Oleśnica
Oleśnica (niem. Oels) – miasto i gmina w województwie dolnośląskim, w powiecie oleśnickim, położone na lewym brzegu rzeki Oleśnicy (dopływ Widawy). Pod względem geograficznym Oleśnica leży na Nizinie Śląskiej na wysokości 150 m n.p.m.
Historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wrocławskiego.
Historia
Od 1294 roku należała do księstwa głogowskiego. Prawa miejskie uzyskała 22 lutego 1255 roku – książę wrocławski Henryk III Biały nadał lokację na prawie średzkim Civitas nostra Olsnicz. Od 1320 r. Oleśnica staje się stolicą księstwa i miastem rezydencjalnym księcia Konrada I, tytułującego się spadkobiercą Korony Polskiej. Po śmierci Konrada Białego Młodszego, ostatniego władcy z miejscowej linii Piastów w roku 1492, Oleśnica wraz z księstwem została przekazana ziębickiej linii czeskich Podiebradów, a od 1647 r. przechodzi pod władanie książąt wirtemberskich.
Już pod koniec XIII wieku działała tu mennica. Oleśnica korzystała ze swego położenia na szlaku z Wrocławia do Wielkopolski. Miała znaczące związki z Krakowem. W Oleśnicy znajdowała się ważna drukarnia, a także znane gimnazjum. W 1824 powstała tu loża wolnomularska "Wilhelm pod ukoronowaną kolumną", która istniała do 1935 roku.
W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko Oleśnicy, włączając miasto do terytorium o dominacji języka polskiego.
Ponowny rozkwit miasta nastąpił w 2. połowie XIX w. W 1850 r. ulokowano w Oleśnicy garnizon, zaś w 1868 r. przeprowadzono przez miasto strategiczną linię kolejową, łączącą Wrocław z Górnym Śląskiem. Miasto rozbudowało się w trzech kierunkach:
- na południe, wzdłuż Ohlauer Straße (dziś ul. 3 maja), gdzie wzniesiono m.in. gmachy poczty, sądu, gimnazjum, starostwa, szkoły ewangelickiej, a także gazownię miejską
- na wschód, wzdłuż Nachodstraße (dziś ul. Lwowska), gdzie wzniesiono szpital miejski, szkołę (Logau-Oberrealschule), a w 1913 r. obszerne zakłady naprawcze kolei niemieckich (Reichsbahn-Ausbesserungswerk)
- na północny wschód, wzdłuż Wartenberger Straße (dziś ul. Wojska Polskiego), gdzie w latach 70. XIX w. zbudowano koszary, a później także wieżę ciśnień, urząd skarbowy i stadion miejski
Zimą 1945 r. miasto zostało zniszczone prawie w 80% na skutek grabieży oraz pożarów wzniecanych przez okupującą miasto od 24 stycznia 1945 r. Armię Czerwoną. W rezultacie II wojny światowej zostało ponownie przyłączone do Polski, zaś jego niemiecka ludność wysiedlona do Niemiec. W latach powojennych dokonano powolnej odbudowy i rozbudowy miasta.
Geografia
Dzielnice miasta Oleśnica Centrum, Serbinów, Lucień, Lucień Osiedle, Wądoły, Rataje (Stare, Nowe), Zielone Ogrody.
Według danych z roku 2008 powierzchnia: 20,96 km kwadratowych liczba ludności: 37414 ogólna powierzchnia gruntów 2096 hektarów, w tym: grunty orne 1107 ha sady 37 ha łąki i pastwiska 160 ha
Miasto stanowi 2% powierzchni powiatu.
Edukacja
Szkoły oraz instytucje oświatowe w Oleśnicy
- Szkoła Podstawowa Gminy Oleśnica,
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Kilińskiego,
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Romana Podoskiego,
- Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 6 im. Janusza Korczaka,
- Szkoła Podstawowa nr 7 im. Jana Pawła II,
- Szkoła Podstawowa nr 8, im. Noblistów Polskich
- Katolicka Szkoła Podstawowa w Oleśnicy,
- Gimnazjum nr 1 im. Książąt Oleśnickich,
- Gimnazjum nr 2 im. Armii Krajowej,
- Gimnazjum nr 3 im. Podróżników i Odkrywców Polskich,
- Gimnazjum Gminy Oleśnica
- I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego,
- II Liceum Ogólnokształcące im. ks. Jana Twardowskiego,
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Marii Skłodowskiej-Curie,
- Powiatowe Centrum Kształcenia Zawodowego,
- Powiatowe Centrum Edukacji i Kultury,
- Miejski Ośrodek Kultury i Sportu – MOKiS
Architektura
Zabytki
- Zamek oleśnicki z XIII wieku przebudowany w latach 1542–1616
- Bazylika św. Jana Apostoła (XIII wiek)
- Dom Wdów, czyli dzisiejsza Szkoła Muzyczna I stopnia Im. Fryderyka Chopina i Społeczne Ognisko Muzyczne
- połączone kościoły pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny i św. Jerzego (XIV w.), obecnie parafialna cerkiew prawosławna Zaśnięcia Bogurodzicy
- kościół św. Salwatora (XV wiek)
- kościół św. Trójcy (XVIII wiek)
- wieża Bramy Wrocławskiej – XIV wiek
- ratusz (XV wiek)
- duże fragmenty średniowiecznych murów obronnych (XIV wiek), także mury obronne zachodnie
- Kolumna Złotych Godów (XVIII wiek)
- Kolumna Zwycięstwa (1873)
- wieża ciśnień przy ul. Wojska Polskiego
- budynek I Liceum Ogólnokształcącego i Gimnazjum nr 2
Miejsca pamięci narodowej
- Pomnik Braterstwa Broni Polsko-Radzieckiego
- cmentarz wojskowy Armii Czerwonej
- pomnik Fryderyka Chopina
- Skwer Kombatantów II Wojny Światowej
Transport
Transport drogowy
Przez Oleśnicę przebiega droga krajowa oraz drogi wojewódzkie:
Komunikację miejską w Oleśnicy od lutego 2008 r. obsługuje firma Polbus Sp. z o.o. Są to cztery linie komunikacji miejskiej.
Miasto posiada duży dworzec autobusowy i dogodne połączenia z dużymi miastami w Polsce. Autobusy do sąsiedniego Wrocławia kursują tu średnio co 30 minut. Można także dojechać autobusami obsługiwanymi przez Polbus PKS do miasteczek w powiecie oleśnickim.
Kolej
Oleśnica posiada dwie stacje kolejowe. Oleśnica (stacja kolejowa) i Oleśnica Rataje Jest to duży węzeł kolejowy, krzyżują się tu linie z Wrocławia, Ostrowa Wielkopolskiego i z Katowic przez Lubliniec, Kluczbork.
Niegdyś na Ratajach można było rozpocząć podróż ekspresem. Po blisko 40 latach kursowania odjechał z Oleśnicy Rataje ostatni pociąg międzynarodowy Bohemia, łączący stolice Polski i Czech. Dwa lata wcześniej zakończył tu kursowanie pociąg relacji Warszawa – Drezno.
Demografia
Dane z 30 czerwca 2006:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 36 927 | 100 | 19 251 | 52,1 | 17 717 | 47,9 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 1764,6 | 918,9 | 845,7 |
Kultura
Imprezy kulturalne:
- Święto Miasta (Dni Oleśnicy)
- Dni Europy
- Oleśnicki Wyskok
- Festiwal Jazz na Kanapie
- Próba mikrofonu
- Powiatowe Prezentacje Kulturalne
Media
W Oleśnicy są media, które relacjonują bieżące wydarzenia:
- Panorama Oleśnicka
- Oleśniczanin
- Telewizja Powiatowa
- Lokalny Portal Internetowy MojaOlesnica.pl
- Radio RMF MAXXX
- TerazOlesnica.pl
Wspólnoty religijne
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
- Kościół Rzymskokatolicki
- Parafia św. Jana Apostoła
- Parafia Matki Bożej Miłosierdzia
- Parafia Najświętszej Maryi Panny Fatimskiej
- Zgromadzenie Ss. Świętego Feliksa z Kantalicjo
- Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
- Parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy
- Kościół Ewangelicko-Augsburski
- Kościół Zielonoświątkowy
- Zbór w Oleśnicy, ul. Łużycka 22
- Świadkowie Jehowy
- Zbór w Oleśnicy; Sala Królestwa, ul. Stolarska
Oleśnica jako garnizon wojskowy
Jednostki stacjonujące po 1945 (rozwiązane):
- 51. zapasowy batalion specjalistów lotniczo-technicznych
- Techniczna Oficerska Szkoła Wojsk Lotniczych w Oleśnicy
- 19 Samodzielny Batalion Rozpoznawczy
- 1 Szkolny Pułk Samochodowy
- Wojskowy Ośrodek Szkolenia Spadochronowego (WOSSpad)
KBW Oleśnica
Jednostki stacjonujące po 1945:
- Techniczna Oficerska Szkoła Wojsk Lotniczych
- Centralny Ośrodek Szkolenia Specjalistów Technicznych Wojsk Lotniczych
- Centrum Szkolenia Inżynieryjno-Lotniczego
- Szkoła Chorążych Personelu Technicznego Wojsk Lotniczych
Jednostki stacjonujące w Garnizonie Oleśnica od 2004 roku:
- 2 kompania regulacji ruchu od 01.04.2005r.
- 3 kompania regulacji ruchu ( przeniesiona w 2011 r. do Niska )
- 82 batalion ewakuacji sprzętu
- 10 Rejonowe Warsztaty Techniczne
- 3 Wojskowy Ośrodek Metrologii
- Wojskowa Administracja Koszar nr 1
- Archiwum Wojskowe w Oleśnicy
- Garnizonowy Węzeł Łączności w Oleśnicy
- Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk na Teatrze Oleśnica
Sport w Oleśnicy
W mieście przy ul. Brzozowej znajduje się stadion miejski z dwoma boiskami do gry w piłkę nożną i bieżnią lekkoatletyczną oraz zabytkową trybuną krytą z 1936 r. Przy ul. Spacerowej znajduje się nowo wybudowany kompleks sportowo-rekreacyjny, a przy ul. Kochanowskiego nowoczesna hala sportowa wraz z boiskami zewnętrznymi. Bazę sportową uzupełniają trzy boiska "Orlik".
Kluby sportowe
- Miejski Klub Sportowy "POGOŃ" Oleśnica (wielosekcyjny: piłka nożna - liga okręgowa, piłki ręczna - II liga, brydż - III liga, szachy - III liga)
- Młodzieżowa Szkółka Piłkarska "RATAJE" Oleśnica
- Miejski Klub Pływacki "ATOL" Oleśnica
- Stowarzyszenie Piłki Ręcznej Oleśnica
- Oleśnicki Klub Hokejowy "ORŁY" Oleśnica
- Integracyjne Stowarzyszenie Rozwoju Sportu MOKiS "SIATKARZ" Oleśnica
- Powiatowy Integracyjny Klub Sportowy "ORZEŁ" Oleśnica z wychowankiem, ostatnim medalistą olimpijskim w boksie z Barcelony Wojciechem Bartnikiem
- Klub Taekwon-do Ge-Baek
- Klub Sportowy "DOSAN"
- Judo "TIGERS" Oleśnica
- Yureco Bike Team Oleśnica
- Powiatowy Szkolny Związek Sportowy w Oleśnicy
- Międzyszkolny Integracyjny Klub Sportowy "JUNIOR"
- Oleśnicki Klub Modelarski
- Oleśnickie Stowarzyszenie Sportowe
- Oleśnickie Towarzystwo Tenisowe "Smecz"
- Powiatowy Integracyjny Klub Sportowy "Orzeł
- Wojskowy Klub Sportowy "OLEŚNICZANKA"
- Wojskowy Klub Spadochronowy "SKRZYDŁO"
- Wojskowe Koło PTTK nr 20
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie:
- Chrudim
- Warendorf
- Jaunay-Clan
Oleśniczanie
- Mariusz Sobiela - muzyk, wokalista zespołu Open Fire istniejącego w latach 1985-90
- Ryszard Andrzejak – były rektor Akademii Medycznej we Wrocławiu, lekarz medycyny
- Wojciech Bartnik – ostatni polski medalista olimpijski w boksie (rok 1992 Barcelona)
- Jerzy Bock – archidiakon oleśnicki
- Monika Bolly – znana z serialu "Życie jak poker" i "Samo Życie"
- Piotr Chajec – aktor Teatru Muzycznego Capitol we Wrocławiu, dziennikarz i prezenter Telewizji Polskiej S.A. (Wrocław, Poznań)
- Antoni Cieszyński – uważany za ojca polskiej stomatologii.
- Anna Jadowska – reżyserka filmowa (m.in. Generał)
- Zdzisław Janiak – gitarzysta,były członek Budki Suflera
- Zbigniew Lesień – aktor
- Janusz Maksymiuk – były poseł Samoobrony RP
- Joanna Pach - polska aktorka
- Jerzy Rogalski - polski aktor
- Jan Sinapius
- ks. Franciszek Sudoł
- Andrzej Szczypkowski – piłkarz m.in. mistrza Polski w piłce nożnej Zagłębia Lubin. Skazany za korupcję w "aferze piłkarskiej". Wychowanek tutejszej Pogoni.
- Gerard Wojczek – organizator drukarni w powojennej Oleśnicy
- Jerzy Żyszkiewicz – były poseł Samoobrony RP
Zobacz też
- Miasta w Polsce
- Stara Synagoga w Oleśnicy
- Cmentarz żydowski w Oleśnicy
- książęta oleśniccy
- Zamek oleśnicki
- Ludność Oleśnicy