Ocena internautów miejscowości Rypin
Średnia ocena: 3.9
liczba ocen: 10
Ilość ulic: 101
Ilość kodów pocztowych: 2
Współrzedne geograficzne N: 53.067001
Współrzedne geograficzne E: 19.450001
Strefa numeracyjna: Kierunkowy 54
Liczba ludności: 16568
Gęstość ludności: 1511,6 os./km²
Powierzchnia: 10,96 km²
Rodzaj gminy: miejska
TERC: 6040612011
Tablice rejestracyjne: CRY
Dzielnica: Bielawki
Dzielnica: Bielawy
Dzielnica: Karczówka
Dzielnica: Kępa
Dzielnica: Kostrzał
Dzielnica: Lisiny
Dzielnica: Piaski
Dzielnica: Piekiełko
Dzielnica: Pod Barbarką
Dzielnica: Praga
Dzielnica: Przed Koleją
Dzielnica: Wilcza Łapa
Dzielnica: Wójtostwo
Dzielnica: Za Koleją
Rypin – miasto i gmina we wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, w powiecie rypińskim.
Położone na szlaku wiodącym z Kujaw na Warmię i z Pomorza na Mazowsze. Leży w północno-wschodniej części historycznej ziemi dobrzyńskiej nad rzeką Rypienicą – dopływem Drwęcy.
Geograficznie obszar otaczający Rypin należy do Pojezierza Dobrzyńskiego. Ze względu na duże skupiska jezior na południowym zachodzie, okolice nazywane są Szwajcarią Dobrzyńską.
Według danych z roku 2002 Rypin ma obszar 10,96 km², w tym:
Miasto stanowi 1,87% powierzchni powiatu.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa włocławskiego.
Według danych z 31 grudnia 2009 miasto miało 16 568 mieszkańców.
Dane z 31 grudnia 2009:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 16,568 | 100 | 8706 | 52,4 | 7862 | 47,6 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 1511,6 | 794,3 | 717,3 |
Przez Rypin przebiegają drogi wojewódzkie:
Rypin jest jednym z najstarszych polskich miast. Pierwsze informacje o nim pochodzą z 1065 r. Już w XI w. miasto stało się stolicą odrębnej jednostki terytorialnej, zwanej kasztelanią, a od XIV w. – powiatu. W ciągu tysiąclecia swych dziejów Rypin czterokrotnie pozbawiany był swej pozycji miasta stołecznego północnej części ziemi dobrzyńskiej. Dochodziło do tego z różnych przyczyn w latach 1236-1300 (rozbicie dzielnicowe), 1797-1866 (Rozbiory Polski), 1916-1918 (I wojna światowa), 1975-1998 (po gierkowskiej reformie administracyjnej). Podczas okupacji niemieckiej w latach 1942-1945 niem. Rippin.
Pierwotny gród rypiński zlokalizowany był na terenie obecnej wsi Starorypin i wielokrotnie padał ofiarą najazdów plemion bałtyckich (Prusów i Litwinów), a od końca XIII w. – Krzyżaków. Ośrodek w Starorypinie w początkach XIV wieku posiadał murowany kościół bożogrobców NMP i Św. Piotra i Pawła. Prawdopodobnie między 1323 a 1326 rokiem otrzymał także prawa miejskie. Do całkowitej ruiny doprowadził miasto najazd krzyżacki z 1329 r. Odbudowa miasta nastąpiła już na nowym, łatwiejszym do obrony, miejscu. Centrum nowego Rypina stało się wzgórze nad Rypienicą, w pobliżu jeziora (obecnie ulice: Rynek, Jana Pawła II, Gdańska, Kilińskiego, 21 stycznia). Przywilej lokacyjny dla Rypina odnowił 24 czerwca 1345 r. Władysław Garbaty, książę dobrzyński. W XIV wieku Rypin był otoczony murami obronnymi z dwiema bramami: sierpecką na południu i drugą – przed mostem na Rypienicy. W mieście znajdował się kościół św. Trójcy i nieopodal zamek. W okresie XIV XV w. Rypin trzykrotnie trafiał w ręce krzyżackie. Dopiero po II pokoju toruńskim (1466) miasto – wraz z całą ziemią dobrzyńską – wróciło do Rzeczypospolitej. Rypin pod koniec XVI w. liczył około 900 mieszkańców i posiadał 3 kościoły: parafialny św. Trójcy, św. Ducha, oraz św. Wojciecha, znajdujący się w miejscu obecnej kaplicy św. Barbary. Spokojny rozwój trwał do XVII w., gdy najazdy szwedzkie zrujnowały Rypin, tak jak wiele innych miast. Nie oszczędziła go także wojna północna z lat 1700-1721. Ponownie miasto odżyło po tych wydarzeniach ok. połowy XVIII w. Niewątpliwy wpływ na to miało osiedlanie się Żydów, którzy rozwijali miejscową gospodarkę.
Po II rozbiorze Polski, w 1793 r., Rypin znalazł się w granicach państwa pruskiego, by w 1807 r. trafić do utworzonego przez Napoleona Księstwa Warszawskiego, a po kongresie wiedeńskim – do Królestwa Polskiego.
W XIX w. w Rypinie i okolicach miało miejsce wiele zdarzeń, znanych w skali historii Polski: wyjście wojsk polskich generała Macieja Rybińskiego po upadku powstania listopadowego, początki tzw. partyzantki Zaliwskiego w 1833 r. czy też wydarzenia powstania styczniowego i ostatnich tygodni życia jednego z jego przywódców – gen. Zygmunta Padlewskiego. W czasie I wojny światowej, od 1915 r. Rypin znajdował się pod władzą niemiecką. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. doprowadziło do wyzwolenia spod niemieckiej okupacji. W Rypinie odrodziły się polskie władze lokalne, a od stycznia 1919 r. gród nad Rypienicą ponownie stał się stolicą powiatu, będącego częścią województwa warszawskiego.
Okres II Rzeczypospolitej był czasem rozkwitu miasta. Rozbudowano infrastrukturę: szpital św. Marcina (obecnie dra Franciszka Dłutka), Szkoła Podstawowa im. J. Piłsudskiego (obecnie SP nr 1), gimnazjum (obecnie Zespół Szkół nr 1 im. ks. Czesława Lissowskiego), stadion miejski (obecnie boisko Gimnazjum im. Józefa Wybickiego). Rozwijała się gospodarka, powstały: Spółdzielnia Mleczarska ROTR, Bank Spółdzielczy, Spółdzielczy Młyn Rolniczy. Swoje struktury miały w Rypinie liczne organizacje ogólnopolskie i stowarzyszenia lokalne. Działo się to wszystko w warunkach wielonarodowości i wielokulturowości miasta, co obrazują świątynie w nim istniejące: kościół katolicki św. Trójcy, kościół ewangelicko-augsburski, synagoga, cerkiew prawosławna. W 1928 r. Rypin wizytował prezydent RP Ignacy Mościcki.
Do ludzi, którzy zapisali się w historii miasta należą: burmistrz Józef Budzanowski, księża Czesław Lissowski i Stanisław Gogolewski, działacze gospodarczy Władysław Żochowski, Jan Rudowski, Kazimierz Gorczyński oraz znany historyk, poseł na Sejm RP IV i V kadencji prof. Mirosław Krajewski.
W wyniku reformy administracyjnej z 1938 r., Rypin znalazł się w województwie pomorskim.
II wojna światowa, a szczególnie jej początek i koniec, to okres bardzo dramatyczny dla miasta i jego mieszkańców. Już we wrześniu 1939 na Rypin spadły bomby, ale najgorsze wydarzyło się później, gdy setki mieszkańców miasta i powiatu poddano akcji eksterminacyjnej. W październiku 1939 w Rypinie, formacje SS, policji niemieckiej i Selbstschutzu rozstrzelały kolejno grupy Polaków i Żydów – na ul. Warszawskiej 1000 osób, na cmentarzu żydowskim 48 osób (w tym 1 kobietę), w lasku Rusinowo 22 osoby, oraz na boisku sportowym 22 osoby. Rypiński "Dom Kaźni" stał się miejscem męczeńskiej śmierci nauczycieli, księży, urzędników, ziemian, Żydów, a lasek w Rusinowie k. Rypina (ok. 150 rozstrzelanych Polaków i Żydów) i las w Raku k. Skrwilna (ok. 1450 zamordowanych Polaków, w tym uczniowie gimnazjum w Grudziądzu) – ich zbiorową mogiłą. W powiecie rypińskim egzekucje, wykonywane przez żandarmerię niemiecką, Gestapo i oddziały Jagdkommando, miały miejsce ponadto w miejscowości Księte (8 Polaków, zamordowanych w styczniu 1942), Linne (2 Polaków rozstrzelanych w styczniu 1944), Okalewko (8 Polaków rozstrzelanych 29 sierpnia 1944), oraz Czumsk Duży (22 Polaków zamordowanych w sierpniu 1944).
Mimo tych represji, od wiosny 1940 działał w Rypinie i okolicach ruch oporu Polskiego Państwa Podziemnego i jego formacji zbrojnych: Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej. W mieście stacjonował 4 Zapasowy Batalion Luftwaffe (niem. Feldersatz-Bataillon der Luftwaffe 4), a w pobliżu miasta znajdował się poligon Luftwaffe (niem. Luftwaffen-Übungsplatz Rippin). W styczniu 1945 Niemcy opuścili Rypin i w mieście powstały struktury przyszłej władzy komunistycznej. Wielu mieszkańców, związanych z ruchem oporu, zostało wywiezionych na wschód lub osadzonych w specjalnych obozach. W okolicach Rypina do 1947-48 roku działały resztki oddziałów poakowskich.
Okres PRL to dla Rypina czas, gdy miasto do 1975 roku było stolicą powiatu i wtedy lokowano w nim inwestycje, np. Fabrykę Akcesoriów Meblowych, Zespół Szkół Ekonomicznych, rozbudowano Szpital Powiatowy. Po likwidacji powiatów Rypin stracił na znaczeniu i w systemie centralnego planowania zmniejszył się napływ środków inwestycyjnych.
W 1982 r. powołano przez biskupa płockiego, drugiej parafii rzymskokatolickiej. W 1990 r. poświęcono nowy kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego (parafia św. Stanisława Kostki).
Upadek komunizmu w 1989 r., powstanie III Rzeczypospolitej i odrodzenie prawdziwego samorządu terytorialnego, gminnego w 1990 r. i powiatowego w 1998 r., stworzyły nowe szanse rozwoju miasta.
Miasto Rypin obecnie liczy 16 950 mieszkańców. Z końcem 1998 r. gminę miejską zamieszkiwało 16 971 osób, gęstość zaludnienia wynosiła 1697 osób na km² powierzchni. Obecnie obserwuje się systematyczny spadek ludności miejskiej, a od 1978 do 1998 r. przybyło w mieście 5447 osób. Cechą charakterystyczną ludności Rypina jest liczebna przewaga kobiet nad mężczyznami. Współczynnik ten w kolejnych latach wykazuje jednak tendencję malejącą.
Przedszkola
Szkoły Podstawowe
Gimnazja
Szkoły ponadgimnazjalne
Jedną z największych inwestycji sportowych w ostatnich latach jest budowa Rypińskiego Centrum Sportu. Znajduje się tutaj nowo wybudowana hala sportowa, basen z najdłuższą zjeżdżalnią w województwie kujawsko-pomorskim, około 107 metrów.
Dodatkowo w mieście jest Stadion sportowy im. Stanisławy Walasiewicz, dwa boiska Orlik 2012, skatepark, korty tenisowe. Wizytówką miasta są tereny rekreacyjne zlokalizowane nad rzeką Rypienica, opieką nad nimi zajmuję się Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji. Centrum rekreacyjno-sportowe, jakim jest MOSiR, organizuje wypoczynek oraz umożliwia uprawianie wielu dyscyplin sportowych. W mieście w roku 1922 powstał klub sportowy R.K.S. Lech Rypin, grający obecnie w III lidze kujawsko-pomorsko-wielkopolskiej. Awans wywalczył w pierwszym sezonie 2008 roku. Po 10 latach wrócił do III ligi, podobny sukces zdarzył się w 1998 roku.
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
Turyści odwiedzający Rypin mogą zwiedzić Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej, pracownię witraży Elżbiety, Andrzeja i Bartosza Bednarskich, miejsca historyczne oraz zabytki architektoniczne.
Przy Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej działa bractwo rycerskie zarządzane przez Andrzeja Szalkowskiego(dyrektor muzeum) i Kamila Poczatenko. Przy urzędzie gminy Rypin działa również młodzieżowy zespół muzyczny - Tama pod kierownictwem pana Tadeusza Szcześniaka.
Od 1904 roku w Rypinie działa Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna. Od 2000 roku przy bibliotece działa KLUB LITERACKI. Skupia poetów rypińskich, ich działalność twórcza jest na tyle interesująca, że w grudniu 2000 r. MBP wydała utwory, zebrane w antologii zatytułowanej "Album poetycki". W 2003 r. wydano kolejny tom wierszy "Album II. Wiersze, aforyzmy, proza".
Rypiński Dom Kultury sprawuje opiekę nad zespołami muzycznymi: "Silent Rave", "Insomnia", "Roller Coaster, "Lucky Strike", wokalistami, orkiestrą dętą, kabaretem, kapelą "Sami Swoi" i grupą wokalną "Walentynki". W placówce działają dwa chóry: "Belcanto" i "Srebrny włos" oraz teatr amatorski: "Teatr Poezji". Od 32 lat RDK jest organizatorem Ogólnopolskiego Przeglądu Teatrów Amatorskich "Rypińska Wiosna Teatralna" oraz Ogólnopolskiego Dziecięcego Festiwalu Country. Organizuje wystawy i wernisaże twórców lokalnych i ogólnopolskich.
Tradycją stały się już organizowane przez Browar Sierpc imprezy z cyklu Biesiady Kasztelańskie. Ponadto miasto organizuje w okresie letnim koncerty i imprezy, w czasie ostatnich kilku edycji wakacyjnych koncertów gwiazdami na koncertach byli: Doda, Ich Troje, Oddział Zamknięty, Boys, Classic, Bartek Wrona, Szymon Wydra, Stachursky, Dżem oraz wielu wielu innych artystów. W Miejskim Ośrodku Kultury tradycją jest "Rypińska Wiosna Teatralna". Co roku także odbywają się tu Ogólnopolskie Targi Rolnicze Agra Rypin, a także Rypiński Bieg po Zdrowie Doliną Rypienicy (dystans 10 km) organizowany przez tutejszy Klub Biegacza Lech Rypin. Bieg odbywa się corocznie we wrześniu, do tej pory zorganizowano 5 edycji tej imprezy sportowej . W ostatnich edycjach, najszybszymi Rypinianinami okazali się Michał Rupiński, Bartosz Grabkowski, Edward Łabęcki oraz Jonasz Thies, były zawodnik KB Lech Rypin (a obecnie reprezentant warszawskiego ENTRE.PL Team). Rypiński Klub Biegacza oddał pod skrzydła Jacka Woźniaka (MKL Toruń) Michała Rupińskiego. Obecnie zawodnik ten jest Halowym Wicemistrzem Polski na dystansie 1500m.
Miasto posiada system wodociągowo-kanalizacyjny i odwodnieniowy, mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków. Korzysta z własnego wysypiska śmieci. W 2003 r. oddano do użytku Regionalny Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych w Puszczy Miejskiej, wybudowany przez Związek Gmin Rypińskich. W 2004 r. Rypin otrzymał tytuł Gmina Przyjazna Środowisku.
W mieście najprężniej działają branże: odzieżowa, spożywcza, budowlana i metalowa. Silnie rozwinięty jest handel zarówno hurtowy, jak i detaliczny. W tych gałęziach znajduje pracę większość mieszkańców. W Rypinie funkcjonuje osiem firm zatrudniających powyżej sto osób. Produkcja zdrowej żywności stwarza możliwość rozbudowy przetwórstwa. Wśród potentatów rynku lokalnego znajdują się tak znane i cenione na rynku polskim i rynkach zagranicznych firmy jak: firma Rejs Rypin, Kaufmann, DAMIX, EMIX, Spółdzielnia Mleczarska ROTR, Kujawsko-Dobrzyńska Spółdzielnia Handlowa i wiele innych, które same w sobie poprzez znaczącą pozycję promują region. Miasto dysponuje zarówno nieruchomościami, jak i terenami pod zabudowę, oferując ulgi podatkowe i duże zasoby wykwalifikowanej siły roboczej. Jako stolica powiatu, zapewnia lokalną obsługę administracyjną, prawną i bankową. W myśl opracowanej na najbliższe dziesięciolecie strategii rozwoju, miasto winno stać się lokalnym, wszechstronnie przygotowanym centrum obsługi rolnictwa, wykorzystującym posiadane walory przyrodnicze i turystyczne.
W Rypinie urodził się Joseph Frank Zelazny, ojciec klasycznego pisarza fantasy i science-fiction Rogera Zelaznego. W Rypinie urodzili się także aktorzy: Ewa Decówna, Renata Kretówna, Dominika Markuszewska, Rafał Cieszyński,Zbigniew Suszyński, Jerzy Aleksander Braszka.
Z Rypina wywodzą się Lech Kowalski - lekkoatleta, sześciokrotny Mistrz Polski w rzucie młotem, Ryszard Pawłowski - taternik, alpinista i himalaista, również instruktor i przewodnik górski. Salomon Rypinski - pionier i odkrywca Alaski, jego nazwiskiem nazwana został górująca nad zatoką Haines Mount Rypinsky. Andrzej Fałkowski - zastępca dyrektora Międzynarodowego Sztabu Wojskowego NATO ds. Logistyki i Zasobów.
Z Rypinem i okolicami związani są: Stanisława Walasiewicz - mistrzyni olimpijska, wielokrotna rekordzistka świata, Walentyna Julianna Józefa Łempicka - 28 stycznia 2008 roku zamknięto jej proces beatyfikacyjny na poziomie diecezjalnym.
W XVII i XVIII wieku funkcjonowało przysłowie: "Szlachcic spod Rypina", które oznaczało kogoś nieokrzesanego, prowincjusza.
Miasta i gminy partnerskie:
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 21:22:06