Rawa Mazowiecka

Rawa Mazowiecka – miasto i gmina w województwie łódzkim, w powiecie rawskim, położone nad Rawką i jej dopływem Rylką.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 17 508 mieszkańców.

Położenie

Według danych z roku 2006 Rawa Mazowiecka ma obszar 13,69 km², w tym:

• użytki rolne: 62%
• użytki leśne: 6%

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 14,28 km². Miasto stanowi 2,14% powierzchni powiatu.

Rawa Mazowiecka jako miasto stanowiące wydzieloną gminę miejską jest w całości otoczona przez gminę wiejską Rawa Mazowiecka

W latach 1462-1793 Rawa była stolicą województwa rawskiego. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa skierniewickiego.

Historia

Rawa Mazowiecka pierwszy raz pojawia się w źródłach historycznych w 1228, lecz prawdopodobnie jeszcze wtedy nie posiadała praw miejskich. W 1321 Rawa uzyskała prawa miejskie (łac. Rava oppidum), stając się stolicą księstwa rawskiego. W latach 1355-1370 książę mazowiecki Siemowit III wybudował tu murowany zamek, który stanowił część systemu umocnień państwa Kazimierza Wielkiego. W 1462 król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk dokonał inkorporacji tutejszego księstwa do Korony, tworząc województwo rawskie, którego stolicą uczynił Rawę. Od 1562 przechowywany był na tutejszym zamku tzw. skarb rawski, pieniądze na utrzymanie wojska kwarcianego.

W 1795 Rawa została włączona do Królestwa Prus, a od 1807 stała się stolicą powiatu rawskiego departamentu warszawskiego w Księstwie Warszawskim. Od 1815 znalazła się w Królestwie Polskim.

4 lutego 1863 Antoni Jeziorański, naczelnik wojenny województwa rawskiego w powstaniu styczniowym, wspólnie z Aleksandrem Sokołowskim i Franciszkiem Sokołowskim wykonał udane uderzenie na Rawę Mazowiecką, zdobywając rosyjskie koszary, pozyskując broń i biorąc jeńców. Istotną grupę wśród mieszkańców miasta stanowili Żydzi (w 1921 3018 osób, czyli ok. 1/3 ludności). W 1941 okupanci niemieccy utworzyli w Rawie getto, gromadząc w nim ponad 4 tys. Żydów. W 1942 wszyscy wywiezieni zostali do obozu zagłady w Treblince i tam zamordowani. W styczniu 1945 miasto zostało zbombardowane przez lotnictwo radzieckie, a następnie oswobodzone od Niemców.

Zabytki

Znajdują się tu ruiny zamku książąt mazowieckich. Zachowaną basztę, którą opiekuje się Muzeum Ziemi Rawskiej można zwiedzać w sezonie letnim. W Rawie Mazowieckiej znajduje się też jedna z największych stacji zabytkowej Kolei Wąskotorowej Rogów – Rawa – Biała łączącej Rawę z Rogowem oraz Białą Rawską.

Do zabytków można zaliczyć również dom przy ulicy Słowackiego, w którym niegdyś zatrzymał się Napoleon Bonaparte w trakcie jednej ze swych podróży.

W Rawie znajdują się również 3 zabytkowe kościoły.

Według rejestru zabytków KOBiDZ na listę zabytków wpisane są obiekty:

• strefa ścisłej ochrony konserwatorskiej Starego Miasta, nr rej.: 800-A z 4.10.1991
• zespół klasztorny augustianów, ob. pasjonistów, 1790:
  • kościół pw. Wniebowzięcia NMP, nr rej.: 781 z 27.12.1967
  • klasztor, nr rej.: 782 z 27.12.1967
• zespół klasztorny jezuitów, XVII-XVIII w.:
  • kościół, obecnie parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, nr rej.: 777 z 27.12.1967
  • dzwonnica, nr rej.: 779 z 27.12.1967
  • kolegium, obecnie plebania, nr rej.: 780 z 27.12.1967
• kościół szpitalny pw. św. Ducha, obecnie ewangelicko-augsburski, XVI w., XIX w., nr rej.: 783 z 27.12.1967
• cmentarz żydowski, ul. Żydomicka, 1 poł. XVIII w., nr rej.: 872 A z 20.03.1992
• park miejski, 1 poł. XIX w., nr rej.: A 478 z 16.09.1978
• zamek książąt mazowieckich (ruina), XIV w., XVIII-XX w., nr rej.: 784 z 27.12.1967
• ratusz, ul. Piłsudskiego 5, 1822, nr rej.: 785 z 27.12.1967
• jatki miejskie, ul. Mickiewicza 11, 1820-30, nr rej.: 602-XI-389 z 29.06.1954 oraz 270 z 27.12.1967
• dworzec kolejki wąskotorowej, 1922, nr rej.: 1000 A z 31.12.1996 (dec. – Rogowska Kolej Dojazdowa ).
• układ torowy kolejki wąskotorowej, nr rej.: 1000 A z 31.12.1996 (dec. – Rogowska Kolej Dojazdowa ).
• kolejowy most stalowy na rzece Rawce, 1928, nr rej.: 1000 A z 31.12.1996 (dec. – Rogowska Kolej Dojazdowa ).
• dom, ul. Armii Krajowej 1, 1 poł. XIX w., nr rej.: 600-XI-37 z 29.06.1953 oraz 272 z 27.12.1967
• szkoła podstawowa, ul. Kościuszki 19, 1922, nr rej.: 916 A z 22.12.1992
• dom, ul. Łowicka 26, 1930, nr rej.: 631 z 29.09.1984
• dom (dworek), ul. 1 Maja 55, 2 poł. XIX w., nr rej.: 789 z 7.02.1982
• zespół willowy, ul. Miła 4, 1 ćw. XX w., nr rej.: 913 A z 4.12.1992:
  • willa
  • dom ogrodnika
  • brama wjazdowa
  • ogród
• dom, pl. Piłsudskiego 4 (siedziba niektórych wydziałów Urzędu Miasta), 1 poł. XIX w., nr rej.: 786 z 27.12.1967
• dom, pl. Piłsudskiego 4 a, poł. XIX w., nr rej.: 787 z 27.12.1967
• dom, pl. Piłsudskiego 4 b, poł. XIX w., nr rej.: 788 z 27.12.1967
• dom, pl. Piłsudskiego 10, XVIII/XIX w., nr rej.: 789 z 27.12.1967
• dom, pl. Piłsudskiego 11, poł. XIX w., nr rej.: 790 z 27.12.1967
• dom, pl. Piłsudskiego 12, poł. XIX w., nr rej.: 791 z 27.12.1967
• dom, pl. Piłsudskiego 14, 1824-25, nr rej.: 792 z 27.12.1967
• dom, pl. Piłsudskiego 15 (d.16), poł. XIX w., nr rej.: 793 z 27.12.1967
• dom, pl. Piłsudskiego 16 (d.17), poł. XIX w., nr rej.: 271 z 27.12.1967
• dom, ul. Słowackiego 44 (d.14), nr rej.: 601-XI-38 z 29.06.1954
• dom, ul. Warszawska 8, nr rej.: 769 z 25.08.1986
• dom, pl. Wolności 6, 1 poł. XIX w., nr rej.: 795 z 27.12.1967
• młyn gospodarczy, ul. Słowackiego 31, 1918/19, nr rej.: 886 A z 4.12.1992

Legenda

W murach zamczyska rozegrała się historia, która być może posłużyła jako inspiracja Williamowi Szekspirowi do napisania "Opowieści zimowej" ("Winter Tale"). Otóż władający księstwem rawskim Siemowit III po śmierci pierwszej żony Eufemii ożenił się powtórnie. Początkowo małżeństwo układało się szczęśliwie, jednak później Siemowit III zaczął podejrzewać, że żona go zdradza. Mimo że była w ciąży, kazał zamknąć ją w zamkowej wieży. Chociaż torturowana służąca nic złego na swoją panią nie powiedziała, książę rozkazał domniemanego kochanka księżnej powlec końmi, a żonę po porodzie zgładzić. Nowo narodzonego chłopca oddał zaś na wychowanie ubogiej kobiecie w okolicach Rawy. Kiedy dowiedziała się o tym córka księcia z pierwszego małżeństwa, Małgorzata, żona Kaźka, księcia słupskiego, zabrała potajemnie dziecko na swój dwór na Pomorze. Wychowała brata jak należało na księcia. Kiedy chłopiec dorósł, był tak podobny do Siemowita III, że nikt nie mógł wątpić, że jest synem księcia mazowieckiego. Zrozpaczony władca, gdy go ujrzał, zrozumiał jak strasznie się pomylił podejrzewając żonę o zdradę i skazując ją na śmierć. Duch księżnej powraca podobno na rawski zamek.

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół Rzymskokatolicki
• Kościół Ewangelicko-Augsburski
• Świadkowie Jehowy

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Komunikacja

Przez miasto przebiegają drogi krajowe i wojewódzkie:

• droga krajowa nr 8 (E67): granica państwa – Kudowa-Zdrój – Wrocław – Wieluń – Piotrków Trybunalski – Rawa Mazowiecka – Warszawa – Białystok – Budzisko – granica państwa
• droga krajowa nr 72: Konin – Turek – Łódź – Rawa Mazowiecka
• droga wojewódzka nr 707: Skierniewice – Rawa Mazowiecka – Nowe Miasto nad Pilicą
• droga wojewódzka nr 725: Rawa Mazowiecka – Biała Rawska – Belsk Duży
• droga wojewódzka nr 726: Rawa Mazowiecka – Opoczno – Żarnów

Przez miasto przebiega linia Kolei Wąskotorowej Rogów – Rawa – Biała. Znajduje się tu stacja Rawa Mazowiecka, oraz przystanek Zamkowa Wola. Obecnie na trasie kolejki odbywa się sezonowy ruch turystyczny.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Naírbátor  Węgry
• Boskovice  Czechy

Osoby urodzone w Rawie Mazowieckiej

• Sławomir Broniarz – prezes Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego
• Tomasz Dedek – aktor
• Jan Antoni Grabowski – polski pisarz i pedagog
• Halina Konopacka – polska lekkoatletka, złota medalistka olimpijska z Amsterdamu (zm. 1989)
• Edyta Kucharska – siatkarka
• Edward Pietrzyk – generał, dowódca wojsk lądowych
• Radosław Rybak – siatkarz, reprezentant Polski,
• Janusz Wojciechowski – prezes NIK w latach 1995-2001, eurodeputowany z listy PSL do Parlamentu Europejskiego od 2004 roku
• Tadeusz Andrzej Łapiński
• Ludwik Maurycy Hirszfeld – anatom

Osoby związane z Rawą Mazowiecką

• Marta Kielczyk, dziennikarka
• Jan Chryzostom Pasek – pamiętnikarz, ukończył kolegium jezuickie w Rawie