Dąbrowa (powiat mogileński)

Dąbrowa – duża wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie mogileńskim, w obrębie regionu historyczno-etnograficznego zwanego Pałukami. Wieś jest siedzibą gminy Dąbrowa. Niegdyś przebiegała przez nią trasa linii kolejowej (Mogilno-Dąbrowa-Barcin). Główne ulice wsi to: Mogileńska, Bydgoska, Kasztanowa, Szkolna, Dworcowa.

W Dąbrowie znajdują się:

• Instytucje państwowe: urząd gminy, ośrodek zdrowia, posterunek policji, poczta, szkoła podstawowa i gimnazjum.
• Obiekty sportowe: hala widowiskowo- sportowa (300 miejsc siedzących) oraz Stadion Olimpijski GLZS Olimpia Dąbrowa (1000 miejsc).
• Kościół pod wezwaniem NMP Królowej Polski.

Historia

To wieś gminna położona 10 km na północ od Mogilna, przy szosie do Bydgoszczy. Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1357, czytamy w niej o Dąbrowie jako własności Nałęczów z Chomiąży. Pierwotne znaczenie słowa Dąbrowa ma odniesienie do lasu, gaju. Najstarszą znaną nazwę miejscowości znajdujemy w dokumencie Kazimierza Wielkiego. Pojawia się tam Dambrova. Z czasem nazwa zmienia się na Dąbrowo, by ostatecznie w II połowie XIX wieku przyjąć brzmienie Dąbrowa. W czasach zaborów zaborca pruski w ramach germanizacji wprowadził urzędową niemiecką nazwę dla Dąbrowy - Kaisersfelde (Cesarskie Pole). Arcybiskup gnieźnieński Jan Łaski w dziele "Liber beneficjorum" napisanym w 1521 wymienia Dąbrowę jako wieś należącą do parafii Parlin. Z dokumentu tego dowiadujemy się, że przed 1521 kmiecie z Dąbrowy w ramach dziesięciny mieli obowiązek tzw. dziesięciny ręcznej, czyli swego rodzaju pańszczyzny wykonywanej na polecenie plebana.

Na przełomie XVI/XVII stulecia regres ekonomiczny dotknął Dąbrowę. Przed 1630 została tu założona osada olęderska, jedna z pierwszych w Wielkopolsce. Ówczesny właściciel wsi zawarł umowę z przybyłymi na te ziemie osadnikami olęderskimi na zagospodarowanie łanów opuszczonych i pozyskanie nowych gruntów pod uprawę. W czasie wojny polsko-szwedzkiej. zw. potopem (1655-1656) i wojny północnej (1720-1721) ziemię dąbrowską dotknęły przemarsze wojsk, kontrybucje, gwałty wojenne i zdziesiątkowanie zarazami.

W 1774 Dąbrowę włączono do państwa pruskiego. W latach 1775-17786 władze Okręgu Noteckiego, realizując politykę króla Fryderyka II Wilhelma, osadziły tu przybyszów z zachodu (kolonistów niemieckich). Przed 1880 Dąbrowę zamieszkiwało 49 Polaków i 216 Niemców. W roku 1835 spłonął kościół, a w 1844 mieszkańcy Dąbrowy i okolicznych wsi wybudowali murowany zbór ewangelicki.

W latach 1853-1867 wybudowano drogę bitą z Bydgoszczy do Wylatowa przez Dąbrowę, co miało wpływ na ożywienie gospodarcze na tym terenie. Oddano również do użytku urząd pocztowy z telegrafem. Na początku XX w.pobudowano mleczarnię.

Tuż po odzyskaniu niepodległości w styczniu 1919 r. plutony powstańcze rozbroiły kolonistów niemieckich m.in. W Dąbrowie. Te wydarzenia, jak i obowiązek przyjęcia obywatelstwa polskiego przez Niemców, spowodowały duży ubytek ludności niemieckiej. Właścicielem wsi byli Cylwikowscy, później majątek przeszedł w ręce niemieckie i po I wojnie światowej został przejęty przez Skarb Państwa polskiego.

Zabytki

W gminie Dąbrowa znajdują się również atrakcyjne obiekty zabytkowe. Zespół Kościoła Parafialnego pw. św. Wawrzyńca w Parlinie, na który składa się kościół drewniany z XVII w., dzwonnica i plebania z XIX w., Kościół Parafialny NMP Królowej Polski z 1912, zespół kościoła ewangelickiego z 1844, zespół i dzwonnica drewniana z przełomu XVIII/ XIX w. W kościołach tych m.in. w Parlinie można zobaczyć barokowe figury z XVII i XVIII w., krucyfiks gotycki z drewna polichromowego pochodzący z ok. 1500 roku, kropielnice wykonaną w XVI w. z kamienia. Na terenie gminy atrakcją są również zespoły dworskie w Sucharzewie i Słaboszewku, w których koncertował m.in. Karol Małcużyński, oraz kuźnia w Sucharzewie. W Dąbrowie znajduje się również nieużytkowany już budynek kościelny z końca XIX wieku.

Rekreacja

Gmina Dąbrowa jest doskonałym miejsce na wędrówki bowiem posiada fascynujące ożywione pomniki przyrody. W parku wiejskim w Dąbrowie znajduje się Klon o obwodzie pnia 380 cm, a nieopodal w Szczepanowie podziwiać można 32 modrzewie europejskie o obwodzie od 150 do 232 cm, które tworzą przepiękną aleję modrzewiową. Oprócz pomników przyrody ożywionej w gminie Dąbrowa znajdują się pomniki przyrody nieożywionej, do których zalicza się źródełko „Świętego Huberta”, położone w odległości 5 m od brzegu Jeziora Ostrowieckiego, głaz narzutowy „Kamienny Dom” o obwodzie 14 m położony w Leśnictwie Niedźwiedzi Kierz oraz tajemniczy kamień, na którym wyryty jest krzyż maltański i rok 1741 znajdujący się w Mierucinie w pobliżu wsi Krzekotowo. Na terenie tej gminy znajdują się również piękne tereny leśne, które tworzą uroczy krajobraz podziwiany przez licznych turystów. Ciekawostką dla miłośników przyrody i zwierząt jest obecność na tym terenie bocianów, które zbudowały 11 gniazd.

Koscioły i parafie

• Parafia w Dąbrowie - Kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski

Kościół zbudowany przez protestantów niemieckich jest budowlą murowaną z cegły czerwonej, jednonawową, posiada wieżę z zegarem - oddany do użytku 19 września 1912. We wnętrzu znajdują się: obraz Chrystusa Siewcy z początku XX w. oraz organy piszczałkowe 19 głosowe. Świątynia może pomieścić około 1000 osób. Po II Wojnie Światowej został przekazany do użytkowania przez Parafię Rzymsko - Katolicką pw. Św. Wawrzyńca w Parlinie. Na mocy dekretu Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie z dnia 12 stycznia 1946 poświęcenia świątyni dokonał ks. Michalski w obecności dziekana Żnińskiego ks. Mrugasa, starosty mogileńskiego p. Gabisia oraz licznie zgromadzonych parafian. Przy poświęceniu kościół otrzymał tytuł N.M.P Królowej Polski.

W Dąbrowie znajduje się jeszcze jeden kościół zbudowany przez Protestantów w 1844, obecnie niezagospodarowany.

Sport

W gminie funkcjonuje dwa kluby piłkarskie:

• GLZS Olimpia Dąbrowa
• Promień Szczepanowo