Malczyce

Malczyce – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, siedziba gminy Malczyce.

Miejscowość leży nad Odrą i rzeką Średzka Woda. We wsi znajduje się port rzeczny Malczyce.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

W miejscowości znajdują się 2 świątynie:

• parafialny kościół rzymskokatolicki pw. Niepokalanego Poczęcia NMP
• parafialna cerkiew prawosławna pw. Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy Maryi

Historia

• 1202 – pierwsza historyczna wzmianka o Malczycach, odnotowanych jako własność księcia Henryka I
• 1245 - przekazanie wsi klasztorowi cystersów w Lubiążu. Znane wówczas jako ośrodek piwowarstwa.
• 1267 - wzmianka o przeprawie, prawdopodobnie promowej, przez Odrę
• XIV/XV wiek - osadnictwo niemieckie
• 1412 - budowa młyna. Budynek zniszczony wkrótce (1428) przez husytów, pozostałości budowli zostały odkryte w 1930 w czasie rekordowo niskiego stanu wód Odry.
• 1471 - dokument datowany na ten rok mówi o Malczycach:

  osada rybacka nieopodal Lubiąża, z karczmą w budowie (gdzie można poradzić), z piekarnią, rzeźnią, krawcem i rzemieślnikiem wykonującym narzędzia walki

• 1648 - koniec wojny trzydziestoletniej. Malczyce w jej wyniku bardzo ucierpiały, pozostało w nich jedynie 8 rodzin a gospodarka została doszczętnie zniszczona.
• 1700 - Malczyce stają się wsią rycerską, należą do Gotfryda Gasto von Gastenau, a następnie rodu von Uechtritz. Miejscowość nabiera znaczenia jako ośrodek handlu solą. Ostatni skład solny przetrwał tu do 1923.
• XVIII wiek - Malczyce liczyły ok. 1700 mieszkańców. Dopiero w XVIII stuleciu ustanowiono w Malczycach odpowiednik sądu wiejskiego. Do oceny winy stosowano tzw. "Krzywą", której działanie można porównać do wywiadu środowiskowego. Właściwe sądy miały miejsce w wiejskiej karczmie. Pod koniec XVII wieku Malczyce uzyskały prawo składu na sól, jednakże nie było to równoznaczne z posiadaniem praw miejskich - tych Malczyce nigdy jak dotąd nie uzyskały. Od połowy XVIII wieku dalszy rozwój przyniósł miejscowości handel węglem. W 1742 w Malczycach powstał jeden z największych w Prusach skład węgla, a wkrótce po nim następne.
• 1790 - zakończenie budowy drogi łączącej Malczyce z Wałbrzychem
• 1821 - wielki pożar
• 1825 - uruchomienie pierwszej szkoły. Była ona dwuwyznaniowa, dla katolików i ewangelików.
• 1840 - otwarcie cmentarza komunalnego.
• 1843 - powstaje firma Toepffer, koordynująca spedycję składowanych w Malczycach towarów
• 1850 - powstaje szkoła dla dzieci z rodzin ewangelickich
• 1890 - utworzono straż pożarną
• 1897 - otwarcie cukrowni
• 1898 - uruchomienie portu na Odrze i doprowadzenie linii kolejowej
• 1900 - uruchomienie elektrycznego oświetlenia ulic
• 1904 - oddanie do użytku domu zakonnego jadwiżanek. Podczas I wojny światowej pełnił on funkcję lazaretu
• 1905 - ustanowienie parafii katolickiej - wcześniej miejscowy kościół był kościołem filialnym parafii w Chomiąży
• 1908 - wybudowanie kościoła i powstanie parafii ewangelickiej
• 1911 - powstaje kolejny zakład przemysłowy: Śląska Celuloza i Fabryki Papieru
• 1911 - działalność charytatywną w Malczycach rozpoczyna ewangelicka "Diakonia"
• 1925 - likwidacja urzędu wójta, Malczyce mimo braku praw miejskich wybrały burmistrza. Oddano do użytku stadion i kąpielisko, ulice zostały wybrukowane
• 1928 - rozbudowa wsi w kierunku Wilczkowa w związku z zapotrzebowaniem przemysłu na robotników
• 1937 - oddanie do użytku Zakładu Wodociągowego, zaopatrującego w wodę pitną całą miejscowość
• 1939 - pożar w magazynie słomy. Po tym wydarzeniu zaprzestano jej składowania.
• 8 lutego 1945 – do Malczyc (niem. Maltsch) wkraczają oddziały Armii Czerwonej. Miejscowość została znacznie zniszczona w trakcie walk.
• 14 sierpnia 1952 w Malczycach urodził się bp Edward Janiak - aktualnie biskup pomocniczy archidiecezji wrocławskiej

Instytucje oświatowe działające w Malczycach

• Gimnazjum w Malczycach
• Szkoła Podstawowa w Malczycach
• Gminne Przedszkole w Malczycach