Aleksandrów Kujawski

Aleksandrów Kujawski – miasto i gmina w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie aleksandrowskim na skraju Równiny Inowrocławskiej. Miasto jest także siedzibą władz powiatu aleksandrowskiego oraz wiejskiej gminy Aleksandrów Kujawski. Zaliczane do aglomeracji bydgosko-toruńskiej

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 12 275 mieszkańców.

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 7,23 km². Miasto stanowi 1,51% powierzchni powiatu.

Według danych z roku 2002 Aleksandrów Kujawski ma obszar 7,17 km², w tym: użytki rolne 31%, użytki leśne 25%

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa włocławskiego.

Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców miasta Aleksandrów Kujawski wg danych z 31 grudnia 2010

Według danych z roku 2002 średni dochód na mieszkańca wynosił 1312,5 zł.

Historia

Miejscowość założona na bazie wsi i majątku Białe Błota (pierwsza wzmianka w dokumentach z 1489). Początkowo jednak miejscowość ta nosiła nazwę Sieła, od znajdującej się tam cerkwi. Po zmianie właściciela majątku i wsi w roku 1850, nazwa Białe Błota pozostała a sam majątek nazwano "Trojanowo". W 1859 roku Towarzystwo Kolei Żelaznych postanowiło usytuować tutaj stację graniczną, między dwoma zaborami rosyjskim i pruskim. W 1862 roku uruchomiono połączenie kolejowe Prus z Rosją z Bydgoszczy przez Toruń do Łowicza. Dzięki temu miejscowość zaczęła się systematycznie rozwijać. W tym czasie w mieście zaczęli osiedlać się Żydzi. Mieli swoją synagogę i korzystali z cmentarza w pobliskim Służewie. W 1875 roku uruchomiona została Międzynarodowa Stacja Kolejowa i Telegraficzna. Od nazwiska cara Aleksandra II Romanowa, który przyczynił się do dalszej rozbudowy stacji, miasteczko zmieniło nazwę na Aleksandrów Pograniczny (Prawa miejskie w 1879 roku). W 1877 powstała cerkiew prawosławna św. Aleksandra Newskiego. Car polecił wówczas dobudować dwupiętrowe skrzydło do gmachu dworca i luksusowo je wyposażył, w związku ze spotkaniem w tym miejscu 4 września 1879 z cesarzem niemieckim Wilhelmem I. Aleksandrów jako stacja graniczna był od tego czasu ważnym miastem dla Królestwa Polskiego i Rosji, dzięki czemu intensywnie się rozwijał aż do I wojny światowej. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski dekretem z dnia 4 lutego 1919 r. nadał prawa miejskie o zmienionej nazwie miasta na Aleksandrów Kujawski. W latach 1921-1923 w mieście istniał obóz internowania przeznaczony dla byłych żołnierzy URL. Po jego likwidacji część byłych internowanych stworzyła ukraińską społeczność w mieście. W 1921 r. w mieście żyło 977 Żydów, co stanowiło 11,9% ogółu mieszkańców. Rozwój przemysłu i budownictwa publicznego sprawił, że siedzibę powiatu nieszawskiego przeniesiono właśnie do Aleksandrowa. Niemieccy okupanci wysiedlili aleksandrowskich Żydów do getta w Służewie, a następnie zgładzili w obozie Kulmhof. W latach 1943-45 podczas II wojny światowej miasto nosiło przejściową nazwę Weichselstädt.

Wiosną 1945 na terenie żwirowni "Halinowo" oraz w okolicy "Młyna Parowego" zabito prawdopodobnie ok. 100 Niemców. Po wojnie do 1975 roku Aleksandrów również był siedzibą powiatu, należącego wówczas do województwa bydgoskiego, a w latach 1975-98 do województwa włocławskiego. Po ponownej reformie w 1999 stał się siedzibą władz powiatu aleksandrowskiego województwa kujawsko-pomorskiego.

Zobacz też

• Historia społeczności żydowskiej w Aleksandrowie

Gospodarka

Aleksandrów jest ośrodkiem przemysłu metalowego, poligraficznego oraz spożywczego. Przemysł tworzyw sztucznych, ceramiczny oraz drzewny. Znany z wyrobów wikliniarskich. W mieście znajduje się również Uzdrowisko.

Do największych zakładów należą:

• Zakłady Odkrywkowe i Mechaniczne Górnictwa Skalnego Budkrusz
• Wytwórnia silosów Bin.
• Kujawskie Zakłady Poligraficzne Druk-Pak S.A.
• Grados sp. z o. o. producent owocowych i nieowocowych półproduktów do wyrobów cukierniczych, piekarskich i lodowych
• WIP Sp. z o.o. Producent preform i butelek PET
• Oddział PKS Włocławek sp. z o.o.
• Dalgety Agra Polska sp. z o.o.
• Aleks-Fruit
• Styro-Mar
• Zakłady Odzieżowe EMEX
• Producent opakowań jednorazowych PolKrys
• Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej PEC
• Społem PSS
• Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Wodociągowej
• Surowce Mineralne Sp. z o.o.
• Aleksandrowskie TBS Sp. z o.o.

Komunikacja

Przez teren miasta przebiega droga 266 (Konin – Sompolno – Piotrków Kujawski – Radziejów – Aleksandrów Kujawski – Ciechocinek). 4 km od Aleksandrowa w Służewie przebiega droga 250, która łączy miasto z drogą 15 w kierunku Inowrocławia oraz Poznania. W pobliżu miasta przebiega 1E75 (Gdańsk – Toruń – Włocławek – Łódź – Katowice – Cieszyn) oraz w przyszłości pod miastem będzie się znajdował węzeł (Odolion) na autostradzie A1.

Aleksandrów jest lokalnym węzłem kolejowym. Linia kolejowa nr 18 ma tutaj swoje odgałęzienie do Ciechocinka.

Podział administracyjny

Osiedla

• Centrum
• Osiedle Parkowa I
• Osiedle Parkowa II
• Osiedle Piaski
• Osiedle Południe
• Halinowo

Edukacja

Przedszkola

• Przedszkole Samorządowe nr 1 im. Juliana Tuwima
• Przedszkole Samorządowe nr 2. "Bajkowa Lokomotywa"
• Niepubliczne Przedszkole Zgromadzenia Sióstr Służebniczek

Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 1 w Aleksandrowie Kuj.
• Szkoła Podstawowa nr 3 w Aleksandrowie Kuj.
• Szkoła Podstawowa przy Zespole Szkół Specjalnych nr 3

Gimnazja

• Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Lotników Polskich
• Publiczne Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego
• Gimnazjum przy Zespole Szkół Specjalnych nr 3

Szkoły Ponadgimnazjalne

• Zespół Szkół nr 1 Centrum Kształcenia Praktycznego
• Zespół Szkół nr 2 im. mjr Henryka Dobrzańskiego „HUBALA”
• Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Salezjańskiego im. Kardynała Augusta Hlonda

Publiczne Gimnazjum oraz Liceum Towarzystwa Salezjańskiego tworzą Kolegium Kujawskie Towarzystwa Salezjańskiego.

Życie kulturalne

Od 1920 roku w mieście istnieje Miejski Związkowy Klub Sportowy Orlęta Aleksandrów Kujawski Jest również Miejskie Centrum Kultury, w którym jeszcze parę lat temu działało kino. Rolę najprężniejszego ośrodka kultury przejął klub Fado, który stanowi obecnie najaktywniejsze kulturowo miejsce.

Od kilkunastu lat w Aleksandrowie, Ciechocinku i na Łazieńcu, w domu rodzinnym Edwarda Stachury ma miejsce cykliczna impreza znana pod nazwą "Biała Lokomotywa", która skupia środowisko artystów zajmujących się nie tylko słowem pisanym, ale i muzyką oraz teatrem.

Oprócz tego od kilku lat miasto organizuje "Stachuriadę", również będącą imprezą poświęconą Edwardowi Stachurze.

Wspólnoty religijne

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki oraz dwie protestanckie wspólnoty o charakterze ewangelicznym: Kościół Zielonoświątkowy (Zbór "Betel") oraz Kościół Boży w Chrystusie (Chrześcijańska Wspólnota "Jezus Król"). W mieście znajduje się również prawosławna - filialna wobec parafii św. Mikołaja we Włocławku - kaplica św. Aleksandra Newskiego (budynek jest dawnym domem proboszcza cerkwi św. Aleksandra Newskiego, zburzonej w okresie międzywojennym).

Wierni rzymskokatoliccy zrzeszeni są w dwóch parafiach: Przemienienia Pańskiego oraz NMP Wspomożenia Wiernych.

Turystyka i zabytki

Miasto stanowi miejsce kuracji solankowych oraz zaplecze mieszkaniowe i usługowe Ciechocinka. Do najważniejszych zabytków należą dworzec kolejowy, w którego apartamentach 4 września 1879 car Aleksander II Romanow przyjął cesarza niemieckiego Wilhelma I Hohenzollerna oraz neogotycki kościół pw. Przemienienia Pańskiego wzniesiony w latach 1896-1905.

• 

  Dworzec PKP, 2004

• 

  Dworzec PKP, 2004

• 

  Kościół pw. Przemienienia Pańskiego, 2004

• 

  Krzyż i pomnik upamiętniający Niemców zamordowanych w mieście w 1945 roku, 2009

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie miasta:

• kościół parafii pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego z 1896 roku, nr 316/A z 29.07.1993 roku
• klasztor ss. służebniczek Najświętszej Maryi Panny z 1890 roku, nr 329/A z 28.12.1993 roku
• zespół cmentarza rzymsko-katolickiego z drugiej połowy XIX w., przy ul. Chopina, obejmujący: cmentarz, kaplica oraz ogrodzenie z bramą, nr 363/A z 07.06.1995 roku
• cmentarz wojenny (żołnierzy rosyjskich) ofiar I wojny światowej, nr 362/A z 07.06.1995 roku
• zespół pałacowy rodziny Trojanowskich, obejmujący: pałac z początku XX w. i park z pierwszej połowy XIX w., nr 161/A z 16.10.1984 roku
• szkoła realna, obecnie liceum salezjanów z 1913-1916 roku przy ul. Chopina 24, nr 335/A z 17.02.1994 roku
• zespół dworca kolejowego, obejmujący: dworzec kolejowy z drugiej połowy XIX w., wieżę ciśnień z 1895 roku, 3 domy mieszkalne, przy ul. Wojska Polskiego 8, 10, 14 z lat 1893-1895 i skwer, nr 423/A z 30.12.1998 roku
• plebania prawosławna, obecnie dom i kaplica prawosławna z 1893 roku, przy ul. Wojska Polskiego 4, nr A-1350 z 11.02.2008 roku

Zobacz też: Szlaki turystyczne powiatu aleksandrowskiego, Ukraiński Cmentarz Wojskowy z 1921 r.

Sąsiednie gminy i miejscowości

• Miasto Ciechocinek
• Gmina Wiejska Aleksandrów Kujawski a w tym jej miejscowości:
• Białe Błota
• Łazieniec
• Ośno
• Otłoczyn
• Otłoczynek
• Rożno-Parcele
• Rudunki
• Straszewo (województwo kujawsko-pomorskie)
• Służewo

Miasta partnerskie

Miasto partnerskie	Kraj
Ivančice	Czechy
Valka	Łotwa

Zobacz też

• powiat nieszawski
• synagoga w Aleksandrowie Kujawskim
• cmentarz żydowski w Aleksandrowie Kujawskim