Strzelce (województwo kujawsko-pomorskie)

Strzelce – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie mogileńskim, w gminie Mogilno. Dawna nazwa: Lubieszewo. W dokumentach występuje również pod innymi nazwami: Strzelcze, Lhtbessowo, Lubessowo, Lubeschewo, Luliessewo.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie bydgoskim.

Historia wsi

Pierwsza wzmianka o Lubieszewie (od roku 1580 zmieniono nazwę na Strzelce) pochodzi z drugiej połowy XII w. (rok 1155). W dokumencie królewskim, tzw. falsyfikacie mogileńskim, (błędnie datowanym przez niektóre źródła na rok 1065) zawarty jest akt nadania dla klasztoru benedyktynów w Mogilnie. Na mocy tego dokumentu własnością klasztoru stały się między innymi 23 miejscowości z obszaru Wielkopolski i Kujaw.

Książę Bolesław Szczodry, uwłaszczając benedyktynów mogilnickich, nadał im wieś Lubieszewo z połową jeziora, które wymienia także przywilej ks. Salomei, potwierdzony przez Mieszka Starego w roku 1193. W roku 1215 przysądzono klasztorowi w Strzelnie dziesięcinę z Lubieszewa, do której rościł sobie prawa biskup kujawski. W roku 1249 Kazimierz I kujawski (syn Konrada mazowieckiego) nadał klasztorowi w Strzelnie wieś Bronisław z Jeziorem Lubieszewskim (współczesna nazwa: Jezioro Pakoskie). W roku 1580 w Strzelcach znajdował się młyn, 4 zagrody i 1 rzemieślnik. Po roku 1793 wieś Strzelce została zajęta przez rząd pruski, który utworzył z niej domenę z osadami: Baba Mała i Wielka, Burgrabstwo, Bystrzyca i Chałupska. Pod koniec XIX w. wieś należała do powiatu mogilnickiego i dekanatu żnińskiego. We wsi znajdował się folwark, kościół i szkoła.

Historia parafii w Strzelcach

Pierwszy kościół zbudowany z drewna pod wezwaniem Narodzenia NMP w Strzelcach istniał już w XIII w. Był on wielokrotnie odbudowywany, przebudowywany i odnawiany. Obecny kościół pochodzi z pierwszej połowy XVII w.. Na przełomie XIX i XX w. parafia liczyła 674 dusz. Należały do niej miejscowości: Dębina (Amalienhof), Gadów, Głogówiec, Krzyżanna, Neumanowo, Ratowo i Strzelce.

Dziedzictwo kulturowe, zabytki, turystyka

• Kościół drewniany pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny z pierwszej połowy XVII w.,
• Dzwonnica drewniana z XVIII w.,
• Cmentarz: parafialny w Strzelcach, zał. w XIX w.,
• Stanowisko archeologiczne. Podczas prac archeologicznych odkryto między innymi ceramikę z zespołów grobowych kultury iwieńskiej.

Znane osoby związane ze Strzelcami

Jan Wojciechowski – pierwszy kierownik od 1919 r. polskiej szkoły w Janikowie. Urodził się 27 stycznia 1884 r. w Strzelcach. Pochodził z rodziny chłopskiej, wykształcił się w seminarium nauczycielskim. Należał do wielu organizacji i stowarzyszeń i sportowych. Pełnił w nich wiele funkcji, organizował liczne imprezy środowiskowe, Prawdopodobnie zginął w październiku 1939 r. wywieziono go i zamordowano w lasach gniewkowskich. Tam znajduje się jego mogiła. Tablica upamiętniająca śmierć znajduje się na dawnym budynku szkoły przy ul. 1 Maja.

Kazimierz Kaczmarek ur. w Barcinie, rozstrzelany w Charkowie w 1940 r., kierownik szkoły w latach 30. XX w.

Ciekawostki

• Dokument zwany falsyfikatem mogileńskim od połowy XIX w. jest przedmiotem ożywionych badań historyków, którzy wykorzystują jego treść nie tylko do badań nad dziejami samego klasztoru w Mogilnie, także w szerszym kontekście do badań prawa i dziejów wczesnośredniowiecznego państwa polskiego. Szczególnym przedmiotem badań była przede wszystkim data i okoliczności sporządzenia. Ostatecznie uznano, że dokument jest falsyfikatem sporządzonym w klasztorze przed 1282 r. w celu uzyskania od Przemysława II przywileju potwierdzającego posiadane dobra. Wg Stanisława Błażejewskiego fakt ten nie pomniejsza w istotny sposób wartości dokumentu jako źródła historycznego. Przyjmuje się bowiem, iż jego treść, jak też treść pierwotnego dokumentu Bolesława Śmiałego z 1065 r., została oparta o wcześniejsze zapiski istniejące w klasztorze, a dziś już niezachowane.
• W państwowym archiwum (oddział w Inowrocławiu) znajduje się akt notarialny, z którego wynika, że kupiec Samuel Michelson ze Strzelna udzielił pożyczki gospodarzowi ze Strzelec – panu Górnemu. Syn Samuela Michelsona – Albert Abraham Michelson w 1907 r. został laureatem Nagrody Nobla z dziedziny fizyki w za konstrukcję interferometru.

Zobacz też

• Parafia Narodzenia NMP w Strzelcach

Bibliografia

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich pod Redakcją Bronisława Chlebowskiego, Władysława Walewskiego, według planu Filipa Sulimierskiego tom XI Warszawa: t. XI – 1900
• Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski obejmujący dokumenta tak już drukowane, jak dotąd nie ogłoszone, sięgające do roku 1400. wydany staraniem Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego. tom I. zawiera numera 1-616 lata 984-1287 Poznań. nakładem Biblioteki Kórnickiej. drukiem J. I. Kraszewskiego (dr. W. Łebiński). 1877
• Historia i opis parafii pw. św. Jana Apostoła w Mogilnie
• Polska.pl