Grobla (województwo dolnośląskie)

Grobla (niem. Gräbel) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, w gminie Paszowice, na Pogórzu Kaczawskim (Pogórzu Złotoryjskim) w Sudetach.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa legnickiego.

Położenie

Grobla-wieś położona w południowo-zachodniej Polsce, w południowo-wschodniej części Pogórza Kaczawskiego, na terenie Parku Krajobrazowego Chełmy, około 6,8 km, na północny wschód, od centrum miejscowości Bolków.

Charakterystyka

Niewielka, rozproszona wieś, o luźnym układzie zabudowań, ulokowana w dolinie, w obrębie malowniczego, przełomowego odcinka rzeki Nysy Małej w pobliżu rezerwatu przyrody "Nad Groblą". Przez wieś przepływa rzeka i dochodzi droga lokalna z Kwietnik. Zabudowa wsi składa się z pojedynczych budynków gospodarczych i mieszkalnych rozlokowanych na wysokości 280 m n.p.m. po obu stronach drogi i rzeki. Jest to wieś, o charakterze rolniczym. Wokół wsi rozciągają się użytki rolne i łąki, leżące głównie na zboczach doliny. Na obszarze wsi występują, niewielkie pasy zieleni z drzew liściastych w formie przydomowych nasadzeń, oraz wzdłuż rzeki i miedz. Wieś otacza od strony południowej las mieszany. Otoczona jest ona niewielkimi wzniesieniami, od strony północnej nad wsią dominują wzniesienie "Grabowa" i "Nad Groblą", a od południa wzniesienie "Zagroda" i "Szubienicza". We wsi zachowało się kilka domów mieszkalnych i mieszkalno-gospodarczych o cechach charakterystycznych dla budownictwa regionalnego, z połowy XIX wieku, gotycki kościół pw. św. Anny z XIV wieku przebudowany w XVI wieku otoczony kamiennym murem, park przypałacowy, pałac z XVI wieku przebudowany na styl barokowy w XVIII wieku, zabytkowy przykościelny cmentarz.

Historia

Wieś do 1945 roku nosiła nazwę Gräbel. W okresie przedchrześcijańskim na terenie obecnej wsi istniało prawdopodobnie pogańskie miejsce kultu Słowian ze "świętym gajem". Po wprowadzeniu chrześcijaństwa wieś była miejscem pielgrzymkowym. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1399 roku, w której wymienia się "Nassengrebil" Wilgotna Grobla, jako miejscowość z kościołem. Pierwszym właścicielem Grobli był Schindla, którego tablica nagrobna z 1473 roku znajduje się we wnętrzu miejscowego kościoła. W połowie XV wieku za panowania Schindla na miejscu pierwotnego kościoła zbudowano obecny kościół. W średniowieczu miejscowość położona była na peryferiach piastowskiego księstwa świdnicko–jaworskiego. Była to wieś folwarczna i należała do rodów szlacheckich. W XVI wieku powstał w Grobli pierwotny, dwór w stylu renesansowym, który otoczony był fosą, z mostami. Na przełomie XVII-XVIII wieku właścicielami wsi byli członkowie rodów von Zedlitz i von Nostitz. W 1702 lub 1707 roku przebudowano dwór, z zachowaniem fosy i mostów. Na przełomie XVIII-XIX wieku właścicielem wsi był Gustav Zahn, który 1902 roku przebudował dwór na obecną wygląd rezydencji. W XIX wieku była to dość duża wieś, licząca 340 mieszkańców. Wieś w tym okresie posiadała duży majątek ziemski, czynne były dwa młyny wodne, cegielnia, browar, gorzelnia i młyn do mielenia kory dębowej. Z tego okresu pochodzi przypałacowy park o pow. 1,5 ha. W 1932 roku cały majątek o wielkości 135,75 ha nabył rolnik Kurt Scholz.

Godne uwagi

• Gotycki kościół parafialny św. Anny, wzmiankowany w 1399 r., obecny wzniesiony w XVI wieku.
• Przypałacowy kompleks parkowy ze starodrzewem.
• Pałac z XVI wieku przebudowany na początkuXVIII wieku wygląd obecny pochodzi z początku XX wieku.
• Kompleks zabudowań gospodarczych.
• "Wąwóz Grobla" z rezerwatem przyrody Nad Groblą oraz "Wąwóz Siedmica" z rezerwatem przyrody Wąwóz Siedmica.
• Wzniesienie Radogost z wieżą widokową.

Ciekawostki

• W murze przykościelnym znajduje się krzyż pokutny z wyrytym nożem-narzędziem zbrodni.
• Ze starych ruin przykościelnej kaplicy, podziemny korytarz prowadzi do pobliskiego majdanu.
• Nazwa miejscowości Grobla pochodzi od terenu, który tworząc naturalną groblę rozdziela dwie rzeki Nysę Małą i Młynówkę.
• Przy wejściu do kościoła rośnie 170 letnia lipa drobnolistna, a obok stawu pomnikowy dąb szypułkowy o obwodzie 480 cm.

Inne

Nazwa pobliskiej chatki turystycznej "Poganka" nawiązuje do historycznej przeszłości tych terenów, na których wcześniej było mocno zakorzenione pogaństwo.

Turystyka

Przez wieś prowadzi szlak turystyczny

• zielony - z Grobli do Muchowa.
• czerwony - z Bolkowa przez Myślibórz do Złotoryi.
• Na północ od wsi w małym wąwozie położony jest turystyczny schron samoobsługowy "Chatka Poganka"

Zobacz też: Grobla

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9
• Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40.000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2004. wyd. II. ISBN 83-88049-02-x.