Szklary Górne

Szklary Górne – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lubińskim, w gminie Lubin.

W latach 1945-54 siedziba gminy Szklary Górne. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa legnickiego. Do sołectwa Szklary Górne należą też wsie Lubków i Owczary.

Położenie

Szklary Górne położone są w południowo-zachodniej Polsce w północno-wschodniej części Wysoczyzny Lubińskiej na wysokości 150 m n.p.m., około 7.2 km na północny zachód od Lubina. Obszar wsi położony jest na terenie, który w przeszłości objęty był zlodowaceniem środkowo-polskim.

Opis

Duża wieś o nieregularnym kształcie i zwartej zabudowie. Zabudowa wsi składa się z budynków gospodarczych i mieszkalnych rozlokowanych obok dróg, które tworzą ulice. Jest to wieś typu wielodrożnica, o charakterze rolniczym. Wokół wsi rozciągają się rozległe użytki rolne, a przez wieś przebiega kilka dróg. Północne i zachodnie obrzeża wsi na granicy Wzgórz Polkowickich zajmują niewielkie lasy, w bliskim otoczeniu wsi występują niewielkie pasy zieleni z drzew liściastych, wzdłuż potoku i miedz, oraz w formie przydomowych nasadzeń. We wsi zachowało się kilka zabudowań gospodarskich z przełomu XVIII - XIX wieku, pałac, kościół pw. św. Piotra i Pawła z początku XVI wieku, zbudowania folwarczne z budynkiem o klacysystycznych cechach oraz park pałacowy. We wsi mieści się kuratoryjny Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla dzieci z upośledzeniem lekkim.

Historia

Pierwsze ślady bytności człowieka na obszarze Szklar Górnych pochodzą z okresu epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Na terenie wsi istniała osada o wpływach kultury rzymskiej i celtyckiej, świadczą o tym ślady jakie znaleziono podczas prac archeologicznych. Pierwotna słowiańska nazwa Glasovici w późniejszych czasach uległa germanizacji i przyjęła nazwę "Glaserdorf" a następnie "Ober Glaserdorf". W przeszłości teren obecnych Szklar należał do księstwa legnickiego, głogowskiego i ścinawskiego. W I połowie XIV wieku na terenie obecnej wsi stał otoczony fosą zamek, pełniący funkcję strażnicy granicznej. Włości leżały wówczas w granicach księstwa ścinawskiego i wraz z zamkiem należały do księcia Jana ścinawskiego. W 1331 roku, książę Jan, sprzedał osadę i okoliczne włości Hansowi von zu Dohna. Prawdopodobnie w tym samym roku został wzniesiony miejscowy kościół. Pod koniec XVI wieku, włości nabył ród Glaubitzów i przez ponad sto lat miejscowość znajdowała sie w dóbrach Glaubitzów. WXVII wieku właścicielem gruntów i zarządcą kościoła był ziemianin Andrzej Kłobuczyński. W I połowie XVII wieku w miejscu zamku wzniesiono barokowy pałac, oraz założono park krajobrazowo-naturalistyczny z elementami architektury ogrodowej. Na początku XVIII wieku miejscowość wraz z majątkiem nabył hrabia d’Hantois de Bronne z Lotaryngii. Nie mając potomstwa w linii prostej, właściciel przekazał dobra bratankowi, hrabiemu Haussonville i w rękach tego rodu pozostały do 1833 roku. Po 1833 przez 60 lat włości należały do Fuhrmanna-Karringa. W 1899 roku posiadłość została nabyta przez zniemczoną rodzinę włoską Ballestrem di Castellengo, która była własnością rodu do 1945 r., a ostatnim właścicielem był dr Michael Wolfgang Friedrich Franz Ballestre. W latach międzywojennych we wsi przebywała dość liczna grupa polskich emigrantów zarobkowych, których zatrudniano w dobrach Ballestremów. Podczas II wojny światowej w Szklarach Górnych mieścił się podobóz jeniecki. Głównie przetrzymywani w nim byli Polacy, Francuzi i Włosi, których zatrudniano w miejscowym majątku. Po wojnie we wsi funkcjonowało duże Państwowe Gospodarstwo Rolne. W latach 60.i 70. XX wieku we wsi mieścił się Zakład Poprawczy Ministerstwa Sprawiedliwości. Do lat 80. XX wieku we wsi funkcjonowała linia kolejowa ze stacją PKP, biblioteka, klub wiejski, ośrodek zdrowia, gospoda, GRN, leśnictwo, obecnie większość z nich uległa likwidacji jak linia kolejowa, po której został tylko nasyp.

Godne uwagi

• Gotycki kościół parafialny św. Piotra i Pawła, wzmiankowany w 1376 r., obecny wzniesiony w początkach XVI wieku.
• Kompleks pałacowo parkowy z pałacem z I połowy XVII wieku i starodrzewem w parku.
• Kompleks zabudowań gospodarczych .

Komunikacja

Do Szklar Górnych od 1 września 2008 roku dojeżdża autobus miejski z Lubina.