Owiesno

Owiesno (do 1945 roku Habendorf, do XIX w. także Owesno) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim, w gminie Dzierżoniów. Wioska położona między wzgórzami Bielawskimi a Niemczańskimi

W latach 1945-54 siedziba gminy Owiesno. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Historia

Owiesno wzmiankowane było po raz pierwszy w kronikach już w 1260 roku (Ovesonovo). Istniał tam wówczas gród obronny. W średniowieczu wieś należała do dóbr starego śląskiego rodu Pogorzelów (von Pogarell), który wzniósł tu swoją siedzibę. Po 1579 r. dobra kilkakrotnie zmieniały właścicieli, by ostatecznie znaleźć się w r. 1797 w rękach rodziny von Seidlitz (do 1945 r.). Wieś dzieliła losy całego Dolnego Śląska, przechodząc w 1526 r. pod władzę Habsburgów, a od 1742 r. wchodząc w skład Prus. Po zajęciu przez wojska radzieckie w maju 1945 r. została przekazana Polsce. Ówczesna ludność miejscowości została wysiedlona do Niemiec i zastąpiona polskimi osadnikami.

Zabytki

Na początku XIV wieku w okolicy opuszczonego grodu obronnego zbudowano zamek rycerski rodu Pogorzelów (von Pogarell). Budowlę wzniesiono na planie zbliżonym do koła o średnicy 30 m. Zamek posiadał okrągły dziedziniec i kwadratową wieżę, a całość była otoczona kamiennym murem i fosą. Zamek pełnił rolę siedziby rodu aż do 1797 roku, kiedy to miejscowe dobra przeszły na własność rodziny von Seidlitz. Zamek w pierwszej połowie XVII i XVIII wieku został przebudowany na barokową rezydencję. Podwyższono wówczas mury, a wieża została powiększona o ośmioboczną nadbudówkę. Przebudowy te, a także kolejna, przeprowadzona w drugiej połowie XIX wieku, istotnie zmieniły wygląd budowli, zachowując jednak jej pierwotny, obronny układ. Zamek był zamieszkiwany przez von Seidlitzów do II wojny światowej. Odebrany w 1945 r. przez polską administrację, podzielił powojenne losy wielu innych rezydencji dolnośląskiej szlachty. Unikalna w swojej formie budowla, która w dobrym stanie przetrwała lata wojny, od lat pięćdziesiątych XX wieku pozbawiona została elementarnej opieki i w szybkim tempie zaczęła przeistaczać się w ruinę. W 1964 roku zawaliła się wieża. Z dawnego zamku obejmującego cylindryczną wieżę i kamienne mury obwodowe pozostały do dziś jedynie fragmenty ścian z barokowym portalem, nad którym znajduje się medalion z męską i damską głową oraz napisem "Nec Vita Nec Mors Separabit" (Nic nie oddzieli życia od śmierci). Na pozostałości zespołu rezydencjonalnego składają się dziś:

• ruiny zamku
• oficyna obok zamku z XVIII w.
• dom ogrodnika i brama z XIX w.
• altana nad wodą
• brama wjazdowa z rzeźbami (uszkodzona)
• kamienna studnia – przewieziona w latach 80. XX w. do Lewina Kłodzkiego.
• park pałacowy (pozostałości)
• założenie folwarczne z obszerny dziedzińcem i budynkami gospodarczymi (opuszczone)

Aktualnie ruiny zamku znajdują się pod opieką Fundacji "Zamek Chudów". która oczyściła zamkową fosę oraz odgruzowała i uporządkowała obiekt. W 2009 roku przeprowadzono pierwsze prace zabezpieczające, które objęły wieżę, na lewo od głównego wejścia.

Kościół filialny pod wezwaniem Św.Trójcy z lat 1581-83, przebudowany w XVIII w. restaurowany w XIX w. Jest to kościół orientowany, murowany z kamienia, jednonawowy, z wieżą od zachodu, z prezbiterium zakończonym ścianą prostą i nakryty dwuprzęsłowym sklepieniem krzyżowo-żebrowym . We wnętrzu zachowane barokowe wyposażenie z początków XVIII w., renesansowe epitafium z 1592 r. oraz szereg płyt nagrobnych z XVI i XVII w.

Osobistości z Owiesna

• biskup wrocłwski Przecław z Pogorzeli.