemcza
Kołaczów - gmina Łagiewniki
Książnica - gmina wiejska Dzierżoniów
Ligota Mała - gmina Niemcza
Ligota Wielka - gmina Łagiewniki
Łagiewniki - gmina Łagiewniki
Młynica - gmina Łagiewniki
Mościsko - gmina wiejska Dzierżoniów
Myśliszów - gmina wiejska Dzierżoniów
Niemcza - gmina Niemcza

Wojsławice

Nowa Wieś Niemczańska - gmina Niemcza
Nowizna - gmina wiejska Dzierżoniów
Oleszna - gmina Łagiewniki
Ostroszowice - gmina wiejska Dzierżoniów
Owiesno - gmina wiejska Dzierżoniów
Pieszyce - gmina Pieszyce

Bratoszów Dorotka Kamionki Lasocin Piskorzów Potoczek Rościszów

Piława Dolna - gmina wiejska Dzierżoniów
Piława Górna - gmina Piława Górna

Kośmin

Podlesie - gmina Niemcza
Przerzeczyn-Zdrój - gmina Niemcza
Przystronie - gmina Łagiewniki
Radzików - gmina Łagiewniki
Ratajno - gmina Łagiewniki
Roztocznik - gmina wiejska Dzierżoniów
Sieniawka - gmina Łagiewniki
Sienice - gmina Łagiewniki
Słupice - gmina Łagiewniki
Sokolniki - gmina Łagiewniki
Stoszów - gmina Łagiewniki
Trzebnik - gmina Łagiewniki
Tuszyn - gmina wiejska Dzierżoniów
Uciechów - gmina wiejska Dzierżoniów
Wilków Wielki - gmina Niemcza
Włóki - gmina wiejska Dzierżoniów

Najwyższe szczyty

Wielka Sowa (Góry Sowie) - 1015 m n.p.m.
Kalenica (Góry Sowie) - 964 m n.p.m.
Wilczyna (Góry Sowie) - 665 m n.p.m.
Kuczaba (Góry Sowie) - 654 m n.p.m.
Radunia (Masyw Ślęży) - 578 m n.p.m.
Cisówka (Góry Sowie) - 490 m n.p.m.
Szczytna (Masyw Ślęży) - 480 m n.p.m.
Góra Parkowa (Góry Sowie) - 455 m n.p.m.
Krowiak - 397 m n.p.m.
Łysa Góra - 365 m n.p.m.
Lipowa Góra - 357,2 m n.p.m.