Ołdrzychowice Kłodzkie

Ołdrzychowice Kłodzkie (niem. Ullersdorf) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Kłodzko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Geografia

Położenie geograficzne

Ołdrzychowice Kłodzkie są położone w Dolinie Białej Lądeckiej pomiędzy Wzgórzami Rogówki, znajdującymi się w Kotlinie Kłodzkiej oraz Górami Złotymi na północnym-wschodzie, a Krowiarkami na południu będącymi częścią Masywu Śnieżnika. Od Kłodzka, stolicy powiatu i gminy oddalone są o 9 km na południowy-wschód. Od strony zachodniej graniczą z Żelaznem i Marcinowem, na północy z Jaszkową Górną i Rogówkiem, na wschodzie ze Skrzynką i Trzebieszowicami w gminie Lądek-Zdrój, a na południu z Romanowem.

Warunki naturalne

Ołdrzychowice Kłodzkie należą do największych wsi łańcuchowych na ziemi kłodzkiej. Ich zabudowania ciągną się na długości 4 km nad Białą Lądecką, łącząc się na zachodzie z Żelaznem, zaś na wschodzie z Trzebieszowicami. W samej miejscowości do Białej uchodzi potok Brodek. Różnica wzniesień wynosi ok. 30 m. W najniższym punkcie wysokość wynosi ok. 330 m n.p.m., a w najwyższym - ok. 360 m n.p.m. Niewielkie lasy porastają tylko niektóre szczyty wzniesień, głównie Sośninę i Bukówkę, które górują nad miejscowością od północy. Najwyższym wzniesieniem jest Sarnica (552 m n.p.m.) znajdująca się na północy między Ołdrzychowicami a Rogówkiem. W 1745 r. wprowadzono do okolicznych upraw leśnych modrzew.

Budowa geologiczna

Okolice wsi mają bardzo ciekawą budowę geologiczną. Na południe od niej w Krowiarkach, znajdują się złoża skał kwarcowo-dolomitycznych w postaci soczewek, które zawierają niemalże czysty dolomit, tzn. bez domieszek metali ciężkich. Należy ono do najczystszych i największych eksploatowanych złóż w Polsce. Jest on przerabiany w miejscowych zakładach w Romanowie Górnym, a następnie tabletkowany w Bytomiu i sprzedawany jako lek. Służy on także do wyrobów koncentratów paszowych i jako dodatek do nawozów mineralnych. W dolomitach i wapniach krystalicznych występują m.in. kalcyt, muskowit, flogopit, piryt i tytanit. Większość okolicznych wzniesień zbudowana jest z amfibolitów. Z kolei wzniesienia na północnym-wschodzie tworzą gnejsy, sjenity i granitoidy. Do Ołdrzychowic lodowiec dotarł okresie zlodowacenia środkowoeuropejskiego, którego pozostałościami są osady denne widoczne w dolinach rzecznych.

Demografia

Ludność Ołdrzychowic Kłodzkich na przestrzeni stuleci kształtowała się w następujący sposób:

Ze względu na korzystne położenie oraz dogodne połączenia komunikacyjne wieś nie wyludniła się, a jej ludność gwałtownie wzrastała od końca XVIII w. osiągając największy wskaźnik w 1910 r., kiedy to jej ludność wynosiła 2768 osób. Związane to było z rozwijającymi się na jej terenie zakładami przemysłowymi przez co zatraciła częściowo swój rolniczy charakter. Po II wojnie światowej i przesiedleniu dotychczasowych mieszkańców w głąb Niemiec, ich miejsce zajęli polscy osadnicy pochodzący z terenów zabużańskich oraz Polski wschodniej, m.in. rejonów Podkarpacia. Mimo tego sytuacja ludnościowa była ustabilizowana, a nawet zaznaczyła się tendencja zwyżkowa. Po transformacji ustrojowo-gospodarczej Polski po 1989 r. oraz zamknięciu wszystkich większych zakładów w miejscowości nastąpił pewien odpływ ludności, który jest tendencją ogólnopolską. Mimo to jej liczba kształtuje się na poziomie 2,5 tysiąca mieszkańców.

Historia

Daty wzmianek
o miejscowości i
jej oficjalne
nazwy według źródeł

Źródło:

Początki wsi

Wiedza o początkach Ołdrzychowic Kłodzkich jest obecnie bardzo niewielka, co wynika z braku wielu źródeł historycznych z tego okresu oraz braku kompleksowych badań archeologicznych. W związku z tym należy odwołać się do hipotez. Wschodnia część ziemi kłodzkiej była we wczesnym średniowieczu słabo zaludniona. Na tym terenie istniały w tym okresie w bezpośrednim sąsiedztwie obecnej wsi takie osady jak: Żelazno i Trzebieszowice. W pierwszej połowie XIV w. królowie czescy podjęli akcje kolonizacyjną na tym obszarze. W tym czasie powstały m.in. Ołdrzychowice, które ulokowano przy ważnym, starym szlaku handlowym zwanym Solną Drogą, który prowadził z Czech do Krakowa.

W zakładaniu osady uczestniczyła w większości ludność niemiecka oraz w mniejszym stopniu tubylcza ludność słowiańska. Wieś lokowano na tzw. "surowym korzeniu", a akcją dowodził jak można przypuszczać niejaki Ulrich, od którego imienia miejscowość wzięła swoją nazwę - Ulrichsdorf. Zasadźca wsi otrzymywał największy przydział ziemi i posiadał wiele przywilejów na ternie osady. Nosił on oryginalny tytuł na ziemi kłodzkiej - wolnego sędziego. Do połowy XIV w. nie posiadamy jednak w ogóle wzmianek dotyczących wolnych sędziów w Ołdrzychowicach. Wieś została po założeniu nadana następnie rycerskiemu rodowi Knoblauchsdorfów w lenno.

Pierwsza historyczna wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1342 r., kiedy to po raz pierwszy Knoblauchsdorfowie są poświadczeni jako właściciele wsi przy okazji umowy kupna-sprzedaży, w której są wymieniani jako świadkowie transakcji sprzedaży kilku łanów na ziemi kłodzkiej.

Pod panowaniem czeskim

Średniowieczne dzieje wsi możemy analizować tylko i wyłącznie na podstawie zachowanych dokumentów kupna i sprzedaży oraz zachowanych do naszych czasów protokołów sądowych. Pierwszym znanym z imienia właścicielem wsi był Hanko Knoblauchsdorf. Trzydzieści lat później jako właściciel wolnego sędziostwa wymieniany jest Nikolas Ulersdorf. Późniejsi jego posiadacze często używali nazwiska von Ullersdorf - od nazwy wsi. W 1384 r. pojawia się pierwsza wzmianka historyczna dotycząca kościoła parafialnego. Przez cały ten czas istniało dziedziczne, wolne sędziostwo, które obejmując w 1413 r. 1 łan gruntów, stało się przedmiotem transakcji Wano i jego matką Mertin Wankinne, a Casparem von Ullrichsdorffem. W 1420 r. sędziostwo posiadała Margaretha, córka Jürga von Zaucha. W 1466 r. istniał tu duży folwark, którego właścicielem był w 1476 r. Petir Lauterbach. W 1481 r. wieś odwiedził biskup wrocławski, który poświęcił nowy kościół i ołtarz. W 1488 r. posiadaczem wolnego sędziostwa był Bertel Lischke. Pod koniec XV w. posiadaczem lenna rycerskiego był przez pewien czas ród Haugwitzów.

W Monarchii Habsburgów

W nowy okres związany z panowaniem Habsburgów oraz reformacją Ołdrzychowice Kłodzkie weszły podzielone na cztery części, należące do Knoblauchsdorfów i Ullersdorfów. W 1557 r. ci pierwsi wznieśli w w środkowej części wsi renesansowy dwór. Osada w tym czasie należała już do największych w okolicy, o czym świadczy wysokość płaconej w tym czasie dziesięciny. W tym samym czasie do wsi docierały prądy związane z reformacją i większość mieszkańców przeszła na protestantyzm, czego ukoronowaniem było przejście przez nich kościoła parafialnego w 1550 r. Parafia znajdowała się w ich rękach do 1622 r. Do wsi należały także takie miejscowości jak: Rogówka, Piotrówka i Romanowo.

Wiek XVII należał do bardzo trudnych i burzliwych w dziejach Ołdrzychowic. W czasie wojny trzydziestoletniej właściciele wsi podobnie jak mieszkańcy wyznający religię ewangelicką stanęli po stronie obozu protestanckiego. Po jego klęsce na Białej Górze (1622) wojska cesarskie prowadziły pacyfikację i rekatolicyzację hrabstwa kłodzkiego, a szlachta ołdrzychowicka utraciła swój majątek. Wcześniej w 1621 r. chłopi z Ołdrzychowic, Skrzynki, Żelazna, Rogówki i Jaszkowej Górnej utworzyli związek obronny i wzniecili powstanie antykatolickie. Zostało ono zdławione przy użyciu wojsk saskich, w czasie których śmierć poniosło blisko 200 chłopów. Wieś podupadła, a jej właściciele zmieniali się bardzo często.

W latach 1666-1669 dolny dwór należał do rodu von Klinkovsky i stąd otrzymał nazwę Klinkerhofu. Ołdrzychowice nadal utrzymały swój słowiański charakter, a miejscowy proboszcz władał językiem czeskim. Na początku XVIII w. miejscowość należała do największych w rejonie i zdołała się odbudować ze zmieszczeń.

Pod panowanie pruskim

W 1742 r. na mocy pokoju wrocławskiego Śląsk i hrabstwo kłodzkie dostały się pod panowanie pruskie, co ostatecznie zostało usankcjonowane w 1763 r. (pokój w Hubertusburgu). Ołdrzychowice dzieliły się na dwie części, co wynikało ze skonfiskowania przez króla Prus Fryderyka II Wielkiego majątku należącego do Scheckendorfa. Został on następnie podarowany przez niego gen. por. von Lechwaldowi, hr. de la Motte Fouqué i płk. Puttkamerowi, którzy posiadali go do 1748 r. W tym okresie we wsi istniały: kościół, 2 dwory, 2 młyny wodne. W 1749 r. właścicielką wsi została hr. von Henim, która w 1761 r. przekazała majątek synowi, baronowi Karolowi von Henim. W 1765 r. jego części wsi zamieszkiwało 26 kmieci, 83 ogrodników (zagrodników) i 51 chałupników, w tym 17 rzemieślników. Natomiast druga część należała do hr. von Wallisa i zamieszkiwało ją 5 kmieci, 14 ogrodników i 4 chałupników, w tym tylko 1 rzemieślnik.

Na podstawie wykazu stworzonego przez Zimmermanna możemy dowiedzieć się, że w 1787 r. Ołdrzychowice Kłodzkie dzieliły się już na 4 części. Główna z nich należała do barona K. von Henima. Znajdował się tu dwór, 3 folwarki, kościół i szkoła oraz 2 młyny wodne, a mieszkało 26 kmieci oraz 119 zagrodników i chałupników. Drugą część posiadał hr. Ludwig Wilhelm von Schlabrendorf. Był tu folwark, a mieszkało 5 kmieci i 19 zagrodników oraz chałupników. Trzecią część stanowiło wolne sędziostwo, będące także w posiadaniu von Henima, w którym mieszkało 2 kmieci i 9 zagrodników. Czwartą część posiadał wolny kmieć, w którego włościach mieszkał 1 zagrodnik i 1 chałpunik. Łącznie we wsi było 23 rzemieślników. Do wsi należała ponadto część Romanowa.

W 1792 r. główną część Ołdrzychowic odziedziczył Gisbert von Henima, który w 1793 r. odsprzedał swój majątek hr. Antonowi von Magnisowi. W rękach tego rodu wieś znajdowała się do 1945 r. Należeli oni do jednych z bogatszych rodów na Śląsku. W końcu XVIII w. przystąpili do rozbudowy folwarku przy dworze oraz dokonali przebudowy dworu na początku XX wieku.

Dziewiętnaste stulecie

U progu XIX w. rezydencja ołdrzychowicka Magnisów była tak znana, że 22 sierpnia 1800 r. zatrzymała się w niej królowa pruska Luiza, odbywająca z mężem Fryderykiem Wilhelmem III Hohenzollernem podróż po Śląsku. Zmierzała w tym czasie na kuracje do Lądka-Zdroju. Według niektórych relacji miała nawet tutaj nocować. Specjalnie na ten przyjazd hr Magnis założył przypałacowy park ze sztuczną grotą nazwany jej imieniem wraz z fontanną. Na Klekotce zbudowano altanę widokową,a jednym z punktów programu była asysta władczyni przy udoju krów, który odbywał się w sielankowo-ludowej atmosferze, co zrelacjonował jeden z towarzyszy podróży - ówczesny ambasador USA John Quincy Adams (późniejszy prezydent). Pobyt władczyni upamiętnił także hr von Magnis, ustawiając w 1802 r. żeliwną kolumnę przy szosie w centrum wsi, która została odlana w jego hucie w Małej Panwi i uchodziła za wybitne osiągniecie techniczne (pierwszy tej wielkości odlew). Miała 22,5 m wysokości i ważyła 25 tys. funtów. Odsłonięcia dokonał hr. von Reden, minister Śląska.

W pierwszej połowie XIX w. Ołdrzychowice Kłodzkie stały się dużą i ludną wsią, w której rozwinął się przemysł. W 1816 r. wieś nadal dzieliła się na cztery części. W 1822 r. wrocławski kupiec Hermann Dietrich Lindheim założył pierwszą w Prusach maszynową przędzalnię bawełny. Do poruszania maszyn o 9000 wrzecion i ogrzewania pomieszczeń wprowadził napęd parowy, doprowadzając wodę specjalnym kanałem z rzeki. Następnie trwała rozbudowa zakładu: wzniesiono m.in. odlewnię oraz budynki mieszkalne dla robotników. Wieś w tym czasie przeżywała gospodarczy wzrost. Zakłady Lindheima zatrudniały blisko 900 ludzi. Przypuszcza się, że w jego fabryce powstała pierwsza na Śląsku lokomotywa parowa.

W połowie XIX w. Ołdrzychowice Kłodzkie miały już charakter przemysłowego osiedla. We wsi znajdował się kościół i szkoła wybudowana w 1837 r. Nauczał w niej nauczyciel i pomocnik nauczyciela. Oprócz tego był szpital, 3 młyny wodne, browar, gorzelnia, 2 wapienniki, 2 kamieniołomy, cegielnia o produkcji około 40 tys. cegieł, a także działało aż 83 różnych rzemieślników, zatrudniających do tego kilkudziesięciu czeladników. Wśród rzemieślników najliczniejszą grupę stanowili: tokarze, ślusarze, giserzy. Był też mechanik. Nadal wieś złożona była z czterech części, z których główna wraz z wolnym sędziostwem należała do Magnisów. Obejmowała 224 domy, pałac, 3 folwarki, w których trzymano 1430 merynosów i 219 wołów. Za parkiem pałacowym znajdowała się osada fabryczna składająca się z 17 budynków i należąca do braci Lindheimów. W 1823 r. powstała w niej szkoła przyfabryczna, w której zatrudniony był nauczyciel. Mieściła się w budynku przędzalni, a przy niej zaś znajdował się zakład mechaniczny z odlewnią. Łącznie oba zakłady zatrudniały około 600 robotników. Druga część Ołdrzychowic, licząca 65 domów i folwark z 200 merynosami , posiadała Charlotta, wdowa po landgrafie zu Fürstenburg. Dwie pozostałe części należały do wolnych kmieci i składały się na nie odpowiednio 13 i 3 budynki oraz część kmieca w obrębie Romanowa.

W okresie wiosny ludów dochodziło w dobrach hr. von Magnisa do rozruchów spowodowanych odrabianiem przez chłopów pańszczyzny, a w 1885 r. w przędzalni wybuchł strajk, w którym uczestniczyło blisko 1000 robotników. Działała już wówczas organizacja związkowa. Wieś stale rozwijała się. W 1883 r. zbudowano kościół ewangelicki, a sześć lat później duże mauzoleum rodowe von Magnisów przy kościele parafialnym. Majątek von Magnisów obejmował 1895 morgów, a część hr. von Schlabrendorfa 554 morgi. 28 lutego 1874 r. został utworzony Obwód Urzędowy Ołdrzychowice (Amtsbezirk Ullersdorf) w skład której weszły gmina wiejska Ołdrzychowice, Rogówek oraz dobra szlacheckie: Ołdrzychowice Dolne (Niederullersdorf) i Ołdrzychowice Górne (Oberullersdorf).

Miejscowość uchodziła za bardzo atrakcyjną i malowniczą przez co zaliczano ją do romantycznych wsi hrabstwa kłodzkiego. Była ona celem specjalnych wycieczek kuracjuszy z Lądka-Zdroju. W 1889 r. był tu hotel, poczta z połączeniem telegraficznym, a także apteka. Pod koniec XIX w. doprowadzono do wsi linię kolejową z Kłodzka, którą otwarto w 1897 r., budując na skraju wsi stację kolejową. Paradoksalnie wpłynęło to na ograniczenie ruchu turystycznego, gdyż wieś teraz pomijano jadąc na kuracje do Lądka.

Lata 1900-1945

Na początku XX w. w części należącej do von Magnisów były już 2 szkoły, przędzalnia lnu, szpital, hotel i nadleśnictwo. W drugiej części miejscowości należącej do hr. von Oppersdorfów, powstała ich secesyjna willa i przędzalnia Löbeckescha. Przy starszej przędzalni znajdowała się elektrownia wodna. Wieś miała nadal spore znaczenie turystyczne. Działała tu grupa i punkt informacyjny Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego (GGV). Oprócz hotelu działało 6 gospód. W okresie dwudziestolecia międzywojennego wieś nosiła tytuł oficjalnego letniska. Nadal działał hotel, parę gospód oraz kwatery prywatne z miejscami noclegowymi. W lecie funkcjonowało kąpielisko nad rzeką. W dolnej części wsi były dwa dwory oraz tartak. W 1930 r. dwór Oppersdorfów został przekazany Franciszkankom Szpitalnym. W latach II wojny światowej działania wojenne nie dotknęły bezpośrednio wsi do czasu przesuwania się frontu w kierunku zachodnim. 8 maja 1945 r. do Ołdrzychowic Kłodzkich wkroczyły oddziały Armii Czerwonej, które w ciągu dwóch dni dokonały dewastacji dóbr rodowych von Magnisów, m.in. paląc wnętrza pałacu i ich bogatą bibliotekę.

W granicach Polski

Rezultatem drugiej wojny światowej było przyłączenie m.in. ziemi kłodzkiej do Polski. Na konferencji jałtańskiej mocarstwa zgodziły się także na przeprowadzenie masowych wysiedleń ludności w związku z podjętymi zmianami granic. Ullersdorf został włączony do Polski - początkowo jako Sułkowa, ostatecznie jednak przyjęto nazwę Ołdrzychowice. Dotychczasowi mieszkańcy wsi zostali wysiedleni do Niemiec (do 1947 r.), zaś na ich miejsce przybyła ludność polska. W tym czasie nowi mieszkańcy założyli jedną z pierwszych na ziemi kłodzkiej ochotniczych straży pożarnych.

Po 1945 r. wieś utrzymała swój rolniczo-przemysłowy charakter. Ze znacznej części znacjonalizowanego majątku Magnisów (w tym z pałacu) utworzono PGR. Wielu mieszkańców znajdowało zatrudnienie w Zakładach Przemysłu Lnianego "Lech" (dawne zakłady Lindheima). Działała także fila Kłodzkich Zakładów Metalowych Kłomet i filia Zakładów Elektrotechniki Motoryzacyjnej. W 1946–1947 założono pod patronatem fabryki klub sportowy ZKS "Lech Ołdrzychowice. W latach 70. XX w. przystąpiono do budowy nowego osiedla bloków mieszkalnych w rejonie ulicy Sportowej oraz oddano do użytku nowy budynek szkolny mieszczący się przy ul. Sportowej. Niedofinansowanie oraz brak nowych technologii spowodował w kolejnych latach powolny upadek ZPL Lech, co widoczne było chociażby w tym, że pracowano jeszcze na sprzęcie z połowy XIX wieku. Przełomem były lata 90. XX w., kiedy w wyniku transformacji gospodarczej zamknięto zakład, a pracę straciło wielu mieszkańców wsi oraz okolicznych miejscowości. W lipcu 1997 r. wieś znacznie ucierpiała w wyniku powodzi tysiąclecia. 11 lat później miało miejsce kolejna powódź, jednak jej skutki nie były tak katastrofalne.

Edukacja

W Ołdrzychowicach Kłodzkich od czasów nowożytnych działała szkoła katolicka znajdująca się w budynku położonym przy parafii, który jako murowany obiekt powstał w XVIII w. Wraz z rozwojem osady, wzrostem liczby mieszkańców w XIX w. oraz zwiększeniem się społeczności protestanckiej, z inicjatywy przemysłowca Hermanna Dietricha Lindheima we wsi powstała niewielka szkoła ewangelicka. W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Ołdrzychowicach Kłodzkich działały 3 szkoły elementarne, z czego dwie należały do katolików. Nauczali w nich: Sarmebe, Nowak oraz Ruprecht (ewangelik).

Po 1945 r. we wsi otwarto polską szkołą podstawową mieszczącą się w budynku po dawnej szkole katolickiej przy ul. Kłodzkiej. Ze względu na jej nieprzystosowanie do aktualnych potrzeb edukacyjnych w połowie lat 70. XX w. przystąpiono do budowy nowego obiektu położonego w rejonie ul. Sportowej. Ostatecznie oddano go do użytku w 1979 r. W 1985 r. nadano szkole imię gen. Władysława Sikorskiego, a wydarzenie to upamiętnia obelisk z popiersiem patrona, który znajduje się przed głównym wejściem do budynku. Od 1998 r. funkcję dyrektora pełni mgr Krzysztof Pindral, absolwent Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Młodsze dzieci mogą uczęszczać do znajdującego się przy ul. Osiedlowej 7 przedszkola. Młodzież w wieku 13-16 lat pobiera naukę na poziomie gimnazjalnym w Gimnazjum Gminnym im. Władysława Reymonta w Kłodzku, a następnie w większości kształci się w szkołach średnich na terenie wspomnianej stolicy powiatu.

Kultura

Głównym animatorem życia kulturalnego we wsi jest mający tu swoją siedzibę Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji Gminy Kłodzko. Znany jest on z wielu znaczących inicjatyw i działań kulturalnych. Posiada dużą, ale wymagającą remontu salę widowiskową ze sceną, ekranem kinowym i balkonami. Organizuje koncerty i festyny w sezonie letnim. W tym samym budynku znajduje się również Bibliotekę Publiczną Gminy Kłodzko oraz Gminne Centrum Informacji.

W Ołdrzychowicach Kłodzkich działa od 1959 r. Koło Gospodyń Wiejskich, które prezentuje często miejscowość oraz gminę na wielu imprezach. Przepisy miejscowych gospodyń znajdują się m.in. w folderze Kłodzkie smaki i klimaty.

Dużą sławę w kraju zdobył zespół śpiewaczy Jaskier założony w 1999 r. Występuje w strojach ludowych wzorowanych na starych strojach dolnośląskich z XIX wieku. Otrzymał wiele wyróżnień i nagród, m.in. na Festiwalu Przyśpiewek Ludowych, I nagroda w 2002 r., Międzynarodowym Festiwalu "Tęcza Polska" czy na Międzynarodowym Przeglądzie Zespołów Ludowych Ziem Pogranicza "Róża Kłodzka". Przy kościele parafialnym ponadto działa chór, powstały w 1980 r.

Religia

Początki chrześcijaństwa na terenie Ołdrzychowic Kłodzkich owiane są mgłą tajemnicy, która wynika z faktu, iż do naszych czasów nie zachowało się zbyt wiele źródeł dotyczących tego okresu. Pierwsza wzmianka dotycząca ołdrzychowickiej parafii pochodzi z 1360 r. Należy jednak domniemywać, że powstała ona wraz z założeniem wsi w pierwszej połowie XIV w. z wydzielenia z parafii św. Andrzeja w Trzebieszowicach, która powstała jako jedna z pierwszych na ziemi kłodzkiej, w połowie XIII w. W XVI w. na ternie Ołdrzychowic Kłodzkich pojawili się protestanci, którzy zdołali przejąć tutejszą parafię, a w których rękach znajdowała się do XVII w. Wraz z przejęciem Śląska i ziemi kłodzkiej przez Prusy w 1742 r. ewangelicy mogli swobodnie szerzyć swoją wiarę. Ich liczba we wsi wzrosła wraz z jej rozbudową i uprzemysłowieniem w XIX w. W latach 40. tego stulecia wybudowano na jej terenie niewielki kościół ewangelicki, będący filią kłodzkiej parafii ewangelickiej. Swoją posługę pełnił w nim jeden pastor. W 1939 r. Ołdrzychowice zamieszkiwało blisko 2700 mieszkańców, w większości katolików. Ponadto we wsi żyło 145 ewangelików.

Po II wojnie światowej w Ołdrzychowicach osiedleni zostali w przeważającej większości katolicy. W związku z tym kłodzka gmina ewangelicko-augsburska przekazała dawne obiekty należące do ewangelików, w tym kościół ze szkołą - parafii katolickiej. Parafia św. Jana Chrzciciela została wyłączona z archidiecezji praskiej do polskiej części administratury apostolskiej archidiecezji wrocławskiej ze stolicą we Wrocławiu. Oficjalnie w 1972 r. weszła ona w skład archidiecezji wrocławskiej i dekanatu kłodzkiego, po którego podziale w 1983 r. wyodrębniono na wschodzie z ziem dawnego wielkiego dekanatu kłodzkiego - dekanat ołdrzychowicki, który funkcjonował do przełomu XX/XXI w., kiedy przeniesiono urząd dziekański do Lądka-Zdroju. Od 2004 r. parafia ołdrzychowicka znajduje się w nowo utworzonej diecezji świdnickiej.

W Ołdrzychowicach Kłodzkich znajduje się dom prowincjonalny zakonu Franciszkanek Szpitalnych, mieszczący się w byłym pałacu Oppersdorfów.

Administracja

Ołdrzychowice Kłodzkie ze względu na swoje rozmiary do 1945 r. stanowiły wieś gminną. Po zakończeniu II wojny światowej znalazły się w granicach Polski. Weszły w skład województwa wrocławskiego, powiatu kłodzkiego i gminy Krosnowice. Po likwidacji gmin w 1954 r. i powołaniu w ich miejsce gromad, Ołdrzychowice zostały wsią gromadzką. Po zmianach w administracji terenowej w latach 70. XX w. osada weszła na krótko w skład gminy Żelazno, a następnie gminy Kłodzko i województwa wałbrzyskiego.

Znacząca zmiana miała miejsce w 1990 r., kiedy to na terenie gminy utworzono sołectwa jako jednostki pomocniczego podziału administracyjnego, którego jedna z siedzib znalazła się w Ołdrzychowicach Kłodzkich. Na jego czele stoi sołtys, jako jednoosobowy organ władzy wykonawczej. Obecnie funkcję tę sprawuje Halina Witos. Ma on do pomocy radę sołecką jako organ władzy ustawodawczej. Koordynatorem samorządowym jest Henryk Michalak.

Mieszkańcy wsi wybierają do Rady Gminy dwóch radnych co 4 lata, tworząc wspólny okręg wyborczy z Rogówkiem. W ostatnich wyborach samorządowych z 2006 r. radnym do rady gminy z Ołdrzychowic Kłodzkich zostali wybrani Krzysztof Matysiak i Tadeusz Olejnik.

W Ołdrzychowicach Kłodzkich ma swoją siedzibę Zakład Gospodarki Mieszkaniowej i Komunalnej Gminy Kłodzko.

Gospodarka

Powierzchnia wsi wynosi 1558 ha, będąc w ten sposób szóstą co do wielkości wsią w gminie Kłodzko, z czego większą część stanowią użytki rolne, z których przeważają łąki i pastwiska, natomiast lasy porastają tylko wzniesienia na północy i południu wsi. Użytki rolne, położone na stosunkowo dobrych glebach zajmują szeroką i płaską dolinę Białej Lądeckiej Ołdrzychowice Kłodzkie są wsią o charakterze osiedla rolniczo-przemysłowego. W 1978 r. znajdowały się tutaj 133 gospodarstwa rolne, ale pełnorolnych było tylko 75. Działał też SKR i PGR ulokowany w byłym pałacu Magnisów. Wyłącznie z pracy w rolnictwie utrzymywało się 17% ludności czynnej zawodowo. Dziesięć lat później łączna liczba gospodarstw wynosiła tylko 72, ale wyłącznie z pracy na roli utrzymywało się aż 87% mieszkańców. Miejscowość była liczącym się ośrodkiem przemysłowym ziemi kłodzkiej. Działały tu duże zakłady przemysłu lniarskiego "Lech" oraz mniejsze zakłady metalowe ("Kłomet") i elektrotechniczne oraz zakłady rzemieślnicze.

Początek lat 90. XX w. nie był udany dla gospodarki wsi, ponieważ wraz z transformacją ustrojowo-gospodarczą kraju upadkowi uległy wszystkie znajdujące się w Ołdrzychowicach zakłady przemysłowe oraz PGR-y, co spowodowało gwałtowny wzrost bezrobocia na tym obszarze, gdyż większość mieszkańców znajdowała w nich zatrudniona. W celu zapobieżenia zubożeniu ludności próbowano reaktywować dawną funkcję wczasowo-turystyczną, poprzez tworzenie gospodarstw agroturystycznych. Wielu mieszkańców dojeżdża obecnie do pracy w sąsiednich miejscowościach, głównie Kłodzka.

Wieś posiada różnorodną infrastrukturę handlowo-usługową w postaci wielu prywatnych sklepów wielobranżowych.

Infrastruktura

Transport

Przez środek wsi przechodzi bardzo ruchliwa droga wojewódzka nr 392 z Żelazna do Bystrzycy Kłodzkiej przez Stronia Śląskiego będąca szczególnie często uczęszczana w sezonie zimowym jak i letnim, ponieważ zapewnia ona doskonałe połączenie z kurortem w Lądku-Zdroju oraz Masywem Śnieżnika. We wsi znajdują się trzy przystanki autobusowe Komunikację autobusową na obszarze Ołdrzychowic Kłodzkich obsługuje PKS Kłodzko.

Przez wieś przechodzi linia kolejowa nr 322 z Krosnowic do Stronia Śląskiego. Trasa ta została otwarta do użytku w 1897 r. W południowej części osady znajduje się stacja kolejowa – Ołdrzychowice Kłodzkie. Ruch pasażerski wstrzymano w 2004 r. Obecnie planuje się przywrócenie kursowania na tej trasie szynobusów należących do Kolei Dolnośląskich.

Bezpieczeństwo

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – Ołdrzychowice Kłodzkie podlegają pod rejon działania Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendzie Powiatowej Policji w Kłodzku. Funkcję dzielnicowego sprawuje mł.asp. Maciej Franczak z siódmego rejonu służbowego. We wsi działa ponadto Ochotnicza Straż Pożarna, powstała już w 1945 r., która posiada obecnie nową remizę mieszczącą się w jednym z budynków należących dawniej do zakładu lniarskiego "Lech".

Jeżeli idzie o służbę zdrowia dawniej we wsi działał szpital, który obecnie pełni funkcję przychodni. Niedaleko znajduje się poradnia lekarza rodzinnego oraz budynek apteki i ośrodek zdrowia.

Architektura i urbanistyka

Ołdrzychowice Kłodzkie zachowały swój pierwotny układ rozbudowanej wsi łańcuchowej, lecz jest on obecnie mało czytelny, ze względu na to, że główna ulica (Kłodzka) została zabudowana równoległymi, połączonymi przecznicami. Zaburzenia tego układu wprowadziły także późniejsze obiekty przemysłowe. We wsi zachowało się wiele zabytków, które jednak uległy znacznej przebudowie.

Zabytki

• Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela pierwotny kościół wzmiankowany w 1392 r. jako siedziba katolickiej parafii. Początkowo pod wezwaniem św. Katarzyny. Od 1768 r. jedynym jego patronem jest św. Jan Chrzciciel. Obecna budowla powstała w latach 1867-1870 w stylu eklektycznym (z wykorzystaniem elementów z poprzednich świątyń).

• Mauzoleum Hrabiów Rzeszy von Magnis znajduje się obok kościoła. Zbudowane w 1889 r. w stylu neoromańskim. Mieści się w nim grobowiec rodu von Magnis. Wewnątrz marmurowa dekoracja. Przed wejściem znajdują się dwie żeliwne figury aniołów.

• Pałac von Magnisów jego początki sięgają XVI w., kiedy powstała znajdująca się w środkowej jego części rycerska wieża mieszkalna zbudowana w stylu renesansowym. w kolejnych stuleciach dobudowano do niej obecny pałac. W XVIII w. dokonano jego przebudowy w stylu barokowym. Przez XIX w. był poddawany renowacji przez ród von Magnisów, dla którego stał się jedną z siedzib w stylu klasycystycznym. Dzisiaj po dawnej świetności nie pozostał prawie żaden ślad. Po II wojnie światowej zgromadzonymi przez Niemców dobrami, skradzionymi z innych pałaców, zainteresowali się Rosjanie, którzy wywieźli z Ołdrzychowic, co tylko się dało. Także sam budynek pałacu, który w latach 1949-90 był siedziba PGR-u niszczeje od wielu lat i jego stan jest dzisiaj opłakany.

• Park Pałacowy, po drugiej stronie rzeki Białej Lądeckiej znajduje się park założony na przełomie XIX i XX w. z okazji wizyty królowej Luzy i jej małżonka Fryderyka Wilhelma III , którzy odwiedzili rezydencję Antoniego Aleksandra von Magnisa w 1800 r. podczas wizyty w uzdrowisku w Lądku Zdroju. Dla upamiętnienia tej wizyty hrabia von Magnis ufundował żeliwny obelisk w centrum wsi, liczący 25 m wysokości wykonany w 1802 r. w hucie w Ozimku. sam park utrzymany był w stylu antycznym. Niestety do dnia dzisiejszego z jego greckiego założenia zachowały się tylko jego resztki.
• Dawny Dwór Oppersdorfów z XVIII w, przebudowywany na przełomie XIX i XX wieku. W 1930 roku dwór hrabina von Oppersdorf ofiarowała siostrom zakonnym. Obecnie jest to Dom Macierzysty Sióstr Franciszkanek.

• Kościół poewangelicki z 1883 r., przebudowany ze szkoły ewangelickiej, jest to budynek murowany, 2-kondygnacyjny z wysuniętym ryzalitem, obecnie służy jako budynek mieszkalny parafii rzymskokatolickiej.

Sport i rekreacja

W Ołdrzychowicach Kłodzkich pierwsze boisko postało w 1. połowie XX wieku za kościołem parafialnym. We wsi od 1947 r. działał klub sportowy "Lech" Ołdrzychowice, którego najważniejszą sekcją była sekcja piłkarską. Wchodził on w skład Ludowych Zespołów Sportowych. W latach 60. XX wieku na potrzeby kluby zostało zbudowane nowe boisko przy ul. Sportowej, którego murawa została zwieziona specjalnie na ten cel z okolic Szczecina. Największym sukcesem tej lokalnej drużyny było uczestnictwo w rozgrywkach klasy okręgowej w latach 80. XX w. Od 2007 r. na skutek braku funduszy i kadry zespół został wycofany z rozgrywek B-klasy. We wsi do tej pory istnieje boisko sportowe znajdujące się przy ul. Sportowej. Drużyna piłkarska została reaktywowana w 2011 roku jako "Lechia" Ołdrzychowice.

Wielką popularnością cieszy się czarny szlak turystyczny im. J. Szczypińskiego prowadzący z Bystrzycy Kłodzkiej do Złotego Stoku przez Ptasznik.

W ostatnich latach na okolicznych wzniesieniach uprawiane jest paralotniarstwo.

Osoby związane z Ołdrzychowicami

• Kazimierz Adamajtis - rzeźbiarz ludowy.
• Aloys Bach (1770-1845), rektor kłodzkiego kolegium jezuickiego, autor Urkundlichen Kirchengeschichte der Grafschaft Glaz von der Urzeit bis auf unsere (Udokumentowana historia Kościoła Hrabstwa Kłodzkiego od czasów najdawniejszych do naszych dni), dzieła podstawowego do historii ziemi kłodzkiej.
• Johannes Gründel (ur. 1929), emerytowany profesor teologii moralnej na Uniwersytecie Monachijskim.
• Bruno Kiefel (1877-1955), pochodził z Trzebnicy, nauczyciel w Ołdrzychowicach od 1897 r., kompozytor i dyrygent; autor kilkudziesięciu utworów muzyki kościelnej i chóralnej.
• Przemysław Jurek (ur. 1975), poeta, satyryk, krytyk filmowy.
• Joseph Kögler (1765–1817), ojciec nowoczesnej kłodzkiej historiografii, proboszcz parafii w Ołdrzychowicach Kłodzkich w latach 1807–1817.
• Hermann Dietrich Lindheim (1790-1860), przemysłowiec, twórca pierwszej w Prusach mechanicznej przędzalni bawełny.
• August Marx (1882-1946), pochodził z Paszkowa, nauczyciel, dyrygent i kompozytor, a przede wszystkim pisarz, wykorzystujący w swej twórczości motywy regionalne.
• Gustaw Olbricht (1851-1892), malarz, uczeń Adolfa Dresslera, konserwator w Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu od 1880 r.
• Franz Schmidt (1898-1967), pochodził z Ołdrzychowic, wybitny skrzypek o światowej sławie, zmarł w Lörrach.
• Jan Szczypiński (1893-1981), zasłużony działacz turystyczny.