Szczytna

Szczytna (do 1945 niem. Rückers) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Szczytna. Położone jest u podnóża Gór Stołowych, nad Bystrzycą Dusznicką.

Ośrodek przemysłowo-usługowy i turystyczno-krajoznawczy. Huta szkła gospodarczego, szlifiernia kryształów; przemysł metalowy i drzewny. Przez miasto przebiega trasa międzynarodowa E67 i linia kolejowa Kudowa-Zdrój – Kłodzko.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 5185 mieszkańców.

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 80,38 km².

Przez miejscowość przepływa Bystrzyca Dusznicka, dopływ Nysy Kłodzkiej.

Miejscowość należała do hrabstwa kłodzkiego. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. wałbrzyskiego.

Historia

Pierwsze wzmianki o Szczytnej pochodzą z XIV w., kiedy to osada należała do państewka homolskiego, a jej rozwój związany był z handlem (położenie na szlaku bursztynowym) i rozwijającym się rzemiosłem, a później przemysłem. W XVI w. wraz z okolicznymi włościami zakupił ją znany w Europie lekarz i reformator religijny Jan Crato von Kraffstein i wtedy to została znacznie rozbudowana. Obok istniejącego już folwarku powstał tartak, młyn, browar i wiele zakładów rzemieślniczych. W XVII w. wybudowano pierwszą hutę szkła. W dokumencie z 1347 r. Szczytna występuje pod nazwą Rukers i pod zbliżoną nazwą – Rückers – dotrwała do końca II wojny światowej. Polscy osadnicy początkowo używali spolszczonej formy nazywając dzisiejszą Szczytną Rucewem (stacja kolejowa nosiła krótko nazwę Ruchock). Przeszłość pozostawiła Szczytnej nieco zabytków, które warte są obejrzenia i zapoznania się z ich historią.

Zabytki

• neogotycki Zamek Leśna z 1827 r.
• barokowy kościół pw. św. Jana Chrzciciela
• dworzec kolejowy z 1890 r.
• kamienny posąg św. Jana Nepomucena - w centrum miejscowości, przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr. 8 z ul. Sienkiewicza, nieopodal rzeki Kamienny Potok. W dniu 10 marca 1983 roku figura została wpisana do rejestru zabytków pod numerem:883/422 r.

Największą atrakcją turystyczną jest zamek na górze Szczytnik. Dawna jego nazwa Waldstein (dosłownie: Leśny Kamień) dobrze oddawała charakter neogotyckiej budowli. Chociaż zamek wiernie odzwierciedla średniowieczną architekturę, to jednak wybudowany został nie aż tak dawno. Powstał w latach 1832-38, wkomponowany w skały górujące nad Szczytną. Obok zamku jest obecnie urządzony punkt widokowy – stąd roztacza się wspaniała panorama gór i Obniżenia Dusznickiego, w którym leży Szczytna. Zamek otoczony jest suchą fosą, murami obronnymi, ma wspaniałą Salę Rycerską, piękną kaplicę, w której regularnie odprawiane są msze święte. Większa część zamku jest siedzibą Państwowego Domu Pomocy Społecznej "Zamek" i stanowi dom dla ok. 100 niepełnosprawnych. Z tego względu całości budowli nie można zwiedzać. Dostępne jest jednak piękne, zadbane otoczenie i kaplica, będąca, wraz z jednym skrzydłem zamku, własnością ojców Misjonarzy Świętej Rodziny. Warto też przejść Drogę Krzyżową prowadzącą przez tereny leśne przy zamku. Ta kalwaria wyróżnia się oryginalnymi płaskorzeźbami z piaskowca osadzonymi w naturalnych skałach. Inne zabytki Szczytnej znajdują się już w samym mieście. Przede wszystkim odnowiony, barokowy kościół parafii św. Jana Chrzciciela, fragment pręgierza umieszczony przed prowadzącymi do kościoła schodami, a w centrum miasta, nad rzeką Kamienny Potok, figura św. Jana Nepomucena. Wewnątrz kościoła cennymi zabytkami są ambona z 1748 r., figura Jana Chrzciciela w ołtarzu głównym, ołtarze boczne, stalle, konfesjonały. Jednym z artystów, którym kościół zawdzięcza swój wystrój był znany na ziemi kłodzkiej twórca Michael Klahr Starszy. Przed kościołem, wśród zachowanych tablic nagrobnych wyróżnia się grobowiec Hochbergów (budowniczych zamku), a także polonicum – tablica nagrobna z 1850 r. z polskim tekstem.

Do zabytków można już też zaliczyć miejscową stację PKP wybudowaną ok. 1890 r. i całą linię kolejową na trasie Polanica-Zdrój, przez Szczytną, Duszniki-Zdrój do Kudowy-Zdroju, której trasa jest wyjątkowo urozmaicona. Podróżnych oczekują tu wysokie wiadukty, wspaniałe widoki gór rozpościerające się z okien wagonów, przejazd przez tunel.

Sport

W Szczytnej powstało Centrum Sportu Aktywnego Wypoczynku i Rehabilitacji Ruchowej. Przy istniejącej hali sportowej zostały wybudowane boiska ze sztuczną nawierzchnią do gry w piłkę ręczną, piłkę nożną, kort tenisowy a także ścianka wspinaczkowa z parkiem linowym, super plac zabaw i skateplaza z torem do nauki jazdy na wózkach inwalidzkich.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Międzychód
• Velke Porici
• Tegernheim
• Namest na Hane