Ziębice

Ziębice (niem. Münsterberg, cz. Minstrberk) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ziębice.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 9107 mieszkańców.

W mieście znajduje się jedyne w Polsce Muzeum Sprzętu Gospodarstwa Domowego, które posiada w swoich zbiorach największą w Europie kolekcję żelazek.

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne Ziębice.

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 15,07 km².

Historycznie leży na Dolnym Śląsku na Przedgórzu Sudeckim. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. wałbrzyskiego.

Historia

Kalendarium:

• ok. 1250 – miasto lokowane przez Henryka III na miejscu dawnej osady zniszczonej przez Tatarów w 1241.
• ok. 1270 – zaproszenie zakonu krzyżowców przez Henryka IV Probusa.
• do 1290 – miasto w rękach Piastów Wrocławskich.
• koniec XIII w. – Bolko I Surowy, książę świdnicko-jaworski zbudował zamek, który następnie stał się rezydencją książąt ziębickich.
• 1322-1428 – stolica piastowskiego księstwa ziębickiego do śmierci księcia Jana w bitwie pod Starym Wielisławiem.
• 1428-1618 – pod panowaniem czeskim.
• 1488 – zburzenia zamku książęcego (resztki zamku widoczne były jeszcze w 1809, kiedy zakładano w tym miejscu ogród).
• 1654-1791 – własność von Auerspergów.
• 1791 – sprzedaż przez Karla J. A. von Auersperga księstwa ziębickiego z Ząbkowicami Śląskimi Prusom.
• 1795 – kupno księstwa ziębickiego od korony pruskiej przez Ludwiga W. von Schlabrendorfa za 300 000 talarów (ze sprzedaży wyłączono miasta Ziębice i Ząbkowice); utworzenie wolnego mniejszego państwa stanowego ziębicko-ząbkowickiego.
• XIX w. – rozwój przemysłu: fabryka chemiczna, zakłady ceramiczne i spożywcze, połączenie kolejowe w 1872.
• 1905 - w mieście mieszkało 8475 osób, w tym 98% Niemców, 0,8% Polaków i 0,8% Żydów. 78,3% mieszkańców jest katolikami, zaś 20,8% - ewangelikami.
• 1945 – przyłączenie miasta do Polski, wysiedlenie dotychczasowej ludności do Niemiec.

28 maja 2008 roku ziębicki kościół św. Jerzego Męczennika i Sanktuarium Męki Pańskiej został uroczyście nominowany przez papieża Benedykta XVI tytułem bazyliki mniejszej; ogłoszenie nominacji odbyło się 29 listopada 2008 roku.

Architektura

W Ziębicach znajduje się pomnik Orła Piastowskiego zbudowany na 1000-lecie istnienia Państwa Polskiego. Wysokość pomnika to ok. 7 metrów a rozpiętość skrzydeł blisko 10 metrów.

XIX-wieczny ratusz miejski jest budynkiem trójepokowym. Fundamenty wieży pochodzą z epoki średniowiecza, z pierwszego ratusza. Sama wieża jest renesansowa - pozostałość po drugim tzw. "starym ratuszu" zbudowanym w drugiej połowie XVI wieku. Gmach budynku przebudowano w końcu XIX wieku i nowy ratusz w stylu mieszanym (neogotyckim z neorenesansowym) stoi od 1890 roku.

Zabytki:

• Bazylika św. Jerzego Męczennika i Sanktuarium Męki Pańskiej z XIII-XV w.
• Brama Paczkowska - XV w.
• Mury obronne - fragmenty - XIII-XIV w.
• Kościół i klasztor Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą (ok. 1270 r.) - w obecnym kształcie XVIII w.
• Ratusz Miejski - XIX w.
• Kamienice mieszczańskie w Rynku XVIII-XIX w.
• Miejski Dwór Opatów Cysterskich z Henrykowa - XVII w.
• Dawna szkoła parafialna pocz. XVII w.
• Kaplica Bożego Ciała - 1738 r.
• Synagoga - 1844-45

Kultura

W Ziębicach znajduje się jedyne w Polsce Muzeum Sprzętu Gospodarstwa Domowego.

Znani ziębiczanie

Z Ziębic pochodził niemiecki artysta malarz, konserwator dzieł sztuki i kolekcjoner Joseph Langer. W Ziębicach urodziła się piosenkarka – Edyta Górniak oraz operator filmowy, dwukrotny zdobywca Oscara – Janusz Kamiński, tu także mieszkał i trenował - Marian Kasprzyk (mistrz olimpijski w boksie), który swoją karierę zawodniczą rozpoczął w miejscowej "Sparcie". Na początku XX wieku w Ziębicach mieszkał i działał Karl Denke - słynny niemiecki morderca i kanibal.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Jaroměř (Czechy)
• Ebreichsdorf (Austria)
• Brighton (Stany Zjednoczone)

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Ziębicach
• gmina Nieszków

Bibliografia

• B. Guerquin, Zamki Śląskie, Warszawa 1957.