Kamieńczyk (województwo dolnośląskie)

Kamieńczyk (do 1945 r. niem. Steinbach) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Międzylesie.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.

Kamieńczyk - położony w południowo-zachodniej Polsce, w południowej części Gór Bystrzyckich, na wysokości od 540 do 620 m n.p.m., około 4,5 km., na południowy zachód, od centrum miejscowości Międzylesie.

Opis miejscowości

Stara, górska, niewielka, przygraniczna, wieś łańcuchowa, rozciągnięta na długości ponad 3,0 km., położna między grzbietami ze wzniesieniami Kamyka (721 m n.p.m.) po północnej stronie, a Kamieńczyka (702 m n.p.m.) i Granicznego Wierchu (711 m n.p.m.) po południowej stronie, w górskiej dolinie nad rzeką Kamionka. Zabudowa wsi składa się z zabudowań gospodarczo-mieszkalnych o luźnym układzie zabudowań rozlokowanych na wysokości od 500 do 680 m n.p.m. wzdłuż drogi po obu stronach. Jest to wieś zanikająca, większość zabudowań jest w złym stanie a wiele domów przestało już istnieć, po których zostały ruiny lub tylko śzczatki fundamentów porośniete samosiewem. Przez wieś przepływa potok górski i przebiega droga ze Smreczyny do turystycznego prześcia granicznego. Jest to wieś, o charakterze rolniczym. Wokół wsi rozciągają się rozległe użytki rolne i półdzikie górskie łąki, leżące głównie na zboczach otaczających wieś wzniesieniach. W bezpośrednim otoczeniu nie występują lasy, niewielkie pasy zieleni z drzew liściastych występują w formie przydomowych nasadzeń, oraz samosiewów wzdłuż potoku i miedz. Od południa nad wsią dominuje wzniesienie Kamieńczyk, a od północy niewysoki długi grzbiet ułożony równolegle do ws,i odchodzacy w kierunku wschodnim od wzniesienia Kamyk. Na początku wsi znajduje się nasyp kolejowy, wykonany w poprzek doliny potoku Kamieńczyk dla linii kolejowej Wrocław – Praga przez Lichkov, w którym to wykonano cztery tunele w obudowie kamiennej: trzy komunikacyjne i jeden wodny. Tunel murowany z bloków kamiennych, przez który prowadzi droga, groził zawaleniem, w związku z czym w latach 90. XX w. został zabezpieczony przez inż. Andrzeja Gustawa obudową podporową ŁP (żelazne łuki podatne) i wówczas mur kamienny pokryto warstwą betonowego torkretu. We wsi zachowało się jeszcze kilka chat budownictwa sudeckiego z gankami typu kłodzkiego z końca XVIII w., będących przykładem budownictwa wiejskiego, kamienny pomnik z początku XX w. z tablicą upamiętniającą poległych na wojnie żołnierzy – mieszkańców wsi oraz drewniana kapliczka przydrożna z figurką Madonny. Obecnie jest to kościół filialny pw. św. Michała Archanioła. Wewnątrz w całości zachowane oryginalne wyposażenie barokowe: ołtarz z 1720 r. (który w 1740 r. przeniesiono z pobliskiego Lichkova), ambona z 1754 r. oraz ludowe rzeźby: św. Anny Samotrzeci z połowy XVIII w., Madonny (Czesmatka) z 1. połowy XIX w. oraz drewniany świecznik z Madonną w glorii.

W Kamieńczyku znajduje się turystyczne przejście graniczne do Czech.

Historia

Jako miejscowość wzmiankowana już w 1207 r. Wieś założona w 2. połowie XVI w. przez braci Dawida i Michała Tschirnhausów, a w 1564 r. wymieniana była jako posiadłość rycerska. Do XVII w. w okolicy eksploatowano rudy metali, które wytapiano w miejscowej hucie. W dolnej części wsi pozostałości wyrobisk górniczych po nieczynnych dwóch kamieniołomach. Pod koniec XIX w. Kamieńczyk liczył ponad 500 mieszkańców, później z biegiem lat wieś zaczęła się wyludniać, obecnie liczy niewiele ponad 50 mieszkańców. W latach 40. XX wieku w pięknym budynku mieściła się strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP), po której nie ma już śladu. Do 1958 r. przy drodze w pobliżu kościoła stała remiza strażacka z wysoką drewnianą więżą pokrytą deskami, obecni na miejscu tym jest niewielki parking . Największym zabytkiem jest drewniany kościółek o cechach barokowych, kryty gontem, jeden z czterech podobnych na ziemi kłodzkiej, który został wzniesiony w 1710 r. jako kościół pogrzebowy na miejscowym cmentarzu. Cmentarz nie jest od ponad pół wieku użytkowany. Znajduje się tu jednak kilkanaście grobów sprzed roku 1945 z porcelanowymi tablicami i różnokolorowymi inskrypcjami, w większości w języku niemieckim.

Do lat 60. XX w. działały we wsi dwie kuźnie miechowe, drewniany młyn wodny, którego budynki znajdują się na początku wsi po prawej stronie drogi. Jedne z pierwszych rodzin, które osiedliły się po II wojnie światowej w Kamieńczyku, to: Aksamitowie, Puziowie, Zubkowie, Harasińscy, Kozinowie, a jedyną niewysiedloną rodziną Niemców sudeckich była rodzina Braunerów, która w latach 50. XX wieku wyjechała do RFN.

Zabytki

• zabytkowy drewniany kościółek o cechach barokowych z 1710 r.
• kamienna rzeźba przed kościołem – Ukrzyżowanie z II poł. XVIII w.
• ludowe rzeźby i obrazy malowane na szkle stanowiące ciekawy układ plastyczny.

Przejście graniczne

Kamieńczyk-Mladkov Petrovičky — turystyczne przejście graniczne do Czech.

Miejsca warte uwagi

• przydrożna kapliczka.
• chaty budownictwa sudeckiego z gankami typu kłodzkiego z końca XVIII w..
• stary nieczynny młyn wodny.
• nasyp kolejowy i tunele kamienne.
• panorama z Kamyka na Masyw Śnieżnika, Marię Śnieżną (Igliczna) i klasztor w Králikach.
• dolina potoku Kamionka.
• miejsce widokowe na żółtym szlaku przy kościele z rozległą panoramą Wysoczyzny Międzyleskiej i Masywu Śnieżnika
• wyrobiska po eksploatacji kamienia.

Turystyka

Przez wieś prowadzą szlaki turystyczne

• żółty - prowadzący z Międzylesia do przejścia granicznego i dalej.
• zielony - prowadzący wzdłuż granicy z Masywu Śnieżnika do Niemojowa.

Ciekawostka

• W 1945 roku pod koniec II wojny światowej przez Kamieńczyk wycofywała się niemiecka jednostka piechoty VIII Korpusu piechoty oraz dowództwo VIII Korpusu, wchodzącego w skład 17 Armii Polowej.

Zobacz też

• Kamieńczyk, Kamieńczyk Wielki, Kamieńczyk-Ryciorki

Źródła