Warlubie

Warlubie (niem. Warlubien, kaszb. Warlëbié) – sołecka wieś kociewska o charakterze małomiasteczkowym w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Warlubie. W Warlubiu droga krajowa nr 91 krzyżuje się z drogami wojewódzkimi nr 214, 238 i 391. W pobliżu wsi znajduje się węzeł autostrady A1.

Na tle obszarów wiejskich województwa, Warlubie należy zaliczyć do grupy wsi bardzo dużych – Warlubie należy do największych pod względem liczby mieszkańców wsi w województwie, w powiecie świeckim większą liczbę mieszkańców notują jedynie miasta Świecie i Nowe oraz wsie Laskowice, Osie i Pruszcz, tym samym siedziba gminy jest 6 co do wielkości miejscowością w powiecie.

Miejscowość jest siedzibą urzędu gminy.

Liczy około 2257 mieszkańców. Posiada rozwinięty przemysł spożywczy (produkcja masła), a także drzewny (tartak). Warlubie leży przy magistrali kolejowej Śląsk – Porty. Powstał tu również węzeł drogowy Warlubie autostrady A1.

W skład wsi wchodzi Osiedle Jana Pawła II. Częścią sołectwa Warlubie jest Kurzejewo.

Instytucje i budynki użyteczności publicznej:

• Ochotnicza Straż Pożarna w Warlubiu (jednostka istnieje od 1901 r.) obecnie w strukturach Krajowego Systemu Ratowniczego
• Gminny klub sportowy WKS Start Warlubie (obecnie sekcja piłki nożnej gra w 4 lidze)
• Poczta Polska S.A. Urząd Pocztowy w Warlubiu
• Posterunek Policji w Warlubiu (W strukturach Komendy Powiatowej Policji w Świeciu)
• Bank Spółdzielczy w Nowem oddział Warlubie
• Gimnazjum Publiczne im. Witolda Bielowskiego w Warlubiu
• Publiczna Szkoła Podstawowa im.Bronisława Malinowskiego w Warlubiu
• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży (z internatem)
• Szkoła Podstawowa – Oddział zerowy
• Zakład Usług Komunalnych w Warlubiu
• Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Warlubiu
• Gminna Biblioteka Publiczna w Warlubiu
• Urząd Gminy w Warlubiu
• Gminny Ośrodek Kultury, Promocji i Rekreacji w Warlubiu
• Dworzec kolejowy PKP w Warlubiu
• Przystanek PKS
• Hotel na Grudziądzkiej
• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Gminna Przychodnia w Warlubiu
• Apteka Alba
• Apteka Leśna
• Gabinet stomatologiczny w Warlubiu
• Rejonowy Ośrodek Doradztwa Rolniczego
• Parafia rzymskokatolicka Niepokalanego Serca Marii
• Leśnictwo Bąkowo – Nadleśnictwo Dąbrowa
• Oczyszczalnia ścieków

W miejscowości znajduje się Stadion Gminny. Powstał on w 2008 roku i posiada tartanową bieżnię. Długość stadionu jest nietypowa, bo wynosi 365m. Nietypowość wynika z powodu dofinansowania na płytę boiska, a nie bieżnię. Stadion ma spełniać funkcje piłkarskie, nie lekkoatletyczne. Do dyspozycji jest sześć torów na prostej i 4 na łukach, w pobliżu nie ma skoczni ani rzutni. Stadion zatem jest typowo piłkarski z miejscami dla 800 widzów.

Historia

Pierwsze wzmianki o Warlubiu pochodzą z 1277 roku z przywileju Mestwina II, księcia pomorskiego. Wymieniona została tam nazwa „Warlubie” jako osada w kasztelanii nowskiej i majętności biskupa kujawskiego Alberta, nadana jeszcze przez księcia Świętopełka II Wielkiego. W czasie zaboru pruskiego osadę nazwano językiem niemieckim Warlubien, a w okresie okupacji hitlerowskiej – Warlieb. Istnienie osady przed 1277 rokiem potwierdzają odkrycia archeologiczne w postaci grobów, popielnic, mis, narzędzi i monet z różnych epok.

W okresie panowania krzyżackiego w latach 1309 – 1466 osada wchodziła do okręgu nowskiego, wójtostwa tczewskiego oraz komturostwa malborskiego. W okresie I Rzeczypospolitej od 1466 posiadłości krzyżackie przeszły na własność króla Polskiego, a w Nowem utworzono starostwo, które dzieliło się na wsie, folwarki oraz tzw. pustkowia.

Wieś należała do klucza komórskiego biskupów włocławskich. W 1773 r. we wsi było 10 domów, mieszkało w nich 169 mieszkańców. Przypuszcza się, że we wsi był krótko kościół, na jego utrzymanie przeznaczone było 8 łanów roli. Współcześnie wzniesiony kościół nosi wezwanie Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

9 maja 1987, nad wsią Warlubie, doszło do usterki technicznej samolotu pasażerskiego IŁ-62M „Tadeusz Kościuszko” (rejs Warszawa – Nowy Jork), która w rezultacie doprowadziła do katastrofy lotniczej w Lesie Kabackim oraz śmierci 183 osób.

Etymologia

Zdaniem językoznawcy Jerzego Maciejewskiego nazwę Warlubie należy wyprowadzać od imienia pomorskiego „Warlub”, skrótu imienia „Warcilub”. Analogicznie przyjmuje Stanisław Rospond, według którego pierwszy człon tej nazwy – „Warci” jest odpowiednikiem ogólnopolskiego członu „Wroci”, z którym często łączono nazwy miejscowości. Na Pomorzy imię Warcisław było bardzo popularne. W przywileju księcia gdańskiego Mszczuja II z 1277 r. występuje „Warlube”, czyli Warlub- ia, to jest gród Warluba (Warciluba). Przez zniemczenie powstało Warlieb (Warlob).

Ochrona przyrody

Na terenie wsi znajdują się 3 pomniki przyrody, powołane w 1991 roku:

Zabytki

• kościół parafialny z 1924,
• neogotycki budynek Poczty Polskiej,
• dworzec kolejowy z połowy XIX w.,
• budynki mieszkalne przy ul. Szkolnej, Wiejskiej oraz Dworcowej,
• budynek Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego.

Zobacz też

• Jeżewo
• Nowe
• Wielki Komorsk