Ocena internautów miejscowości Jawor
Średnia ocena: 4.0
liczba ocen: 10
Ilość ulic: 143
Ilość kodów pocztowych: 1
Współrzedne geograficzne N: 51.049999
Współrzedne geograficzne E: 16.183001
Strefa numeracyjna: Kierunkowy 76
Liczba ludności: 23820
Gęstość ludności: 1 274,0 os./km²
Powierzchnia: 18,80 km²
Rodzaj gminy: miejska
TERC: 5020105011
Tablice rejestracyjne: DJA
Dzielnica: Stary Jawor
Jawor (niem. Jauer, pol. hist. do 1203 Jawr) – miasto i gmina w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim. Historycznie leżące na Dolnym Śląsku. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa legnickiego.
Jawor jest położony nad Jawornikiem, Paszówką i Nysą Szaloną w środkowej części Dolnego Śląska, na Równinie Jaworskiej, będącej częścią Równiny Chojnowskiej.
Według danych z 30 czerwca 2010 miasto liczyło 23 820 mieszkańców.
Miejscowość swoją nazwę wzięła od słowiańskiej nazwy drzewa jawor (Acer pseudoplatanus), które jest drzewem bardzo rozpowszechnionym w Sudetach.
Po raz pierwszy nazwa miasta notowana jest w źródłach historycznych w XI wieku. Za pierwszą wzmiankę o Jaworze uznaje się zapis w Kronikach Thietmara. Pod datą 1008 roku Thietmar opisuje przemarsz wojsk cesarza niemieckiego Henryka II przez miejscowość "Jaura in Zlezie" podczas niemieckiej ekspedycji militarnej prowadzonej na ziemiach Ślężan, Trzebowian i Dziadoszan w ramach wojen z Bolesławem Chrobrym o Łużyce.
W 1133 miasto notuje się jako Jawr, w 1203 - Jawor. Do XVI wieku nazwę miasta zapisywano po łacinie w różnych formach: Iavor, Iavr, Javr, Javor, Jaur, Jaura, Jawer, Jauor. Używano również nazwy w oryginalnym słowiańskim brzmieniu, czego dowodzi obraz w kościele Św. Marcina w Jaworze zawierający w swej treści m.in. widok Jawora z 1562 roku oraz polską formę nazwy "Jawor".
Niemiecka forma nazwy miasta Jauer była „zgermanizowaną” formą słowiańskiej pierwotnej nazwy i zaczęła być stosowana w XVI wieku przez niemieckich mieszkańców na Śląsku. Nazwa ta stała się urzędową nazwą miasta dopiero w XVII-XVIII wieku po ostatecznym podboju Śląska przez Prusy w roku 1763 roku w wyniku wojen śląskich z Austrią.
Archeologicznie udowodnione osadnictwo na tym terenie sięga czasów neolitu ok. 5.000 lat przed narodzeniem Chrystusa. Temu okresowi aż po wędrówkę ludów (ok. 500 n.e.) poświęcona jest tematyczna ekspozycja w Muzeum Regionalnym w Jaworze. Najwięcej eksponatów archeologicznych pochodzi z okresu kiedy ziemie te znajdowały się pod wpływem kultury łużyckiej - (lata ok. 1300-300 p.n.e.). Na przełomie XIX i XX wieku odkryto wzdłuż linii kolejowej na odcinku Stary Jawor-Brachów jedno z największych cmentarzysk popielnicowych odkopanych na terenie Polski. W latach 1880-1910 wydobyto w tym miejscu ponad 1000 urn z prochami zmarłych. W zbiorach jaworskiego muzeum znajduje się także replika jednego z najciekawszych znalezisk archeologicznych Dolnego Śląska - złoty diadem wykonany z blachy, odkryty w okolicach miejscowości Męcinka (Mnisi Las) związany z kręgiem śródziemnomorskiej kultury mykeńskiej. We wczesnym średniowieczu prawdopodobnie istniała tu osada słowiańska co potwierdza nazwa Stary Jawor, która jest obecnie częścią miasta Jawor, a także legenda o pogańskiej bogini Javarze wspominanej przez kronikarzy. Wyobrażono ją w alegorii zgody na zachodnim witrażu w sali rajców miejskich w miejscowym Ratuszu.
W czasach późniejszych Jawor był centralnym grodem słowiańskiego plemienia Trzebowian. Należał do rodu Piastów świdnicko-jaworsko-ziębickich - bocznej linii śląskiej gałęzi dynastii Piastów. W 1203 wybuchł wielki pożar - spłonęła wówczas cała drewniana zabudowa osady. Nie ostał się też ośrodek kultu pogańskiego na Barciszowej Górze koło Jawora. W 1230 w miejscowości Borek, koło Jawora miał się urodzić sławny polski fizyk, matematyk i filozof Witelon. Pierwsza pisana wzmianka o Jaworze pochodzi z dokumentu wydanego przez kancelarię księcia Bolesława Rogatki w 1242 gdzie jako świadek wymieniony jest Walenty, proboszcz z Jawora.
Nie wiadomo dokładnie, kiedy Jawor otrzymał prawa miejskie ponieważ nie zachował się akt lokacyjny. Jawor stał się stolicą Księstwa jaworskiego, które zostało utworzone ok. 1274 przez Bolesława Rogatkę. Wydzielił on swojemu najstarszemu synowi Henrykowi Grubemu własną dzielnicę obejmującą takie miasta jak Jawor, Bolków, Kamienna Góra, Lubawka, Lwówek Śląski i Świerzawa.
Rozwój miasta zarówno gospodarczy jak i terytorialny przypada na lata rządów księcia Bolka I Srogiego od 1278 także księcia jaworskiego. Po jego śmierci księstwo rozpada się na trzy części. W 1312 jaworska dzielnica przypada drugiemu synowi Bolka Srogiego księciu Henrykowi I Jaworskiemu, który nadał miastu liczne przywileje m.in. prawo do warzenia piwa. Do 1392 Jawor wchodził w skład samodzielnego księstwa piastowskiego. Po śmierci Bolka II Małego w 1368 r. Księstwo świdnicko-jaworskie dostało się, jako oprawa wdowia w ręce Agnieszki Habsburskiej i dopiero po jej śmierci w 1392 r. zostało połączone z Koroną Czeską. Pozostało ono niezależne najdłużej ze wszystkich księstw śląskich utrzymując do tego roku swą samodzielność. Po okresach wojen husyckich nastąpił okres świetności miasta które liczyło wtedy trochę ponad 3 tys. mieszkańców i było prawie tak duże jak ówczesna Jelenia Góra. Jawor pełnił w tym okresie funkcję ważnego ośrodka administracyjnego do którego zjeżdżano się na sejmiki księstw świdnickiego i jaworskiego. W 1420 z miasta wypędzono miejscową gminę żydowską.
W wyniku wojen śląskich (1740-1763) Jawor dostał się pod panowanie Prus, a nowy król Fryderyk II Wielki zreformował administrację w mieście czyniąc Jawor miastem powiatowym. W XIX wieku rozwój miasta był stały, bez zakłóceń , w 1862 zainstalowano oświetlenie gazowe (zamienione na elektryczne w 1911). W latach 1856-1902 przeprowadzono linię kolejową m.in. do Legnicy, Jaworzyny Śląskiej, Roztoki i Malczyc. Przy tejże linii powstały zakłady Wolffa (obecnie Kuźnia Jawor S.A.) oraz Cukrownia. W 1849 powstała w Jaworze Loża Masońska św. Marcina pod Trzema Złotymi Kłosami (Loge St. Martin zu den drei goldenen Aehren in Jauer) w nawiązaniu do świętego patrona miasta.
W 1940 miasto Jawor liczyło nieco ponad 13 tys. mieszkańców. W 1945 miasto zdobyły oddziały 9 Korpusu Zmechanizowanego. Jawor przejęty został przez administrację polską w kwietniu 1945. W mieście po wojnie stacjonował 15 batalion samochodowy Armii Czerwonej.
W ostatnich latach do Jawora przyłączono pobliską wieś Stary Jawor, która obecnie jest jedną z głównych dzielnic Jawora. Po przyłączeniu wsi Jawor przesunął swe granice w stronę północno-zachodnią i sięga na zachód w okolice Zalewu Słup, na północ w okolice wsi Małuszów (dokładniej stacja benzynowa i oczyszczalnia ścieków).
Zabytki Jawora:
26 czerwca 2004 na "II Forum Polskich Miast i Miejsc UNESCO" miasta i obiekty w Polsce znajdujące się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO w celu przekazywania informacji, współpracy i promocji skupiły się w Ligę Polskich Miast i Miejsc UNESCO. Siedzibą Ligi został Toruń, a jej pierwszym prezesem Marcin Zamoyski.
W mieście dominuje branża chemiczna, metalowa, spożywcza. Do większych zakładów należą:
Do 1990 roku istniała w Jaworze fabryka-oddział Diory oraz Fabryka Wyrobów Metalowych. Obecnie Jawor jest prężnym ośrodkiem z rozwijającym się sektorem handlu i usług, w mieście zlokalizowanych jest wiele towarzystw ubezpieczeniowych, banków, firm consultingowo-leasingowych.
Według danych z roku 2007 Jawor ma powierzchnię 18,8 km² (303. lokata w kraju), w tym:
Miasto stanowi 3,23% powierzchni powiatu.
Według danych z 31 grudnia 2007: Jawor zamieszkiwało 24 120 osób (185. lokata w kraju).
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 24 120 | 100 | 12 540 | 52,0 | 11 580 | 48,0 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 1 283,0 | 667,0 | 616,0 |
Do instytucji kultury w mieście należą:
Każdego roku od maja do września w Jaworze organizowane są Koncerty Pokoju. Odbywają się one w zabytkowych wnętrzach Kościoła Pokoju. Kameralna muzyka w wykonaniu najlepszych artystów z Polski, Czech i Niemiec, oraz miejsce gdzie koncerty się odbywają, czyli świątynia, stwarzają szczególny klimat oraz dostarczają niezapomnianych wrażeń. Łącznie w jaworskim kościele odbyło się już 67 koncertów w tym 29 koncertów wykonanych przez artystów z zagranicy. Dotychczas występowali następujący artyści: Chór Poznańskie Słowiki pod dyr. Stefana Stuligrosza, Windsbacher Knabenchor, Chór Uniwersytetu Wrocławskiego "Gaudium", Kameralna Orkiestra "Leopoldinum", Orkiestra Amadeus pod dyrekcją Agnieszki Duczmal, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Sudeckiej, Spirituals Singers Band, Kwartet Wilanów, Camerata Cracovia, Zespół Folkowy "Sierra Manta", Brandenburgischer Kamerchor, Ledl Jazz Quintet i wielu innych.
Międzynarodowe Targi Chleba w Jaworze odbywają się od 1997 roku zawsze na przełomie sierpnia i września (najczęściej w ostatni weekend sierpnia). Przez trzy dni można oglądać tradycyjne wytwarzanie produktów cukierniczych i piekarniczych, spróbować wyjątkowych wyrobów i zapoznać się z ludowymi i chrześcijańskimi tradycjami związanymi z wypiekiem pieczywa. W trakcie imprezy rozstrzygane są również ogólnopolskie konkursy "Dobry Chleb", "Piekarz Roku" oraz "Bezpieczna Piekarnia".
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
W mieście istnieje Kryta Pływalnia "Słowianka", Basen Letni, istnieje kompleks rekreacyjny z sauną, siłownią. Nie mniejszą ofertę prezentuje Ośrodek Sportu i Rekreacji "Jawornik". Znajdują się w nim korty tenisowe, pole namiotowe, boisko do gry w piłkę siatkową. Ok. 5 km od Jawora we wsi Myślibórz znajduje się florystyczny rezerwat przyrody "Wąwóz Myśliborski" jedyne w Sudetach miejsce występowania paproci - języcznika zwyczajnego. Rezerwat ma powierzchnię 9,72 ha, a ochronie ścisłej podlega 0,9 ha. W odległości ok. 8 km. od miasta znajduje się były obóz koncentracyjny Gross-Rosen.Niedaleko od miasta znajduje się także zbiornik retencyjny Słup.
Kluby sportowe Jawora:
Reprezentuje piłkę siatkową, wychowanką klubu jest m.in. Katarzyna Mroczkowska, obecnie zawodniczka Gwardii Wrocław, wielokrotna medalistka Mistrzostw Świata i Europy w kategoriach młodzieżowych, była reprezentantka Polski, laureatka Nagrody Miasta Jawora. Największym sukcesem klubu jest awans w sezonie 2003/2004 do I ligi .
W Jaworze cyklicznie organizowany jest Półmaraton Jaworski.
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 20:55:44