Staniszów

Staniszów (niem: Stonsdorf, Stansdorf) (od 1945 do 1948 Łącznikowo) – wieś w Polsce licząca około 650 mieszkańców w gminie Podgórzyn, powiat jeleniogórski, województwo dolnośląskie, położona 9 km od miasta Jelenia Góra. Na terenie Gór Łomnickich, w pobliżu uzdrowiska Cieplice.

W latach 1975-1998 miejscowość nalezała terytorialnie do województwie jeleniogórskim.

Historia

Pierwsze pisemne wzmianki z 1305 r. - Stansdorf, 1395 r. - Stonsdorf. Majątek był własnością książąt Reuss (niem.: Reuß). W latach 1784-1787 hrabia Henryk XXXVIII von Reuss buduje pałac wraz z założeniem parkowym na prawie 200 hektarach. W parku były sztuczne ruiny zamku, groty. Park i pałac zwiedzala Izabela Czartoryska podczas swojej wizyty na Dolnym Śląsku, kiedy to też odwiedziła pobliski Bukowiec, co zaowocowało później budową podobnego parku w Puławach. W parku znajdowała się też wieża widokowa Bismarckturm.

Od roku 1811 w dawnym browarze zamkowym produkowano likier ziołowy oparty na lokalnych recepturach i ziołach Echt Stonsdorfer. Później wytwórnię przeniesiono do podjeleniogórskiej wsi Kunice - tamtejsza fabryka znajduje się na rycinie wplecionej w etykietkę likieru produkowanego obecnie w Haselünne, na przedmieściach Hamburga przez wytwórnię należącą do grupy Bernetzen pod nazwą Echt Stonsdorfer Bitter

W 1816 r. miejscowość odwiedziła Izabela Czartoryska.

Po wojnie w pałacu oraz zabudowaniach gospodarczych funkcjonowało dziecięce prewentorium przeciwgruźlicze, pogotowie opiekuńcze, później różne instytucje. Ostatnią była straż pożarna. W latach 90. pałac stał niezagospodarowany, brak gospodarza znacząco przyczynił się do jego dewastacji.

Czasy współczesne

Obecnie w pałacu, po jego gruntownym remoncie trwającym od roku 2001, funkcjonuje luksusowy hotel oraz restauracja. Renowacji poddawane są kolejne obiekty kompleksu pałacowego: Dom Kawalera (2007) oraz sąsiadujące zabudowania gospodarcze. W dawnej stajni planowane jest stworzenie galerii dzieł współczesnych twórców z regionu Sudetów Zachodnich.

Dogodna baza wypadowa do zwiedzania całych Karkonoszy.
Pałac Staniszowski pojawił się w realizowanym przez Telewizję Polską serialu "Tajemnica twierdzy szyfrów".

Godne zobaczenia

• zespół pałacowo-parkowy (w miarę dobrze zachowany park angielski)
• kościół pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego z końca XV wieku

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 4 Kotlina Jeleniogórska, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 1999, ISBN 83-85773-31-2