Powiat głogowski

Powiat głogowski położony jest nad rzeką Odrą, w północnej części województwa dolnośląskiego (od 1 stycznia 1999) na pograniczu Pradoliny Barycko-Głogowskiej i Wzgórz Dalkowskich. Jedną z wielu zalet jest jego usytuowanie w sieci komunikacyjnej. Położony jest na skrzyżowaniu linii kolejowych Wrocław-Szczecin i Żagań-Leszno oraz dróg krajowych Wrocław-Zielona Góra /E-65/ i Żagań-Leszno /nr 12/ Powierzchnia powiatu wynosi 443,06 km² i zamieszkuje go 87 675 mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 198 mieszkańców na 1 km² (2004).

Powiat głogowski sąsiaduje z powiatami: polkowickim, lubińskim i górowskim (woj. dolnośląskie), nowosolskim i wschowskim (woj. lubuskie).

Populacja

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejskie: Głogów
• gminy wiejskie: Głogów, Jerzmanowa, Kotla, Pęcław, Żukowice
• miasta: Głogów

Historia

Teren dzisiejszego powiatu głogowskiego był od pradziejów jednym z głównych skupisk osadniczych na Śląsku. Zawdzięcza to występowaniu żyznych gleb w pasie nadodrzańskim i na przedpolu Wzgórz Dalkowskich. Odra, jako życiodajna arteria, oraz znajdujący się na niej bród, przez który kierował się ważny szlak handlowy, stały się we wczesnym średniowieczu czynnikami o kapitalnym znaczeniu dla rozwoju dużego ośrodka osadniczego, jakim stał się Głogów. Wymieniony już w r. 1010, jako jeden z kluczowych grodów w monarchii piastowskiej, a od r. 1253 miasto na prawie magdeburskim, Głogów odegrał z kolei determinującą rolę w kształtowaniu się, rozwoju i charakterze osadnictwa wiejskiego w okolicy. Od schyłku XIII w. Głogów był ośrodkiem tzw. weichbildu, czyli okręgu prawa miejskiego.

Księstwo głogowskie po osiągnięciu w latach 1306–1312 swojej największej powierzchni (około 39 000 km kw.), systematycznie kurczyło się. W czasach nowożytnych powierzchnia księstwa głogowskiego wynosiła 4560 km kw. Szacuje się, że w drugiej połowie XVI w. zamieszkiwało je około 137 tys. mieszkańców (30 osób na 1 km kw.). Dwieście lat później było ich około 20% więcej.

Społeczeństwo stanowe księstwa (stany: mieszczaństwo, szlachta, duchowieństwo) posiadało własne organy (reprezentacje), które występowały wobec władzy monarszej oraz uczestniczyły w rozwijających się od drugiej połowy XV w. reprezentacjach ogólnośląskich. Najważniejszym z nich było zgromadzenie stanów, zwane później sejmikami.

Ustrój polityczny księstwa głogowskiego przetrwał do 1742 r. Wraz z podbojem Śląska, król pruski zlikwidował, a w części zmodyfikował system urzędów księstwa. Dotyczyło to również zgromadzeń stanowych. Ich kontynuacją w powołanych wówczas powiatach (Kreise) były jedynie sejmiki (Kreistage).Sam Głogów był w latach 1741 - 1808 stolicą jednego z dwóch departamentów kameralnych na Śląsku (następnie siedzibę władz zachodniej części Śląska przeniesiono do Legnicy). W okresie pruskim granice ziemskiego powiatu głogowskiego zmieniały się, m.in. powiat przejściowo nie obejmował Bytomia Odrzańskiego. Z obszaru powiatu ziemskiego w 1920 r. został wyłączony Głogów, ustanowiony powiatem miejskim. W 1932 r. powiat ziemski został powiększony, m.in. o miasta Bytom Odrzański i Sławę. Jego obszar wynosił odtąd 1243,5 km kw., dzielił się na 11 gmin wiejskich i 3 miasta (Bytom O., Polkowice, Sława). Ludność przekraczała liczbę 60 tysięcy.

Po II wojnie światowej administracja powiatu tworzona była od maja 1945 r. Siedziba Pełnomocnika Rządu na Obwód III mieściła się początkowo w Sławie; od zimy 1946/47 poszczególne wydziały przenoszone były do Głogowa. W lipcu 1945 r. utworzono województwo wrocławskie, liczące 38 powiatów. Powiat głogowski, w dawnych granicach, podzielony został na 9 gmin wiejskich : Białołęka, Bytom O., Dębina (Jakubów; siedziba gminy w 1946 r. przeniesiona została do Radwanic), Gaworzyce, Grębocice, Kotla, Nosocice, Polkowice (utraciły prawa miejskie; odzyskały je w 1967 r.), Sława. Na podstawie ustawy z 20 marca 1950 r. utworzono 17 województw. Powiat głogowski wcielono do nowo powstałego województwa zielonogórskiego.

W dniu 31 grudnia 1954 r. nastąpiła zmiana granic powiatu, redukująca jego powierzchnię o ponad 1/3. Powiat liczył odtąd 776, 4 tys. km kw. Poza jego granicami znalazły się historycznie z nim związane miasta: Sława, Bytom i Polkowice. Równocześnie w miejsce gmin utworzono Gromadzkie Rady Narodowe. Od 1 stycznia 1955 r. powiat tworzyły 23 GRN i 1 MRN. Liczba gromad systematycznie się zmniejszała. W 1972 r. ponownie utworzono gminy (gmina miejska Głogów i gminy wiejskie: Gaworzyce, Głogów, Grębocice, Jerzmanowa, Kotla, Pęcław, Radwanice, Żukowice). W kształcie jaki uzyskał powiat w 1954 r., nie licząc niewielkich uszczupleń, powiat funkcjonował do r. 1975, w którym zlikwidowano w strukturze administracyjnej państwa szczebel powiatowy. W 1990 r. weszły w życie ustawy o samorządzie terytorialnym i o terenowych organach rządowej administracji ogólnej. Urząd Rejonowy w Głogowie objął swym działaniem 8 gmin wiejskich (dawny powiat głogowski), miasto i gminę Przemków i miasto Głogów.

Mocą wprowadzonej w życie w dniu 1 stycznia 1999 r. reformy administracji państwowej przywrócony został szczebel administracyjny powiatów, jako jednostek samorządowych. Znajdujący się w ramach województwa dolnośląskiego powiat głogowski zajmuje obecnie powierzchnię 443,37 km kw. Liczba mieszkańców przekracza 90 tys., z czego na Głogów przypada 68 tysięcy. Dziś niewielki powiat stanowi obszar silniej niż dawniej skupiony wokół miasta i bardziej z nim powiązany.

Źródło: oficjalna strona Powiatu Głogowskiego

Gospodarka

Głównymi czynnikami określającymi charakter gospodarki Powiatu Głogowskiego są: położenie geograficzne, funkcjonowanie dużego ośrodka przemysłowego (Głogów) oraz dominacja przemysłu miedziowego. W powiecie działa około 7 tys. podmiotów gospodarczych, z których 97% stanowi własność prywatna. W Głogowie, gdzie istnieje ponad 6 tys. firm, występuje największe zróżnicowanie sektorowe. W gminach wiejskich dominuje produkcja rolna i usługi związane z rolnictwem. Zatrudnienie obejmuje 22,5 tys. osób, z czego w przemyśle i budownictwie zatrudnionych jest 43%, w usługach 53% zawodowo czynnych osób. Stopa bezrobocia wynosi 14,7%(styczeń 2010).

Władze samorządowe powiatu i gmin deklarują zdecydowane otwarcie na inwestorów zewnętrznych. Prowadzą działania promocyjne i szeroko pojętą politykę informacyjną. Powiat głogowski znajduje się m.in. w bazie informacyjnej Państwowej Agencji Inwestycji Zagranicznych. Gmina miejska Głogów realizuje od 1999 r. program zwiększenia aktywności gospodarczej poprzez korzyści dla inwestorów. Ulgi w postaci zwolnień z podatku od nieruchomości, sięgają 100%. Corocznie w Głogowie mają miejsce imprezy wystawiennicze z Głogowskimi Targami Wielobranżowymi na czele.

Przemysł miedziowy: Przemysł miedziowy posiada nadal największe znaczenie dla gospodarki i struktury zatrudnienia w powiecie. W subregionie dominują kopalnie, a na terenie Głogowa znajduje się Huta Miedzi Głogów, będąca jednym z największych na świecie zakładów produkujących miedź (srebro - największym w Europie). Ziemia, oprócz rud miedzi, kryje inne cenne kopaliny, co tworzy pomyślne prognozy dla dalszego rozwoju przemysłu wydobywczego i związanego z nim przetwórstwa.

Zasoby kopalin naturalnych obejmują wszystkie trzy grupy surowców: energetyczne, metaliczne i skalne. Największe znaczenie gospodarcze mają surowce metaliczne. Tworzą je rudy miedzi, którym towarzyszą liczne pierwiastki: srebro, złoto, kobalt, nikiel, wanad, molibden, siarka, selen, cynk i ołów. Zasoby soli kamiennej szacowane są na 7 mld. ton. Ze złożami miedzi występują również anhydryt i węgiel brunatny. Grupa surowców energetycznych obejmuje gaz ziemny i hel. Kopaliny skalne to: surowce ilaste ceramiki budowlanej i kruszywo naturalne. Obecnie eksploatuje się oprócz surowców metalicznych gaz ziemny i hel (2 złoża) oraz kruszywo naturalne (12 złóż).

Rolnictwo i leśnictwo: Urodzajne gleby w pradolinie Odry i na Wzgórzach Dalkowskich od dawna stanowiły cenne bogactwo Ziemi Głogowskiej. Areał uprawnych ziem w Powiecie Głogowskim zajmuje ponad 61,6% powierzchni, co przewyższa średnią krajową i wojewódzką (wśród nich 81% zajmują grunty orne, na których przeważa uprawa zbóż, zwłaszcza pszenicy). Zapewnia to stabilną przyszłość dla upraw rolnych i warzywnych. Przetwórstwo rolno-spożywcze i usługi dla rolnictwa, dotąd nie są rozwinięte w sposób optymalny i należą do preferowanych ścieżek rozwoju gospodarczego w gminach. Lasy, w których gospodaruje Nadleśnictwo Głogów, zajmują 19,7% powierzchni powiatu. Najwięcej jest ich na północy (37% pow. gminy Kotla). Dominujące drzewostany iglaste (około 80%, z przewagą sosny), przebudowywane są na lasy mieszane.

Powiat Głogowski jako jeden z trzech powiatów w Polsce otrzymał w 2005 roku tytuł „Powiatu Przyjaznego Środowisku” i Certyfikat Narodowego Konkursu Ekologicznego.

Źródło: oficjalna strona Powiatu Głogowskiego

Turystyka

Stolica powiatu, położony nad Odrą prastary, piastowski Głogów, chlubi się odbudowaną dzielnicą staromiejską i monumentalnymi zabytkami. Liczące 72 tys. mieszkańców miasto ma do zaoferowania godne uwagi imprezy kulturalne i sportowe.

Okolice Głogowa cechuje rozmaitość form krajobrazowych. Centralnym nerwem jest równoleżnikowa Pradolina Głogowska. W odległej przeszłości płynące wody wyrzeźbiły w dnie pradoliny terasy, na których położony jest Głogów i inne miejscowości. Swobodnie płynąca Odra i jej brzegi zachowały w przewadze naturalny krajobraz, ze starorzeczami, wyspami i piaszczystymi łachami. Wraz z właściwym mu ekosystemem pasmo Odry na wschód od Głogowa stanowi obszar krajobrazu chronionego (projektowany Odrzański Park Krajobrazowy). Krajobraz na południe od Głogowa ożywiony jest jest przez ciągnące się łukiem morenowe Wzgórza Dalkowskie (do 230 m n.p.m.). Najciekawsze fragmenty wzgórz objęte są ochroną rezerwatową, na Grzbiecie Dalkowskim utworzono obszar krajobrazu chronionego. Północna część powiatu stanowi fragment Wysoczyzny Leszczyńskiej. Dominują tam lasy, z przewagą suchych borów sosnowych.

Ciekawy jest krajobraz kulturowy ziemi głogowskiej. Teren dzisiejszego powiatu był od pradziejów jednym z głównych skupisk osadniczych na Śląsku. Zawdzięczał to występowaniu żyznych gleb i sąsiedztwu Odry. We wczesnym średniowieczu okolice te zamieszkiwali słowiańscy Dziadoszanie. Ich obecność znaczą do dziś zachowane grodziska plemienne. Ziemia głogowska posiadała strategiczne znaczenie w państwie pierwszych Piastów, a od połowy XIII w. był to kluczowy obszar, ze stołecznym Głogowem, utworzonego wówczas księstwa głogowskiego. Tamte czasy upamiętniają Wieża Głodowa w głogowskim zamku i zabytki sakralne. Również we wsiach spotyka się kościoły, których mury, ozdobione nagrobkami miejscowej szlachty, pamiętają jeszcze czasy średniowiecza. Prawie równie liczne są pałace i parki podworskie z pomnikowymi okazami drzew. Dzięki walorom krajobrazowym, przyrodniczym i kulturowym okolice Głogowa są atrakcyjne dla turystyki pieszej i rowerowej. Wzgórza Dalkowskie i dolina Odry na wschód od Głogowa stają się terenami rozwoju turystyki weekendowej i agroturystyki.

Źródło: oficjalna strona Powiatu Głogowskiego

Wydarzenia kulturalne i sportowe (wybrane)

Głogów

• Dni Głogowa
• Międzynarodowe Głogowskie Spotkania Jazzowe
• Zamkowe Spotkania Chóralne/Silesia Cantat - Dolnośląski Festiwal Chórów
• Głogów Miastem Świętego Mikołaja - Jarmark Św. Mikołaja
• Głogowski Festiwal szopek Bożonarodzeniowych
• Dziecięce Spotkania Twórcze MAŁY ART
• Wystawa Psów Rasowych
• Juwenalia - Święto studentów PWSZ
• Głogowskie Konfrontacje Literackie
• Wystawa Plastyki Zagłębia Miedziowego
• Mayday Rock Festival
• Przegląd Zespołów Folklorystycznych
• Mistrzostwa Europy w Motocrossie
• turnieje i mistrzostwa organizowane przez Stowarzyszenie Brydża Sportowego Ziemi Głogowskiej
• Rajd Rowerowy Szlakiem Grodów Piastowskich
• Międzynarodowy Turniej Tenisowy

Kotla

• „STACHURIADA”
• Gminne święto kultury i sportu
• Gminny Turniej Wsi
• Międzynarodowe spotkania twórcze - Chociemyśl
• Festyn majowy

Jerzmanowa

• Przegląd zespołów i kapel ludowych
• DZIEŃ ZIEMNIAKA - Kurowice

Zobacz też

• Starostowie powiatu głogowskiego