Raciąż (województwo kujawsko-pomorskie)

Raciąż (niem. Reetz) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie tucholskim, w gminie Tuchola.

Wieś jest siedzibą sołectwa Raciąż w którego skład wchodzą również miejscowości: Wysoka, Nadolnik, Raciąski Młyn, Nadolna Karczma, Mrowiniec, Borki, Wysocki Młyn i Wybudowanie Raciąskie.

Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Raciąż. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie bydgoskim.

Wieś jest położona na zachodnim krańcu Borów Tucholskich, otoczona trzema jeziorami: Raciąskim, Rudnica i Przylonek połączonym poprzez Raciąską Strugę z Brdą. Zamieszkuje ją obecnie ok. 800 mieszkańców, jednak ta liczba szybko się zmienia gdyż wieś rozwija się bardzo dynamicznie. Mimo to, jest to miejscowość zaciszna, gdyż leży z dala od głównych dróg i tras przelotowych.

Historia

W pierwszej połowie XIII wieku w tutejszym grodzie, znajdującym się około 3,5 km na pn.-zach. od obecnej wsi, nad jez. Śpierewnik, mieścił się ośrodek kasztelański co oznacza, że miejscowość ta była centrum administracyjnym dla całego pobliskiego terytorium. Potwierdza ten fakt wzmianka z 1178 roku z dokumentu księcia pomorskiego Sambora I, który wymienił Raciąż obok innych grodów kasztelańskich w Świeciu i Wyszogrodzie. Pod grodem przebiegał szlak handlowy do Gdańska, co stworzyło dogodne warunki do stworzenia tu komory celnej i prawdopodobnie targu. Gród został spalony w 1256 roku, kiedy to Mściwoj II, syn księcia pomorskiego Świętopełka II, zdobył Nakło. W odwet książęta Przemysł I wspólnie z księciem Kazimierzem I kujawskim wyprawili się na początku zimy 1255\1256 i najechali na ziemie podległe Świętopełkowi I, zdobywając gród w Raciążu. "Kronika Wielkopolska" poświadcza, że nacierający podpalili gród, a "Rocznik kapituły poznańskiej" podaje, że w ręce księcia Przemysła dostał się kasztelan Sokół, wojski i chorąży. Gród jednak niedługo potem go odbudowano. Na terenie grodu znajdowała się murowana romańska wieża, w której prawdopodobnie więziony był w 1269 roku książę Mściwój II przez brata Warcisława II i stryja Sambora II.

Po książętach pomorskich Raciąż stał się własnością Piotra Święcy, razem z Bysławiem i Cekcynem oraz z grodem w Nowem. W roku 1313 roku Piotr Święca oddał Krzyżakom gród Nowe z okolicami. W latach 1325-1330 w ręce zakonu przeszła także Tuchola i okolice, przez którą przeprowadzono nowy szlak handlowy. W roku 1325 nadał Piotr Święca karczmę karczmarzowi z Raciąża- Wawrzyńcowi Walce. W 1349 roku nastąpiła lokacja wsi chłopskiej na prawie chełmińskim. W 1454 roku Raciąż przeszedł w ręce króla Polski, jako część starostwa tucholskiego.

Bibliografia

• M.Kowalczyk "Raciąż – średniowieczny gród i kasztelania", Łódź 1986

Inne miejscowości o nazwie Raciąż: Raciąż, Raciążek

Zobacz też

• Lotyń
• Lutom
• Żalno