Białaczów

Białaczów – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie opoczyńskim, w gminie Białaczów.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego, zaś przed 1975 r. do województwa kieleckiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Białaczów.

W Białaczowie urodził się Jan Prandota, polski duchowny katolicki, biskup krakowski w latach 1242-1266.

Historia

W XIII wieku miejscowość była własnością Odrowążów-Białaczowskich, w XVIII wieku (od około 1727) i XIX wieku - Małachowskich. Stanisław Małachowski nadał wolność osobistą ludności wiejskiej, zbudował zakłady przemysłowe w Petrykozach, Rudzie i Parczowie, pałac oraz ratusz dla miejskiej władzy. Zmiana właściciela dóbr białaczowskich miała miejsce w 1888 roku kiedy w spadku przejął je Ludwik Broel-Plater, jego syn Zygmunt wybudował cegielnię i tartak w Petrykozach. Po pierwszej wojnie światowej uregulowane zostały serwituty i przeprowadzona została parcelacja majątków w Parczowie, Petrykozach i Żelazowicach. W roku 1945 majątek białaczowskich został przejęty na rzecz Skarbu Państwa na podstawie dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. rodzina Platerów została zmuszona do opuszczenia swej siedziby. Prawa miejskie otrzymał Białaczów w 1456, potwierdzono je w 1787. Od 1795 miejscowość w zaborze austriackim, następnie od 1809 w Księstwie Warszawskim, a od 1815 w Królestwie Polskim. W 1787 roku ówczesny właściciel miasta, Stanisław Małachowski nadał mu herb przedstawiający w błękitnej tarczy herbowej splecione inicjały majuskułowe "S" "M" barwy złotej. W roku 1870 miejscowość utraciła prawa miejskie.

14 lipca 2011 r. miejscowość ucierpiała w wyniku burzy, której towarzyszył szkwał. Około 260 zabudowań uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu.

Zabytki

• Kościół parafialny, pierwszy raz wybudowany w XIII w., odbudowany po pożarze roku w 1511, rozbudowany w latach 1694-1696, a następnie przebudowany w latach 1870 i 1932.
• Klasycystyczny ratusz z 1797 r.
• Klasycystyczny zespół pałacowy wybudowany w latach 1797-1800 przez Stanisława Małachowskiego. Złożony z budynku głównego, połączonych z nim ćwierćkolistych galerii, oficyny, dwóch pawilonów i parku. W parku pseudośredniowieczne ruiny i oranżeria projektu Franciszka Marii Lanciego. W nim wiele ciekawych egzemplarzy drzew m.in. tulipanowce. Obecnie siedziba miejscowego domu pomocy społecznej. W latach 80., co zasługą ówczesnej dyrektor (mgr Walerii Barbary Budzyńskiej), budynki pałacowe przeszły gruntowny remont uzyskawszy dawną świetność.
• Budynki folwarczne i gorzelnia z przełomu XVIII i XIX wieku.
• Zajazd z początku XIX wieku.
• Domy w rynku z przełomu XVIII i XIX wieku.

W pobliżu miejscowości znajduje się Rezerwat Białaczów.