Kiernozia

Kiernozia – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łowickim przy drodze wojewódzkiej nr 584. Miejscowość jest siedzibą gminy Kiernozia.

W latach 1975-1998 wieś położona była w województwie płockim.

Położona około 20 km na północ od Łowicza, nad rzeką Nidą, przy skrzyżowaniu dawnych traktów z Płocka do Łowicza oraz z Kutna do Sochaczewa (obecnie droga nr 584 i lokalne drogi przez Żychlin do Kutna i przez Rybno do Sochaczewa). Ośrodek administracyjny gminy Kiernozia w powiecie łowickim w województwie łódzkim. Herb (ustanowiony w 1847, zatwierdzony w 2004) - brązowy biegnący dzik ze srebrnymi szablami (kłami) i srebrnym okiem, w zielonym polu.

Historia

W 1219 roku dostojnik Krystyn zapisał katedrze płockiej wieś Brodne sąsiadującą z Kiernozią. W 1303 roku biskup poznański Andrzej poświęcił kościół w osadzie Kiernozia, wydzielonej z obszaru Czerniew, któremu nadał dziesięcinę ze swego łanu w tej wsi. Również w dokumencie z 1359 roku stwierdza się, że Kiernozia i Czerniew były w dobrach biskupa poznańskiego. Miejscowości te w tamtych czasach były w rękach Kościoła. Następnym właścicielem byli Kiernoscy herbu Junosz.

Do II połowy XIX wieku miasto, pierwotne dokumenty lokacyjne nie zachowały się, wiadomo jedynie, że pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z roku 1303, kiedy poznański biskup Andrzej poświęcił tu kościół. Cały czas, aż do 1870, pozostając w rękach prywatnych (w XV wieku rodziny Sierpskich, potem Piwów, w XVIII Łączyńskich, następnie Lasockich) Kiernozia dwukrotnie uzyskiwała prawa miejskie (po raz pierwszy w 1567, drugi raz przed 1784) i dwukrotnie je traciła (w 1579 i ukazem carskim z 1870); w czasie szwedzkiego "potopu" w 1655 miejscowość w poważnym stopniu ucierpiała, w znacznej części została spalona.

Trakty komunikacyjne zbiegają się na rynku, od którego na południowy wschód znajduje się kościół parafialny (pochowano tu w 1818 szczątki pani Walewskiej, metresy Napoleona), a dalej na wschód - park i pałac. Kościół parafialny pod wezwaniem św. Małgorzaty, pierwotnie gotycki, pochodzi z XVI wieku. Znajdują się w nim: chrzcielnica z 1519, kamienne epitafia Sierpeckich, Piwów, Łączyńskich i Lasockich, portret trumienny Anny Piwowej z Zaborowa (ok. 1665), ołtarz z 1803; ciało pani Walewskiej pochowane jest w krypcie kościoła. Z czasów dawnej świetności Kiernozi pozostał jeszcze także klasycystyczny pałac Łączyńskich z I połowy XIX wieku oraz zabytkowy park.

Legendy

Z Kiernozią łączy się kilka legend.

• Miał tu się zatrzymać król Władysław Jagiełło w drodze na bitwę pod Grunwaldem. W okolicznych lasach miał polować na dziki (kiernozy) - stąd nazwa i herb miejscowości. Wieść niesie, że w pobliskim Osmolinie opalano (osmalano) z nich szczecinę, saniami wieziono je do Sannik, a jedzono (napełniano gęby) w nieodległym Gąbinie.
• Także Mikołaj Kopernik miał odwiedzić Kiernozię podróżując ze swym wujem Łukaszem, biskupem warmińskim. Legenda głosi, że zgubił na tutejszym rynku swe gęsie pióro. Rynek ten nazywany jest teraz rynkiem Kopernika, a miejscowa drużyna piłkarska także nosi jego imię.
• Miejscowego starostę Łączyńskiego miał odwiedzać Tadeusz Kościuszko, którego imieniem nazwano szkołę, osiedle i kopiec usypany w parku, obok którego umieszczono głaz z wyrytą sentencją: ROZUM - OJCZYŹNIE, SERCE - BLIŹNIEMU, CAŁEGO SIEBIE - KIERNOZI.

Zabytki

Według rejestru zabytków KOBiDZ na listę zabytków wpisane są obiekty:

• kościół parafialny pw. św. Małgorzaty, XVI w., nr rej.: 100-VI-9 z 16.03.1961 oraz 114 z 15.08.1967
• dzwonnica, XIX w., XX w., nr rej.: 565 z 17.08.1967
• zespół pałacowy, XIX w.:
  • pałac, nr rej.: 93-VI-2 z 29.03.1949 oraz 115 z 17.08.1967
  • park, nr rej.: 566 z 17.08.1967

• 

  Kościół pw. św. Małgorzaty

• 

  Pałac Łączyńskich

• 

  Trumna Marii Walewskiej

Zobacz też

• Stary cmentarz żydowski w Kiernozi
• Nowy cmentarz żydowski w Kiernozi