Gmina Długołęka

Gmina Długołęka – gmina wiejska w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie wrocławskim.

Siedziba gminy to Długołęka.

Pod względem wielkości i ludności gmina zajmuje pierwsze miejsce w powiecie.

Geografia

Położenie

Gmina Długołęka położona jest w północno-wschodniej części województwa dolnośląskiego. Leży na szlaku komunikacyjnym Praga – Wrocław – Warszawa, w bezpośrednim sąsiedztwie Wrocławia. Wraz z ośmioma innymi podwrocławskimi gminami tworzy powiat wrocławski. Bezpośrednio Gmina Długołęka graniczy z: gm. Wisznia Mała (od zach.), gm. Trzebnica (od pn.-zach.), gm. Zawonia (od pn.), gm. Dobroszyce (pn.-wsch.), gm. Oleśnica (od. wsch.) oraz gm. Czernica (od pd.).

Geomorfologia

Południową część gminy zajmuje Pradolina Wrocławska, która została wyżłobiona w epoce lodowcowej, przez płynące na zachód wody lądolodu skandynawskiego. Lądolód zatrzymał się na granicy dzisiejszego Wału Trzebnickiego. Występują tu głównie mady oraz piaski rzeczne. Pradolina ta znajduję się między Równiną Wrocławską a Równiną Oleśnicką, która stanowi środkową część gminy. Ma ona charakter wysoczyzny morenowej a poprzecinana jest licznymi rzekami spływającymi ze wzgórz. Lądolód pozostawił tu morenę denną czyli piaski, żwiry, gliny. Jest również mnóstwo głazów narzutowych o średnicy od kilku do kilkudziesięciu centymetrów.

Północny obszar gminy leży na południowych zboczach Wzgórz Trzebnickich. Pokryte są osadami lessowymi i wyżłobionymi w nich wąwozami. W niektórych miejscach można spotkać gliny. Obszar gminy jest w większości równinny, a jedynie na północy zróżnicowany. Wysokość jest zawarta w przedziale 120-150 m n.p.m. Najniższy punkt gminy wynosi 118 m n.p.m. i znajduje się w pobliżu Wilczyc a najwyższy na północ od Krakowian to wzgórze o wysokości 233,8 m n.p.m. Na rzeźbę gminy największy wpływ miało zlodowacenie środkowopolskie. Dzięki niemu ukształtowały się rysy współczesnej rzeźby.

Klimat

Gmina leży w strefie klimatu umiarkowanego o przewadze wpływów morskich. Równoleżnikowy kierunek Pradoliny Wrocławskiej ułatwia przemieszczanie się z zachodu na wschód atlantyckich mas powietrza. Klimat na tym terenie charakteryzuję się dużą przejściowością oraz różnorodnością pogody we wszystkich porach roku. Obszar należy do regionu klimatycznego śląsko-wielkopolskiego: stosunkowo małe roczne amplitudy powietrza, wiosna wczesna, lato długie, zima łagodna i krótka, z mało trwałą pokrywą śnieżną. Roczna amplituda niewiele przekracza 20 °C. Opady wynoszą ok. 500-600 mm. Przeważają wiatry zachodnie i północno-zachodnie. Okres wegetacyjny należy do najdłuższych w kraju, bo trwa ok. 245 dni.

Wody powierzchniowe

Obszar gminy jest położony w dorzeczu Odry. Największą rzeką jest Widawa, która stanowi południową granicę gminy. Ważną rolę stanowi rzeka Oleśniczka oraz Dobra (Widawka). Obie rzeki są prawymi dopływami Widawy. Mniejsze znaczenie ma potok Topór (lewy dopływ Dobrej), który bierze swój początek w pobliżu wsi Jenkowice. Występuje tu duża liczba potoków i cieków płynących stale lub okresowo. Na obszarze gminy jest ok. 228 ha wód stojących w tym ok. 200 ha stawów hodowlanych. Głównie w Bielawie, Borowej, Rakowie, Szczodrem, Domaszczynie, Pruszowicach. Pozostałe zbiorniki wodne to zbiorniki przeciwpożarowe.

Gleby

Na obszarze gminy przeważają gleby bielicowe. W północnej części, na wzgórzach występują gleby brunatne a w dolinach cieków mady. Na małych, nizinnych obszarach występują gleby murszowe oraz czarne ziemie. Większość gleb wytworzona jest z piasków i glin. Jedynie na północy w obrębie Wzgórz Trzebnickich występują gleby pyłowe.

Historia

Okres prehistoryczny

Najstarsze ślady osadnictwa na obszarze dzisiejszej gminy Długołęka sięgają neolitu. Prace wykopaliskowe prowadzone na terenie gminy po 1945 roku wykazały liczne ślady osadnictwa z epoki kamiennej. Prehistoryczne ślady znaleziono m.in. w Oleśniczce (rdzeń kamienny i odłupek krzemienny), w Bielawie, w Rakowie, w Kątnej, Budziwojowicach (cmentarzysko), Januszkowicach, Stępniu i Wilczycach, gdzie natrafiono na narzędzia krzemienne: toporek kamienny i toporek z serpentynitu.

W Kiełczówku znaleziono siekierkę w kształcie tulipana, która pochodzi z młodszej epoki brązu. W początkowym okresie epoki brązu dolinę środkowej Odry zamieszkiwała głównie ludność kultury unietyckiej. Ludność tą cechowało chowanie ludzi w grobach kurhanowych. Takie groby archeolodzy odkryli w Szczodrem i Oleśniczce. W końcowym okresie epoki brązu na tych terenach zaczęła się rozwijać kultura łużycka. Ludność zamieszkiwała głównie niewielkie osady, które składały się z 10-15 domów. Liczne ślady występowania tej kultury na tych terenach odkryto m.in. w Łozinie, Dobroszowie Oleśnickim, Januszkowicach, Jaksonowicach, Kątnej, Kiełczowie, Śliwicach, Bierzycach i Bielawie, gdzie prawdopodobnie była osada. W 1926 nauczyciel z Bukowiny odkrył i przebadał ślady grodziska otoczonego podwójnym wałem. Osady łużyckie znajdowały się także w Kiełczowie i Oleśniczce. W Wilczycach znaleziono ślady cmentarza ciałopalnego z VII wieku p.n.e (w kulturze łużyckiej był zwyczaj palenia ciał zmarłych). W Szczodrem odkryto groby skrzynkowe (groby z płyt kamiennych).

Z epoki żelaza odkryto m.in. nóż żelazny w Wilczycach, typowe dla tego okresu formy ceramiczne w Jaksonowicach. W Szczodrem i Wilczycach narzędzia do ostrzenia, topór z brązu, siekierki, ozdoby druciane oraz liczne urny i kości.

Z okresu wczesnośredniowiecznego pochodzi m.in. cmentarzysko grobów szkieletowych w Dobroszowie Oleśnickim, osady w Oleśniczce, Wilczycach, Rakowie i Bierzycach, a także grodziska w Łozinie i Szczodrem.

Okres historyczny

Okres historyczny czyli ten, w którym wiadomości pochodzą z źródeł pisanych, rozpoczyna się dla tych terenów w XII wieku. Pierwsze wzmianki o miejscowościach pochodzą głównie z dokumentów książąt śląskich oraz dokumentów kościelnych. W okresie podziału Śląska na dzielnice teren dzisiejszej gminy początkowo należał do księstwa wrocławskiego, a po jego podziale część wschodnia do księstwa oleśnickiego. Tereny te długo zachowały ludność Polską. Wynarodowienie i zaprzestanie używania mowy polskiej nastąpiło dopiero w XIX wieku pod naciskiem władz pruskich.

Po II wojnie światowej obszary te powróciły do Polski i zaludniały się głównie przesiedleńcami z województwa kieleckiego i krakowskiego oraz repatriantami z dzisiejszej Ukrainy. W wyniku podziału administracyjnego Polski z 1975 roku, obszar gminy objął powiat oleśnicki oraz powiat trzebnicki (powierzchnia 155,2 km², 26 miejscowości). Od 1977 roku powierzchnia gminy wynosi 210,7 km², ponieważ do gminy Długołęka przyłączona została gmina Łozina. W okresie powojennym na ziemiach odzyskanych szczególnie odczuwano skutki ogólnej polityki krajowej, jak i międzynarodowej, co spowodowało niepewność osadników i brak dbałości o otrzymane mienie. Dopiero w latach 60. sytuacja ustabilizowała się (pierwsze remonty). Proces ten szybko postępował także w latach 70. W dalszych latach i obecnie rozwija się budownictwo domów jednorodzinnych, zakładów usługowych i przemysłowych.

We wrześniu 2010 roku został otwarty nowy budynek urzędu gminy, który kosztował 12 milionów złotych, posiada 85 stanowisk dla urzędników, salę konferencyjną, parking.

Statystyki

Demografia

• Wykres liczby ludności gminy w latach 1990-2007:

Wzrost ilości mieszkańców w ostatnich latach jest spowodowany głównie migracją ludności z miasta (głównie Wrocławia). Zjawisko "ucieczki" mieszkańców miast na obszary wiejskie nazywa się suburbanizacją.

Dane z 30 czerwca 2007:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	21 383	100	10 694	50,02	10 689	49,98
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	100,7		50,34		50,32

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Długołęka ma obszar 212,41 km², w tym:

• użytki rolne: 71%
• użytki leśne: 17%

Gmina stanowi 19,03% powierzchni powiatu.

Miejscowości

Bąków, Bielawa, Bierzyce, Borowa, Brzezia Łąka, Budziwojowice, Bukowina, Byków, Dąbrowica, Długołęka, Dobroszów Oleśnicki, Domaszczyn, Godzieszowa, Jaksonowice, Januszkowice, Kamień, Kątna, Kępa, Kiełczów, Kiełczówek, Krakowiany, Łosice, Łozina, Michałowice, Mirków, Mydlice, Oleśniczka, Pasikurowice, Piecowice, Pietrzykowice, Pruszowice, Raków, Ramiszów, Siedlec, Skała, Stępin, Szczodre, Śliwice, Tokary, Węgrów, Wilczyce, Zaprężyn

Komunikacja

Komunikacja drogowa

Przez gminę przebiega droga krajowa:

• 8E67 granica państwa – Kudowa-Zdrój – Wrocław – Gmina Długołęka – Oleśnica – Wieluń – Piotrków Trybunalski – Warszawa – Białystok – Budzisko – granica państwa

oraz dwie drogi wojewódzkie:

• 446 stacja kolejowa Długołęka – 8
• 440 stacja kolejowa Borowa Oleśnicka – 8
• Autostrada A8

Planowane/w budowie

• Obwodnica wschodnia Wrocławia (Bielany-Łany-Długołęka)
• S8 – planowana droga ekspresowa Wrocław-Psie Pole – Budzisko (granica z Litwą). Jej fragment ma przebiegać m.in. przez Łozinę, w której powstanie węzeł.

Komunikacja kolejowa

Na terenie gminy znajdują się dwie stacje kolejowe:

• Długołęka 143 (Kalety – Wrocław Mikołajów)
• Borowa 143 (Kalety – Wrocław Mikołajów)

Szynobusy Kolei Dolnośląskich

Szynobusy na trasie Wrocław Psie Pole – Trzebnica zatrzymują się w miejscowościach:

• Pasikurowice 326
• Siedlec Trzebnicki 326

Polityka

Frekwencja gminy w wyborach

• 2007 Wybory parlamentarne – 55,05%
• 2006 Wybory samorządowe – 42,62%
• 2005 Wybory prezydenckie – I. tura 49,66% – II. tura 51.74%
• 2005 Wybory parlamentarne – 37,49%
• 2003 Referendum ws. przystąpienia Polski do UE – 55%
• 2002 Wybory samorządowe – 49,78%

Współpraca zagraniczna

Miejscowość/gmina	Kraj	Data podpisania umowy
Locorotondo	Włochy	1997
Sarny	Ukraina	2004
Velen	Niemcy	2003

Honorowi obywatele

Pierwsze honorowe obywatelstwa w gminie zostały nadane 13 grudnia 2008 podczas jubileuszu 35-lecia istnienia gminy. Do grona honorowych obywateli Gminy Długołęka należy m.in. reżyser Jan Jakub Kolski.

Źródła

Zbigniew Fras: Dzieje Gminy Długołęka. Profil. ISBN 83-900102-7-5. 

Ewa Niwrak-Wojcik, Edyta Podyma – "Monografia Geograficzna Długołęki"

Uwarunkowania rozwoju turystyki w powiecie wrocławskim