Górzno

Górzno (niem. Gorzno) – miasto w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie brodnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Górzno w obrębie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. toruńskiego.

W mieście znajduje się parafia pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego.

Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców miasta Górzno wg danych z 31 grudnia 2010

Historia

Pierwsza wzmianka o Górznie pochodzi z 1325 roku i dotyczy erygowania tu parafii przez biskupa płockiego Floriana. W parafii jednocześnie został osadzony zakon bożogrobców. Z erygowaniem parafii związana była zapewne budowa pierwszego drewnianego kościoła świętego Krzyża.

Zabytki i inne atrakcje turystyczne

• Kościół świętego Krzyża, związany z działalnością zakonu bożogrobców, jest jedyną budowlą sakralną wzniesioną przez bożogrobców i zachowaną bez przekształceń na Ziemi Dobrzyńskiej. Wzniesiony został w latach 1765-1812, w stylu barokowo-klasycystycznym. Ciekawe, że teren kościoła był jeszcze w XVII wieku położony po za miastem. Obecna świątynia jest piątą tego typu budowlą w tym miejscu. Poprzednia wzniesiona po 1628 roku, była konstrukcji drewnianej, z murowaną zakrystią. Obecny kościół jest murowany, jednonawowy, czteroprzęsłowy. Fasada dwu wieżowa (zostały one nadbudowane w XIX wieku) z krzyżem miechowskim nad wejściem. Kościół częściowo wzniesiony (krypta grobowa kolatorów, proboszczów oraz bożogrobców górzeńskich)z cegły pochodzącej z rozbiórki rezydencji biskupów płockich. Dach świątyni pokryty jest dachówką esówką. Wnętrze kościoła zdobią trzy ołtarze rokokowe, pochodzące z 2 połowy XVIII wieku. Pierwszą gorzeńska farę pamięta zapewne średniowieczna granitowa kropielnica.
• Kościół ewangelicki, w pierwotnym założeniu neogotycki. Kamień węgielny pod budowę położono w 1875 roku. Obiekt zaś został ukończony 24 V 1877 roku. W okresie powojennym zaadaptowany na dom kultury-został poważnie przebudowany i zniekształcony. Obecnie zdewastowany. Sąsiadująca z kościołem pastorówka, pochodząca z XIX wieku, funkcjonuje obecnie jako przedszkole.
• Relikty rezydencji biskupów płockich, zbudowanej w XIV wieku, w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła. Zostały odkryte w czasie badań archeologicznych w roku 2007. Budowla prawdopodobnie jednoskrzydłowa, przypominająca założenie zamku-pałacu w Raciążku. Kres funkcjonowaniu położyło spalenie przez Szwedów w 1628 roku. W XVIII wieku obiekt został rozebrany.
• Średniowieczne założenie prostokątnego rynku oraz ulic wybiegających z jego krótszych pierzei.
• Zabytkowe domy drewniane, drewniano-murowane oraz murowane z przełomu XVIII/XIX wieku oraz z 1 i 2 połowy XIX wieku, posiadające bardzo ciekawą architekturę.
• Zabudowania Wapionki (drewniany dom oraz młyn).

• Grodzisko wczesnośredniowieczne, położone na przesmyku, pomiędzy jeziorami Górzeńskim i Młyńskim. Zniszczone w związku z budową na jego terenie w latach dziewięćdziesiątych kompleksu wypoczynkowo-rekreacyjnego "Wilga".
• Kościół świętej Anny, po raz pierwszy występuje w źródłach 10 X 1605 roku. W 1618 roku wzmiankowany jako niedawno postawiony. Kościółek, wraz z całym miastem spłonął w 1628 roku. Po tym wydarzeniu został odbudowany, jednak ponownie spalili go Szwedzi w czasie wojny północnej. Odbudowano go w 1712 roku. Drewniana świątynia nie miała szczęścia, gdyż w 1728 roku uległa kolejnemu pożarowi. W połowie XVIII wieku, odbudowany kościół, był zagrożony zawaleniem, ze względu na bliskość jeziora. W tym okresie miał jeden dzwon i skromny ołtarz św. Anny. Świątynia spłonęła w pożarze miasta 20 VII 1773 roku. Nie została już odbudowana.

Zobacz też

• Bitwa pod Górznem - 12 lutego 1629
• gmina Ruda
• Cmentarz żydowski w Górznie