Sulisławice (powiat ząbkowicki)

Sulisławice (niem. Zülzendorf) – wieś w Polsce położona na wschodnim stoku Wzgórz Gumińskich w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Ząbkowice Śląskie. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego. Przez Sulisławice przepływa rzeka Sulisławka, dopływ Ślęzy.

W Sulisławicach znajduje się kościół pod wezwaniem św. Antoniego. Kiedyś istniała tu szkoła, lecz w roku 2006 została zamknięta. Obecnie na jej miejscu znajduje się świetlica.

Historia

We wczesnym średniowieczu znajdowały się tutaj dwie osady, których pozostałością są ślady dwóch grodzisk. Dzisiejsza wieś została założona prawdopodobnie w II poł. XIII w. a pierwsza o niej wzmianka pochodzi z Księgi uposażenia biskupstwa wrocławskiego z około 1305 r. gdzie występuje pod nazwą villa Sulislanici sive Czulczlandorf. Nazwa Sulisławice pochodzi od imienia jej założyciela - Sulisława, polskiego rycerza, który w miejscu dzisiejszego majątku (zabudowania byłego PGR) posiadał zamek rycerski i zginął w bitwie pod Legnicą. Wieś do XVI w. była własnością rycerską kilku rodzin śląskich. Od XV w. do 1675 r. leżała w granicach księstwa legnicko-wołowsko-brzeskiego, którego władcy byli wyznania luterańskiego, stąd tutejsza ludność uniknęła prześladowań w okresie kontrreformacji. Po wojnie trzydziestoletniej, która spustoszyła wieś, właścicielami jej były rodziny: von Prittwitz, von Nimptsch, von Netz. Od II połowy XVIII w. aż do lat 30-tych XX w, właścicielami Sulisławic była rodzina Sauerma. Z 1783 r. mamy pierwszy opis wsi przez F.A. Zimmermann'a: "Sulisławice mają kościół ewangelicki, folwark, plebanię i szkołę, młyn wodny i wiatrak, 41 domów i 296 mieszkańców. Wieś należy do Jana Maksymiliana von Sauerna". W 1845 r. wieś miała 74 domy i 455 mieszkańców, posiadała parafię i szkołę ewangelicką. Od 1932 r. wieś należy do powiatu ząbkowickiego. Najważniejszym zabytkiem Sulisławic jest kościół p.w. św. Antoniego Padewskiego. W dokumencie z 1324 r. wymienia się proboszcza Konrada. W obecnie istniejącym kościele można zauważyć relikty świątyni gotyckiej, która prawdopodobnie została zniszczona przez husytów i potem zbudowana od nowa. Od 1534 r. kościół stał się świątynią ewangelicką i taką pozostał do 1945 r. Podczas wojny trzydziestoletniej spłonął i po odbudowie w 1654 r. stał się kościołem ucieczkowym dla ewangelików z księstwa ziębickiego, gdzie nie było kościołów protestanckich. Według legendy, ewangelicy zbierali się przy sośnie na końcu wsi (obecnie w tym miejscu stoi pamiątkowy kamień graniczny, tzw. książęcy kamień) i ze śpiewem szli do kościoła na nabożeństwo. W 1801 r. kościół spłonął, a na jego ruinach wybudowano nowy. Dzisiejszy kościół posiada wyposażenie z XIX i XX w. Poniżej kościoła zachował się zespół dawnego majątku z poł. XIX w. Na budynku mieszkalnym znajduje się tablica Maksymiliana von Sauerna i data 1882 r.

Około pół kilometra na zachód od wsi postawiony został pamiątkowy kamień graniczny. W I połowie XIV w. w okresie rozbicia dzielnicowego prawdopodobnie w tym miejscu stykały się granice trzech księstw piastowskich: ziębickiego, świdnickiego i legnicko-wołowsko-brzeskiego. Sprawa kamienia jest zagadkowa i zagmatwana. Ten oryginalny istniał rzeczywiście i był kilkakrotnie opisywany przed II wojną światową w różnych wydawnictwach, niestety nie zachował się do dzisiejszych czasów. Był to głaz narzutowy, ustawiony w tym miejscu około 1325 r. W akcie wytyczenia granicy brali udział władcy księstw: książę ziębicki Bolko II, książę legnicko-brzeski Bolesław III oraz książę Bernard, pan na Świdnicy. Jak mówi legenda, mieli oni osobiście spotkać się przy tym kamieniu i podpisać traktat graniczny, a następnie mieli zasiąść do uroczystej uczty, którą zjedli przy stole ustawionym nad kamieniem, w taki sposób, że każdy z książąt siedział na swych włościach. Wkrótce po tym wydarzeniu wykuto na kamieniu inicjały trzech księstw, których granice stykały się w tym miejscu: F.M. (Fürstenthum Münsterberg), F.B. (Fürstenthum Brieg) i F.S. (Fürstenthum Schweidnitz). Jednak sprawa miejsca posadowienia kamienia nie jest jasna. Nie istnieją bowiem żadne mapy z tego okresu, a pierwsze w miarę dokładne opisy pojawiły się dopiero w XVIII w. Wynika z nich, że styk granic wymienionych księstw znajdował się nieco bardziej na północ, w miejscowości Kopanica. Pokazuje to mapa księstwa ziębickiego, autorstwa J.G. Schreibersa z ok. 1750 r. Ale tak zaznaczono na mapie XVIII-wiecznej. Być może 400 lat wcześniej miejsce to znajdowało się koło Sulisławic.

Zobacz też

• Sulisławice