Ocena internautów miejscowości Nowa Ruda
Średnia ocena: 4.4
liczba ocen: 28
Ilość ulic: 157
Ilość kodów pocztowych: 3
Współrzedne geograficzne N: 50.579216
Współrzedne geograficzne E: 16.501457
Strefa numeracyjna: Kierunkowy 74
Liczba ludności: 24700
Gęstość ludności: 642 os./km²
Powierzchnia: 37 km²
Wysokośc npm: 431
Rodzaj gminy: miejska
TERC: 5020108041
Tablice rejestracyjne: DKL
Dzielnica: Drogosław
Dzielnica: Góra Świętej Anny
Dzielnica: Kolno
Dzielnica: Kościelniki
Dzielnica: Nagórzany
Dzielnica: Orkany
Dzielnica: Straszków
Dzielnica: Słupiec
Dzielnica: Tworzyków
Nowa Ruda (niem. Neurode, czes. Nová Ruda) – miasto i gmina leżące w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego. Obecnie miasto pełni funkcje ponadgminnego ośrodka administracyjno-edukacyjnego dla mikroregionu noworudzko-radkowskiego.
Według danych z 30 czerwca 2010 miasto liczyło 23 603 mieszkańców.
Nowa Ruda położona jest nad rzeką Włodzicą. Miasto położone u podnóża Gór Sowich zamieszkuje ponad 23 tys. mieszkańców, co czyni je drugim miastem pod względem liczby ludności w powiecie (po Kłodzku), oraz piętnastym w województwie dolnośląskim. Nowa Ruda jest ważnym węzłem komunikacyjnym, krzyżują się tutaj trasy wojewódzkie. W mieście znajduje się stacja kolejowa, dworzec autobusowy, dzięki czemu można do Nowej Rudy dotrzeć koleją lub autobusami PKSu. Miasto położone jest w Sudetach Środkowych. Podzielone jest na trzy dzielnice: Centrum, Drogosław i Słupiec.
Nowa Ruda, miasto położone w dolinie rzeki Włodzicy, swą historią sięga wieku XIII. Miasto założone zostało za czasów kolonizacji niemieckiej pod rządami króla czeskiego Przemysława Otokara II. Panował on w latach 1253-1278. Pierwsza pisana wzmianka o Nowej Rudzie datowana jest na rok 1337. Od 1352 r. dobra noworudzkie były własnością rodu Donynów. W latach 1350-1470 w mieście znacząco rozwinęło się rzemiosło takie jak tkactwo, szewstwo, oraz sukiennictwo. Poskutkowało to nadaniem cechu szewcom noworudzkim w 1404 r. oraz miejskim sukiennikom w roku 1416. Podczas wojen husyckich miasto było parokrotnie najeżdżane w latach 1427-1429 i doszczętnie zniszczone. Odbudowywało się ono długo i powoli na podstawie nowo nadanych praw poprzez rodzinę Donynów, którzy prawa te nadali w 1434 r. Rok ten to także rok, w którym po raz pierwszy wzmiankowana była kopalnia węgla kamiennego w mieście. Nowa Ruda w 1472 r. przechodzi pod władanie Jerzego Stillfrieda jednego z rycerzy króla Czech, którym był Jerzy z Podiebradów. Jerzy Stillfried zaślubia także siostrę Donynów – Annę von Donyn. Wiek XVI zapisuje się w historii miasta najazdem hrabiego Bernarda Thurna w 1622 r. Z racji tego, iż Bernard I i jego syn Henryk byli orędownikami wyznania protestanckiego miasto zostaje zniszczone w czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648). Uwięzieni Stillfriedowie nawracają się jednak na katolicyzm, w efekcie czego uzyskują wolność i ponowne prawo do dóbr noworudzkich. Miasto od 1742 r. zostaje włączone do Państwa Pruskiego na skutek zakupienia ziemi kłodzkiej przez króla Prus Fryderyka II. Stillfriedowie w ciągu następnych lat stali się właścicielami 1/3 obszaru ziemi kłodzkiej. Jednakże w 1810 r. Nowa Ruda wraz z przyległościami przeszła na własność rodziny Magnisów. Pozostali oni właścicielami miasta aż do 1945 r. Wcześniej, bo już w 1855 r. Nowa Ruda stała się siedzibą powiatu, który obejmował dwa miasta – Nową Rudę i Radków, oraz 37 osad wiejskich. Miasto rozwijało się gospodarczo. Powstawały nowe zakłady włókiennicze, lecz przede wszystkim rozwijało się intensywnie górnictwo. Powstało wiele kopalni na terenie miasta m.in. kopalnia "Ruben" w Nowej Rudzie, "Johann Baptysta" w Słupcu, "Rudolph" w Przygórzu, oraz "Wenzeslaus" w Ludwikowicach Kłodzkich. Z rokiem 1871 miasto należało do II Rzeszy Niemieckiej. W 1879 r. doprowadzono do miasta kolej z Kłodzka, a w 1880 na stację w Nowej Rudzie wjechał pociąg z Wałbrzycha. Korzystny rozwój gospodarczy przerwał najtragiczniejszy pożar w dziejach miasta, który miał miejsce 23 maja 1884 r. Spłonęła wówczas spora część śródmieścia, m.in. rynek i kościół parafialny. Działania wojenne podczas I wojny światowej szczęśliwie ominęły miasto, jednak nastąpiła stagnacja gospodarcza miasta, która, pogłębiając się, doprowadziła do odebrania statusu miasta powiatowego Nowej Rudzie w roku 1932. W 1937 r. obchodzono uroczyście 600-lecie miasta, a słynny mieszkaniec miasta – prof. Joseph Wittig wydał obszerną kronikę Nowej Rudy. II wojna światowa, jej zawieruchy, szczęśliwie ominęły miasto, nie niszcząc jego zabudowy. Jednak okres ten to czas największej katastrofy górniczej w historii noworudzkiego górnictwa. W kopalni "Ruben" na skutek zawału zginęło 187 górników.
Armia radziecka zajęła miasto bez walki dopiero po kapitulacji Niemiec 8 maja 1945 r. W czerwcu tegoż roku przybyli pierwsi Polacy. Początkowo prowadzone były spory z Czechami o to, do kogo ma należeć ziemia kłodzka. Jednak po ich rozwiązaniu Nowa Ruda znalazła się ostatecznie w granicach Polski i przyjęła obecną nazwę. Wybrano pierwszego polskiego burmistrza, którym został Edward Miernik. Administracja polska dokonała wysiedlenia dotychczasowej ludności miasta do Niemiec; w jej miejsce napływali Polacy z centralnej części kraju oraz przesiedleńcy z Kresów. Pojawili się też polscy górnicy z Francji oraz Polacy z innych krajów. Spowodowało to trudności integracyjne społeczeństwa Nowej Rudy.
Miasto po wojnie znacznie się rozbudowało. Powstało wiele zakładów przemysłowych dających pracę mieszkańcom, głównie w przemyśle wydobywczym i włókienniczym. Powstawały kopalnie (Kopalnia Węgla Kamiennego "Piast", dawny "Ruben", oraz Kopalnia Węgla Kamiennego "Słupiec", dawniej "Johann Baptysta"). Wybudowano Zakłady Przemysłu Jedwabniczego "Nowar" oraz oddział Dzierżoniowskich Zakładów Radiowych "Diora". W 1954 r. Nowa Ruda po raz drugi w swej historii została stolicą powiatu. Do 1975 r., w którym ten status utraciła, była stolicą najmniejszego powiatu w ówczesnym województwie wrocławskim. W 1970 Noworudzianie otrzymali nowy budynek Miejskiego Ośrodka Kultury, w 1972 r. zorganizowano w mieście Festiwal Studentów Szkół Artystycznych, a w 1973 r. Nową Rudę połączono administracyjnie w jeden organizm miejski z sąsiednim miastem Słupiec (który niespełna kilka lat wcześniej uzyskał prawa miejskie). II połowa lat 70. XX w. to okres kolejnych tragicznych wypadków górniczych. W 1976 r. w KWK "Nowa Ruda" zginęło 17 górników, a w 1979 r. zginęło kolejnych 7 górników. W okresie stanu wojennego w kopalni miał miejsce strajk, który zakończył się aresztowaniami i procesami. Okres transformacji gospodarki nie ominął miasta. Mieszkańcy aktywnie włączyli się w przemiany zachodzące w ich mieście. Kandydaci Komitetu Obywatelskiego uzyskali w czasie pierwszych wolnych wyborów samorządowych wszystkie 28 mandatów w Radzie Miejskiej Nowej Rudy. W 1990 ukazał się pierwszy numer "Gazety Noworudzkiej" oraz podpisano umowę o współpracy partnerskiej z niemieckim miastem Castrop-Rauxel. Rok później z czeskim miastem Broumov i francuskim Wallers-Arenberg podpisano podobne umowy. Transformacja niestety odbiła się głębokim echem na mieście. Skutkiem tego była likwidacja wszystkich większych zakładów w mieście. W 1992 w stan likwidacji postawiona została KWK "Nowa Ruda", w 1994 r. zamknięto także pole "Piast". Pole "Słupiec" działało do 2000 r. kiedy także uległo likwidacji. Los taki spotkał także pozostałe zakłady przemysłowe miasta. W 2001 r. upadły Zakłady Przemysłu Jedwabniczego "Nowar" a nieco wcześniej filia dzierżoniowskiej "Diory". Obecnie bezrobocie jest głównym problemem miasta. W latach 1945-1975 Nowa Ruda należała do starego województwa wrocławskiego, lata 1975-1999 to okres przynależności do województwa wałbrzyskiego, a od 1999 r. Nowa Ruda należy do powiatu kłodzkiego, województwa dolnośląskiego.
Latem warto zwiedzić okolice:
Zimą można wybrać się na narty do pobliskich ośrodków narciarskich:
Nowa Ruda jest centrum kulturalnym dla okolicznych miejscowości i gmin. W mieście działa Miejski Ośrodek Kultury, kino, Miejska Biblioteka Publiczna w Nowej Rudzie, Noworudzki Klub Literacki Ogma, działają dwa muzea: Górnictwa i Josepha Wittiga. Organizowane są imprezy zarówno plenerowe, jak i salowe z zakresu teatru, muzyki, czy tańca.
W Nowej Rudzie życie kulturalne toczy się głównie wokół Miejskiego Ośrodka Kultury, którego początki sięgają 1971 r. MOK organizuje wiele imprez kulturalno-rozrywkowych, festynów, prowadzi zajęcia z dziedziny plastyki, muzyki, czy teatru. Ośrodek dysponuje dwiema salami. Jedną większą na 360 miejsc, która jest jednocześnie salą kinową. Prowadzone tutaj Kino MOK wyświetla seanse filmowe dla mieszkańców miasta i nie tylko. Druga sala, mniejsza, może pomieścić około 200 widzów. Używana jest podczas imprez estradowych, teatralnych i muzycznych licznie organizowanych w Nowej Rudzie. Spośród najważniejszych imprez organizowanych w mieście wyróżniają się:
Historia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Nowej Rudzie sięga 1949 r. Biblioteka dysponuje pokaźnym księgozbiorem, w którym znajduje się ponad 130 tysięcy woluminów. Biblioteka prenumeruje około 70 tytułów czasopism i gazet. Uzupełnieniem tychże zasobów są zbiory audiowizualne, w którym znajduje się ponad 2,5 tysiąca pozycji. Biblioteka jest współorganizatorem kilku imprez, a mianowicie:
Przy Miejskiej Bibliotece Publicznej w Nowej Rudzie działa Noworudzki Klub Literacki Ogma, który patronuje i zrzesza lokalnych poetów i twórców. Wydawane są tomiki poezji oraz antologia poetycka.
W Nowej Rudzie znajdują się następujące placówki edukacyjne:
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
W Nowej Rudzie wydobywany był węgiel kamienny. Kopalnia Węgla Kamiennego Nowa Ruda została zamknięta w ramach restrukturyzacji górnictwa. W Słupcu pracuje odkrywkowa kopalnia gabra – kamieniołom.
Nowa Ruda, Radków, Bielawa, Pieszyce, Głuszyca, Stoszowice, Kłodzko
Ścisłe centrum miasta ominąć można nowo wybudowaną obwodnicą. Dotychczas wybudowany został I oraz II etap. Do zrealizowania pozostał jeszcze III etap.
Przewozy osobowe obsługuje spółka Koleje Dolnośląskie SA.
Połączenia kolejowe:
Według danych z roku 2002 Nowa Ruda ma obszar 37,04 km², w tym:
Miasto stanowi 2,25% powierzchni powiatu.
Dane z 30 czerwca 2004:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 24 697 | 100 | 12 863 | 52,1 | 11 834 | 47,9 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 666,8 | 347,3 | 319,5 |
Ludność – podział na dzielnice:
Liczba ludności na osiedlach mieszkaniowych:
Nowa Ruda ma status gminy miejskiej. Mieszkańcy miasta wybierają do swojej rady miasta 21 radnych w wyborach co 4 lata, w czterech okręgach wyborczych. Organem wykonawczym władz jest burmistrz. Siedzibą władz miasta jest ratusz, znajdujący się na rynku.
Mieszkańcy Nowej Rudy wybierają parlamentarzystów do Sejmu z okręgu wyborczego Wałbrzych, a do Senatu z okręgu wyborczego dzierżoniowsko-kłodzko-ząbkowickiego, zaś posłów do Parlamentu Europejskiego z dolnośląsko-opolskiego okręgu wyborczego z siedzibą we Wrocławiu. W mieście znajdują się 2 biura poselskie: Jakuba Szulca i Moniki Wielichowskiej z PO oraz 1 biuro senatorskie: Stanisława Jurcewicza (PO).
W Nowej Rudzie znajduje się także siedziba gminy wiejskiej Nowa Ruda. Swoją siedzibę ma tutaj również Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Kłodzku.
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 20:53:34