Pyszczyn (województwo dolnośląskie)

Pyszczyn (niem. Pitschen) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Żarów.

Pałac wczesnoklasycystyczny, wzniesiony w 1794 r., restaurowany w 1882 r., częściowo zdewastowany w 1945 r. Rozplanowany na rzucie podkowy, dwutraktowy, dwukondygnacjowy, nakryty dachami dwuspadowymi z lukarnami, o skromnych podziałach elewacji, silniej zaakcentowanej zdwojonymi pilastrami ujmującymi portal wejściowy, podkreślony na tle dachu półkolistym przyczółkiem.

Już w XIII w. istniał we wsi zamek, który do 1277 r. należał do księcia wrocławskiego. W tym samym roku znalazł się w księstwie legnickim. W roku 1339 książę Bolko II podarował wieś Johannowi von Tschirn, którego potomkowie byli właścicielami do 1520 r. W tym czasie, przed 1365 r. istniał tu mały dwór obronny. W latach 1520 - 1725 Pyszczyn należał do rodziny von Reichenbach. Następnie , w roku 1727 biskup Ludwik Franciszek neuburski wydzierżawił majątek Heinrichowi Gottfriedowi baronowi von Spaetgen. Josefa Barbara, córka Heinricha Gottfrieda , wyszła za mąż za Friedricha Rudolfa hrabiego von Matuschka und Toppolczan i wniosła mu w wianie posiadłości. W XIX w. Właścicielem był m.in. Joseph Maximilian hrabia von Matuschka und Toppolczan baron von Spaetgen. To on właśnie założył teatr, przebudowując budynek dawnego spichlerza. Przedstawienia odbywały się w nim do poł. XIX w. Ostatnim właścicielem z tej rodziny był Heinrich Gottfried, który zginął w lutym 1945 r. Po wojnie pałac został upaństwowiony, a jego właścicielem był PGR w Szczepanowie. Obecnie znajdują się w nim mieszkania prywatne. Obiekt należy do AWRSP.

(za R.M. Łuczyńskim)

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.

Zobacz też: Pyszczyn, Pyszczynek