Jakubów (powiat polkowicki)

Jakubów (niem. Jakobskirch, w latach 1945-1950 – Dębina) to wieś w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim, w gminie Radwanice, w pobliżu Głogowa.

W pobliżu wsi znajduje się rezerwat Buczyna Jakubowska o powierzchni 18,88 ha, w nim zaś źródełko św. Jakuba, słynne już w XII wieku, do którego przybywali liczni pielgrzymi. Do dziś bije z niego woda o ponoć cudownych właściwościach.

18 października 2004 roku zadecydowano o utworzeniu pierwszego w Polsce stałego szlaku św. Jakuba, łączącego Dolny Śląsk z europejską siecią szlaków do Santiago de Compostela w Hiszpanii. Szlak ten pod nazwą Dolnośląska Droga św. Jakuba został oficjalnie otwarty 24 lipca 2005, a obecnie prowadzi z Głogowa do Zgorzelca.

Historia

Obszar wsi, leżącej przy bocznym trakcie Głogów – Szprotawa, zasiedlony był już w X wieku przez plemię Dziadoszan. Pierwotna osada położona była na stoku małego wzniesienia, obok jaru i źródła wody.

Nazwa wsi pochodzi od świętego Jakuba, patrona miejscowego kościoła, istniejącego, według kronikarza parafii, ks. J. Górlicha, od 991 roku. Według niego pierwotna świątynia powstała na otwartym polu w miejscu, w którym poganie składali ofiary swoim bogom. Data ta nie jest jednak pewna, jako że opiera się na tradycji i dawnych przekazach. Badacz historii Śląska, J. Blaschke, cytuje natomiast zapis Jacopo Maiori 1103, znajdujący się ponoć na zbudowanej obok kościoła wieży, która służyła jako schronienie podczas napadów. W 1376 r. bezspornie istniał już w Jakubowie gotycki kościół podległy głogowskiej kolegiacie.

W średniowieczu toczyły się tu walki między Polakami a Czechami, w wyniku których osady kolonistów czeskich zostały zniszczone. Podczas rządów księcia Bolesława Wysokiego (1163-1201) i jego sporów z bratem Konradem nastąpiła tu potyczka zbrojna. Po północnej stronie jaru znajduje się stożkowe wzniesienie, gdzie w XIII – XIV wieku stał gródek obronny. Istnienie gródka potwierdza zapis z 1260 r., który jest jednak mało wiarygodny. W 1367 r. istniał tu już bezspornie gotycki zamek, w którym rycerstwo Księstwa Głogowskiego uwięziło Henryka V Żelaznego. Uwolnili go, opowiadający po stronie księcia mieszczanie.

W 1419 r. w Jakubowie pojawiły się wojska husyckie, co nie wiązało się jednak ze stratami. Kolejnymi panami wsi byli von Kreckwitzowie, po nich zaś von Würchwitzowie. W II poł. XVI wieku dominującą religią stał się tam protestantyzm. W 1571 r. protestanci przejęli kościół.

W tymże wieku, podczas wojny trzydziestoletniej, przez wieś przechodziły wojska austriackie, brandenburskie, saksońskie, szwedzkie i śląskie. Stacjonujący w Jakubowie Szwedzi ubezpieczali większe oddziały w Głogowie. Na stożkowym wzgórzu utworzyli okopy i utrzymali funkcję miejscowego pastora. Z czasem Szwedzi splądrowali kościół i paląc stare księgi zaprószyli ogień, który spalił kilka domów. Po zakończeniu wojny, 21 stycznia 1654, cesarska komisja rewindykacyjna przekazała kościół katolikom, a pastor, Kaspar Gigas, opuścił wieś.

W 1741 r., u początku wojen śląskich między Prusami a Austrią, ziemia głogowska znalazła się pod kontrolą pruską. Około połowy XVIII wieku, w Jakubowie powstał zbór protestancki, później zaś wyznaniowa szkoła elementarna. Podczas okresu napoleońskiego (1806-1813) w okolice zgermanizowanego od wieków Jakubowa napływać zaczęli Polacy, kolejni zaś osiedlili się tu w II poł. XIX wieku.

Od roku 1920 Jakubów ulegał modernizacji – nastąpiła elektryfikacja wsi i pokrycie traktu asfaltem. W latach 1918-1939 mieszkało tu 35 rodzin. Corocznie przyjeżdżali tu zatrudniani sezonowo w rolnictwie Polacy. Podczas I i II wojny światowej Polacy pracowali tu przymusowo.

Wojska radzieckie zajęły Jakubów 10 lutego 1945 r, o godzinie 13:00. 47 żołnierzy radzieckich zginęło podczas nalotu samolotów niemieckich. W lutym 1945 spalony został też pałac. Wiosną tego samego roku nadzór nad wsią objęło wojsko polskie. Wieś była zasiedlana od 6 maja 1945. Pierwszym przybyłym po wojnie do Jakubowa polskim osadnikiem był Adam Widora.

Po wojnie wieś nazwano Dębiną, jednak w 1950 przywrócono jej nazwę Jakubów. Obecnie wieś liczy ponad 40 posesji.

Do lat 50. istniała gmina Jakubów. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa legnickiego.

Źródła

• Jan Biliński, Tysiąclecie kościoła pw. św. Jakuba Apostoła w Jakubowie 991 – 1991 r., Komitet Organizacyjny Obchodów Tysiąclecia kościoła pw. św. Jakuba Apostoła w Jakubowie