Srebrna Góra (województwo dolnośląskie)

Srebrna Góra (niem. Silberberg) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Stoszowice.

Geografia

Miejscowość posiada zabudowę małomiasteczkową, rozciągniętą wzdłuż stromej doliny. Położona jest na wysokości od około 400 m n.p.m. do około 600 m n.p.m. (najwyższe wzniesienie - Góra warowna 686 m n.p.m.) w głębokiej, wąskiej dolinie oddzielającej Góry Sowie od Gór Bardzkich, gdzie od początku XVIII wieku wydobywano srebro.

Historia

Miejscowość powstała w XIV wieku jako osada górnicza wykorzystującs okoliczne złoża srebra. Prawa miejskie uzyskała 25 czerwca 1536 r. na mocy przywileju książąt ziębickich - Joachima, Henryka, Jana i Jerzego II. Po rozkwicie miasta na początku XVI wieku eksploatacja złóż zaczęła być nieopłacalna, w związku z czym po wojnie trzydziestoletniej zaniechano jej, a samo miasto podupadło.

W rezultacie porażki Austrii w pierwszej wojnie śląskiej miasteczko wraz z większością Śląska weszło w skład Prus, a pobliska przełęcz uzyskała pierwszorzędne znaczenie strategiczne dla obrony prowincji przed ewentualnym rewanżem austriackim. W 1765 rozpoczęto tu budowę górskiej twierdzy wraz z koszarami, ukończoną w 1778 r.

W 1900 r. miasteczko uzyskało dostęp do Kolei Sowiogórskiej, a w 1908 r. do Ząbkowickiej Kolei Powiatowej.

W 1945 r. miejscowość została włączona do Polski jako Srebrna Góra, co stanowiło tłumaczenie dotychczasowej nazwy niemieckiej. Nowa administracja zakwalifikowała niewielkie miasteczko do rzędu wsi. Dotychczasowi mieszkańcy zostali wysiedleni do Niemieci i zastąpieni przez ludność napływową. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.

Zabytki

Nad Srebrną Górą i Przełęczą Srebrną wznosi się potężna Twierdza Srebrnogórska strzegąca przejście przez przełęcz do Kotliny Kłodzkiej, składająca się z sześciu fortów oraz szeregu leśnych umocnień i bastionów, jeden z najciekawszych obiektów architektury militarnej w Polsce, znacznie większa od twierdzy kłodzkiej, wybudowana przez Fryderyka II po Wojnie siedmioletniej. Jest to największa górska twierdza w Europie.

Nieopodal Srebrnej Góry znajdują się również ślady wybudowanej na początku XX w. trasy sowiogórskiej kolejki zębatej. Najciekawszy jej odcinek biegnie pomiędzy dwoma ogromnymi wiaduktami - zastosowano tam trzecią szynę wspomagającą lokomotywę na trudnych podjazdach. W latach 20. i 30. ubiegłego wieku wskutek wielkiego kryzysu kolejka została zlikwidowana.

Obecnie w Srebrnej Górze znajduje się plenerowa wystawa broni ciężkiej z okresu II wojny światowej. Z korony twierdzy rozpościera się widok na Sudety (m.in. to: Góry Sowie, Bardzkie). Przypuszczano, że Srebrna Góra to miejsce ukrycia ładunku kilkudziesięciu ciężarówek, które w marcu 1945 roku wprowadzono do twierdzy, w okolicy fortu zwanego przez Niemców Strohhaube (tj. baterii kazamatowych w fortach na wzgórzach Chochoł Wielki i Chochoł Mały.). Nie wiadomo, co przywieziono do twierdzy, ale przypuszcza się, że najprawdopodobniej były to dzieła sztuki pochodzące z wielkiej składnicy w pobliskim Kamieńcu Ząbkowickim, gdzie Niemcy od 1942 roku, po zbombardowaniu przez aliantów Kolonii, zwozili skarby kultury z terenu Dolnego Śląska - przede wszystkim z Wrocławia - aby uchronić je przed skutkami nalotów.

Gospodarka

W chwili obecnej Srebrna Góra rozwija się dzięki turystyce. Corocznie kilkadziesiąt tysięcy turystów odwiedza twierdzę. Funkcjonuje dobrze rozwinięta baza noclegowa; w ostatnich latach odremontowano zabytkowe schronisko PTTK które przyjęło teraz swoją historyczną nazwę Villa Hubertus. Obiekt funkcjonuje jako pensjonat i restauracja. Także dawne koszary zostały częściowo zaadaptowane dla potrzeb turystów.

Osobistości

• Marie Wiegmann (1826-1893), niemiecka malarka

• 

  Kościół protestancki w Srebrnej Górze

• 

  Kościół katolicki w Srebrnej Górze

• 

  Zabytkowe kamienice w części staromiejskiej

• 

  Zabytkowe kamienice w części staromiejskiej

• 

  Cmentarz przy kościele katolickim

• 

  Cmentarz przy kościele katolickim

Zobacz też

• Srebrna Góra
• Srebrna
• Srebrna Wieś