Jastrowiec

Jastrowiec (niem. Lauterbach, Oberlauterbach) – wieś w Polsce położona nad rzeką Świekotką (niem. Lauter Bach) województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, w gminie Bolków, na Pogórzu Kaczawskim (Pogórzu Złotoryjskim) w Sudetach.

Znajduje się na granicy Grzbietu Wschodniego (Pogórza Wojcieszowskiego) w Górach Kaczawskich i Rowu Świerzawy na Pogórzu Kaczawskim. Wieś znajduje się w odległości 8 km od Bolkowa, a długość około 1,3 km. Na zachodzie Jastrowiec sięga podnóży Bukowej, Jastrowiec otoczony jest użytkami rolnymi, a południowe wzgórza porastają lasy świerkowe z domieszką drzew liściastych. Na łąkach można spotkać kilka gatunków storczyków.

Wieś położona jest na górnokarbońskich mułowcach, zlepieńcach i piaskowcach. W dawnych kamieniołomach wapienia krystalicznego i łukach ilastych występują kryształy dolomitu i kwarcu dochodzące do 6 cm długości.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.

Historia

Wieś powstała w połowie XIV w., jako posiadłość rycerska. W 1399 istniał tu już kościół parafialny. Jastrowiec był dawnym ośrodkiem wydobywania wapienia. W 1464 r. właścicielem wsi był Hans von Czirn. Od 1523 r. Jastrowiec jest związany z majątkiem w Pogwizdowie i Świnach i znajduje się pod zarządem von Schindela. W 1787 r. wieś była znajdowała się pod panowaniem hrabiego von Schlabrendorfa. Następnie majątkiem zarządzała wdowa po nim. Która 1 stycznia 1809 r. przekazała go córce Theresia von Hoyos-Sprintzenstein. Od 1909 r. właścicielem Jastrowca był szambelan królewski Stanislaus von Hoyos.

W kamieniołomach na Bukowej i Wapiennikach dawniej eksploatowano wapień. Kamień wypalany był w wapiennikach u podnóży wzniesień.

W 1946 r. w wyniku transferów niemiecka ludność wsi została osiedlona środkowej Westfalii.

Kalendarium

• 1371 – pierwsza wzmianka o wsi
• 3 marca 1654 – kościół z powrotem staje się katolicki (w czasach reformacji była to świątynia protestancka)
• 1825 – we wsi znajdują się: pałac, dwa folwarki, 74 domy, kościół katolicki (fila kościoła w Lipie), szkoła ewangelicka, 3 wapienniki, ewangeliccy mieszkańcy należeli do parafii w Pogwizdowie
• 1915 – we wsi znajdują się dwie gospody
• 1978 – we wsi jest 29 gospodarstw indywidualnych oraz PGR
• 1939 – wieś liczy 290 mieszkańców
• 1 maja 1946 – w Jastrowcu ukazuje się plakat, wzywający do zemsty na Niemcach w tym dniu, zapewniając jednocześnie bezkarność wszystkim tym, którzy się do tego przyczynią
• 1988 – we wsi jest 19 gospodarstw indywidualnych

Historyczne nazwy wsi

• 1371 Lutribach
• 1677 Lauterbach
• 1816 Lauterbach Ober
• 1918 Ober Lauterbach
• 1945 Lakiernice
• od 1947 Jastrowiec

Zabytki

• Pałac i oficyna (2067 z dn. 6.06.72) – trzykondygnacyjny późnobarokowy pałac, założony na planie prostokąta, z II poł. XVIII o cechach eklektyzmu. W 1809 roku przeszedł pod opiekę hrabiego von Hoyos, obok pałacu znajduje się oficyna mieszkalna
• Park pałacowy (629/J z dn. 2.04.80)
• Zespół budynków folwarcznych (1214/J z dn. 23.06.95): budynek mieszkalny z wozownią, trzy oficyny mieszkalne, budynek mieszkalny, budynek mieszkalno-gospodarczy, budynek gospodarczy, duża wozownia, budynek gospodarczy z oficynami, stodoła, obora
• Kościół filialny Niepokalanego Poczęcia NMP (901 z dn. 27.07.61), budowla z kwadratowym prezbiterium nakrytym sklepieniem krzyżowo-żebrowym (wzmiankowany po raz pierwszy w 1399 roku)
• Cmentarz przy kościele Niepokalanego Poczęcia NMP (994/J z dn. 8.12.89)

Inne obiekty

• Pomnik ofiar I wojny światowej

Źródła wody mineralnej

W 1908 r. w ramach poszukiwań związanych z wodami w Bolkowie Zdroju, odkryto tutaj źródło. Nazwano je Źródło Marii (niem. Marie Quelle). Jest ono położone w okolicy pałacu. Pokłady tej wody są starsze o 3 mln lat od wód oligoceńskich. Woda ta to szczaw wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowo-potasowy. Nigdy jednak nie powstało tutaj uzdrowisko. Po II wojnie światowej źródło stanowiło ujęcie wody dla PGRu, który zarządzał pałacem i zabudowaniami folwarcznymi.

Turystyka

Wieś jest miejscowością agroturystyczną.

Szlaki turystyczne

• czerwony – Szlakiem Zamków prowadzący z Bolkowa do Bolkowa przez wsie: Wolbromek, Kłaczyna, Świny, Gorzanowice, Jastrowiec, Lipa, Muchówek, Radzimowice, Mysłów, Płonina, Pastewnik Górny, Wierzchosławice.

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9
• Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40.000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2004. wyd. II. ISBN 83-88049-02-x.