Żmigród

Żmigród (niem. Trachenberg, dawna polska nazwa: Straburek) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Żmigród, leży nad rzeką Barycz i Sąsiecznica.

Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 6542 mieszkańców.

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 9,49 km².

Miasto jest położone na wysokości ok. 80 m n.p.m.

Żmigród historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego.

Historia

Najstarsze źródła mówią o osadzie istniejącej w III okresie epoki brązu. Pierwsze wzmianki pojawiają się w bulli papieża Hadriana IV z 1155. Obecne miasto zostało ulokowane przez Henryka III Białego w 1253 roku nad brzegami Baryczy, w miejscu, gdzie brodem przekraczano rzekę. Nowa osada powstała, naprzeciw dawnej osady słowiańskiej Zunigrod. Gród został ufortyfikowany, otoczony solidną palisadą, wałem i fosą, zbudowano dwie bramy, które zlikwidowano dopiero w 1819 roku.

W 1560 wzniesiono obronną basztę mieszkalną, która w czasie wojny trzydziestoletniej była kilkakrotnie oblegana. W 1642 zamek został zdobyty przez wojska szwedzkie pod dowództwem gen. Lennarta Torstensona. Szwedzi władali zamkiem do 1650. W tym czasie rozbudowano zamek. Następna rozbudowa miała miejsce w latach 1655–1657 z inicjatywy ówczesnego właściciela Żmigrodu, Melchiora Hatzfelda. W 1691 r. wzniesiono nowe fortyfikacje.

W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko Żmigrodu, włączając miasto do terytorium o dominacji języka polskiego.

W 1813 roku, w barokowym pałacu Hatzfeld, doszło do spotkania króla Prus Fryderyk Wilhelm III z carem Rosji Aleksander I, podczas którego podpisano protokół trachenberski (żmigrodzki), którego celem było ostateczne pokonanie Napoleona Bonaparte.

23 stycznia 1945 wojska X Korpus Pancerny Gwardii 4 Armii Pancernej gen. Dmitrija Daniłowicza Leluszenki zdobyły Żmigród broniony przez garnizon niemiecki. Miasto zostało zniszczone z wyjątkiem zamku, który został podpalony już po zakończeniu walk. Miasto zostało przyłączone do Polski, zaś jego dotychczasowa ludność wysiedlona do Niemiec.

Nazwa

Nazwa miasta Żmigród oznacza "gród żmija". W językach słowiańskich pojęciem zmej (od którego pochodzi hiperpoprawna polska forma żmij) oznaczano smoka. W bulli wrocławskiej z 1155 r. jest mowa o villa super vadum Zuuigrod, w 1228 r. Smigrod, w 1245 r. Zmnigrod. Stanisław Rospond domniemywał, że nazwa może pochodzić od żmij (które mają wspólną, ze żmijem, czyli smokiem etymologię), jednak przeczy temu niemiecka nazwa miasta Trachenberg (1322 r.), ś-w-n. Trache, od którego pochodzi niem. Drache, oznacza smoka + berg = góra (częste w niemieckich nazwach miejscowych), dosłownie przetłumaczyć można by na smoczą górę. Wizerunek żmija utrwalono w herbie miasta.

Zabytki

• Pozostałości zamku z XIV wieku (z dawnego założenia zachowała się tylko kamienna wieża mieszkalna z 1560 roku.
• Pałac z lat 1656–1658, obecnie w ruinie.
• Kościół parafialny z XVII/XVIII w., odbudowany po pożarze w XVIII w.
• Kościół pw. św. Trójcy
• Wieża ciśnień
• Nadbarycki park z cennym starodrzewem
• Baszta
• Figura Świętego Jana Nepomucena
• Kapliczka
• Zabytkowe kamieniczki
• Kolumna Maryjna

Wspólnoty religijne

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia Trójcy Świętej
• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
  • Parafia św. Jerzego

Administracja

Miasto należy do Związku Miast Polskich.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Bargteheide

Zobacz też

• Cerkiew św. Jerzego w Żmigrodzie
• Cmentarz żydowski w Żmigrodzie
• Żmigród (stacja kolejowa)