Płowce (województwo kujawsko-pomorskie)

Płowce – wieś kujawska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie radziejowskim, w gminie Radziejów. Położona 8 km na wschód od Radziejowa.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie włocławskim.

Wieś należy do parafii Witowo.

Historia wsi

Pierwsza wzmianka o Płowcach (cum Placius) pochodzi z roku 1143 przy oznaczaniu granic wsi Radziejowa. Płowce pierwotnie należały do dóbr królewskich. Historyczne warianty nazewnicze miejscowości to: Plowcze, Plowecz, Plowce, Blewo)

Wieś jest znana w historii Polski z bitwy, która rozegrała się 27 września 1331 między wojskami Władysława Łokietka i Krzyżakami.

Za pożyczkę udzieloną królowi Olbrachtowi dawna królewszczyzna przechodzi na własność rodziny Leszczyńskich. Na swoją rezydencję w latach 1555-1580 wybrał Płowce starosta radziejowski Rafał Leszczyński, który później sprzedał wieś swojemu synowi Janowi Leszczyńskiemu. Na początku XVIII wieś przechodzi w ręce Schliebenów, z której Jan Wilhelm Schlieben (został właścicielem Dobrego, później Kadyn) wojewoda inflancki sprzedaje dobra Michałowi Walewskiemu kasztelanowi rozpierskiemu. W 1746 właścicielem Płowc zostaje Paweł Dąbski starosta inowrocławski, który sprzedaje wieś w roku 1763 Janowi Biesiekierskiemu podkomorzemu inowrocławskiemu. W rodzinie tej Płowce pozostały już na dłużej. Po przegranej bitwie pod Krzywosądzą w Płowcach u Biesiekierskich zatrzymał się Ludwik Mierosławski (jego siostra była żoną właściciela majątku). Dnia 19 lutego 1863 do dworu Biesiekierskich dotarł także Kazimierz Mielęcki, który ze swojm oddziałem pod Krzywosądz nie zdążył.

W 1931 w 600 rocznicę bitwy, w celu jej upamiętnienia, usypano kopiec o wysokości 20 m. W czasie II wojny światowej kopiec został zniszczony przez Niemców, odbudowano go w 1961 a na jego szczycie wzniesiono pomnik. Dla upamiętnienia tego wydarzenia raz w roku (pod koniec sierpnia) odbywa się turniej rycerski.

Historia dawnej parafii w Płowcach

Jan Długosz pisał, że biskup kujawski Maciej kazał wybudować kaplicę na miejscu gdzie pochowno kości poległych w pamiętnej bitwie 1331 roku. Pierwsza wzmianka o parafii w Płowcach pochodzi z roku 1363 kiedy to Oswald kasztelan słoński sprzedał swojemu kmieciowi Stefanowi Wojciechowiczowi sołectwo w Płowcach. Świadkami tej transakcji było trzech mieszczan radziejowskich i pleban w Płowcach. W czasie krzyżackiego napadu w 1431 spalona została wieś i kościół.

Probostwo miało 4 łany i dwóch kmieci.

Jak pisał Borucki – "Głowa luteranów, kalwinów i aryanów, starosta, Rafał Leszczyński, najpierw wypędził proboszcza katolickiego ze wsi Płowce i osadził ministra kalwińskiego; obrazy z kościoła kazał powyrzucać, a grunty zabrał na swój użytek; dopiero po jego śmierci wdowa, Zofia z Opalńskich Leszczyńska przywróciła proboszcza katolickiego". Kościół w Płowcach przez około 40 lat wyłączony był z kościoła katolickiego. Leszczyński w ten sam sposób postąpił z proboszczem katolickim w Bytoniu, a w Radziejowie osadził Andrzeja Prażmowskiego (wcześniej proboszcz katolicki w Poznaniu, w 1564 przetłumaczył i wydał Katechizm Heidelberski). Prażmowski wyznania helweckiego (kalwińskiego) był ministrem zboru Radziejowie, w którym był też – w kościele św. Jana zbór braci polskich. Parafia w Płowcach zlikwidowana została w połowie XVIII w.

W 1817 roku Płowce odwiedzał Julian Ursyn Niemcewicz, który w "Podróżach historycznych po ziemiach polskich" zapisał: "Przed lat czterdziestu stał jeszcze wśród wsi Płowców kościółek ....dziś tylko słup na tém miejscu stoi". Na owej kapliczce wisiał dzwon (pisał później Borucki), którym dzwoniono na Anioł Pański.

Na miejscu dawnego kościoła w latach 1989-1994 wybudowano nową kaplicę, która jest kościołem filialnym parafii Witowo

Demografia i infrastruktura wsi

Około 1560 roku we wsi było pięć gospodarstw. W 1827 roku we wsi było 35 domów i 334 mieszkańców. W roku 1876 we wsi było 365 mieszkańców i 57 mórg włościańskich.

Szkoła Podstawowa w Płowcach

W Płowcach funkcjonuje Szkoła Podstawowa, założona w 1905 roku, kiedy to dzięki p. M. Biesiekierskiej początkowo powstała ochronka dla dzieci. 12 czerwca 1966 r. szkole nadano imię Władysława Łokietka w czasie obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego. W 2005 roku szkoła obchodziła swoje stulecie.

Bibliografia

• Julian Ursyn Niemcewicz, "Podróże historyczne po ziemiach polskich" (str. 240), Petrsburg, 1848.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom VIII (str. 323 i 324), Warszawa, 1877.
• Maksymilian Borucki,"Ziemia Kujawska pod względem historycznym, jeograficznym, archeologicznym i statystycznym opisana...", Warszawa, 1882.
• "Z dziejów powstania styczniowego na Kujawach i Ziemi Dobrzyńskiej", pod red. Sławomira Kalembki, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa, 1989.