Paterek

Paterek – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie nakielskim, w gminie Nakło nad Notecią.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego. Paterek obecnie liczy ok. 3200 mieszkańców.

Historia

Pierwsza wzmianka o Paterku pochodzi z datowanego na 1720 dokumentu, w którym August II Mocny potwierdził przywileje Nakła. Ignacy Geppert w Dziejach ziemi nakielskiej wymienia istniejące na terenie dzisiejszego Paterka 3 miejscowości: Paterek Miejski, Paterek Wiejski i Paterek Dworski. Paterek Miejski został ok. 1870 na prośbę mieszkańców wyłączony z Nakła. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wspomina 2 miejscowości:

• Paterek (niem. Paterke, Steinburg), w której mieszkało 197 osób (167 protestantów oraz 30 katolików)
• Paterek Miejski (niem. Paterke, Brückenkopf) – 856 mieszkańców (447 protestantów, 304 katolików i 5 judaistów).

Podczas Powstania wielkopolskiego na terenie Paterka stoczono kilka potyczek. Największa z nich rozegrała się 7 lutego 1919. Z tego okresu pochodzi grób powstańca znajdujący się do dzisiaj na miejscowym cmentarzu.

W 1945 oddziały niemieckiej żandarmerii rozstrzelały w Paterku 250 Polaków i Żydów, przywiezionych z następujących miejscowości: Nakło, Glesno, Józefina, Kościerzyn Wielki, Kruszki, Mrocza, Pobórka Wielka, Podgórze, Ruda, Wiktorówko, Wyrzysk i Wysoka Krajeńska. Wśród ofiar znalazło się 3 dzieci i 15 kobiet.

Historia parafii

W 1927 roku na cmentarzu w Paterku Józef Draheim wybudował kaplicę. 26 maja 1965 roku w parafii pw. św. Wawrzyńca odbywał wizytację kanoniczną ks. bp Jan Czerniak, który znalazł również czas na modlitwę z wiernymi w Paterku. Przedstawił ks. kard. Stefanowi Wyszyńskiemu stanowisko, że w Paterku powinna powstać osobna parafia. Kardynał Wyszyński powołał z dniem 1 lipca 1965 Mariusza Grobelskiego na wikariusza parafii pw. św. Wawrzyńca z siedzibą w Paterku. Od tego momentu Paterek, Polichno i Rozwarzyn tworzyły ośrodek duchowieństwa. 1 października 1979 władze państwowe uznały ówczesny ośrodek duchowieństwa za parafię. 1 lipca proboszczem parafii został ks. Jan Gniot. Po długich staraniach, 22 lutego 1984 roku otrzymał on zgodę na budowę kościoła. Wielu parafian żyło budową świątyni i ofiarowało swoją pomoc. W związku ze śmiercią Jana Gniota w 1987 roku stanowisko proboszcza objął ks. Bogumił Stachowiak. 30 października 1991 ks. bp. Bogdan Wojtuś poświęcił kościół w Paterku.

Paterek to największe na Krajnie miejsce martyrologii polskiego duchowieństwa czasu II wojny światowej. W październiku i listopadzie 1939 roku Niemcy zamordowali w lesie nieopodal szosy do Gromadna ponad 200 osób, w tym kilkudziesięciu duchownych z powiatu wyrzyskiego (głównie księży diecezjalnych i misjonarzy ze Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny). "Obok Nakła przy noteckich łąkach, wieś na piaskach położona, okrutnie polską–patriotyczną krwią zbroczona".

Osiedla Paterka

• osiedle Jana III Sobieskiego – położone przy drodze wojewódzkiej do Kcyni liczące 1300 osób,
• stary Paterek – dynamicznie rozwijająca się dzielnica domków jednorodzinnych nieopodal drogi wojewódzkiej w kierunku Szubina,
• Przemysłowa – dzielnica, w której mieści się Gminna Strefa Ekonomiczna jedna z największych w regionie,
• nowy Paterek – główne ulice to Wyzwolenia i Leśna, gęsto zabudowana struktura budynków.

Gospodarka

W Paterku znajduje się jedna z większych firm w Polsce wykonująca usługi i produkcję dla potrzeb transportu kolejowego. Podstawową działalnością Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego "Paterek" Spółka Akcyjna jest naprawa i modernizacja wagonów towarowych oraz produkcja konstrukcji stalowych. Obok firmy znajduje się też kilka mniejszych zakładów zajmujących się m.in. recyklingiem, przeróbką drewna i krawiectwem.

Kultura

Budowa hali widowiskowo-sportowej w Paterku, której początki sięgają 1998 pochłonęła 8 mln złotych. Od dnia otwarcia w marcu 2003 hala stanowi główny ośrodek kultury. Prócz hali funkcjonuje w Paterku również Wiejski Dom Kultury i biblioteka wyposażona w 3 komputery z dostępem do internetu.