Sieradz

Sieradz – miasto i gmina w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim. Miasto jest położone w strefie nad rzeką Wartą, która tworzy na jego terenie i okolicach Kotlinę Sieradzką. Przez Sieradz biegną drogi krajowe: nr 12, nr 14 i nr 83 oraz linia kolejowa nr 14. W latach 1975-1998 Sieradz był stolicą województwa sieradzkiego.

Według danych z 31 grudnia 2008 miasto liczyło 43 612 mieszkańców.

Prawa miejskie od 1247 r. (jedno z najstarszych miast w kraju), następnie stolica księstwa do końca XV wieku. Upadek miasta powstrzymany dopiero pod koniec XIX wieku – rozwój włókiennictwa; w latach 1975-1988 powstały zakłady dziewiarskie, przemysł maszynowy, metalowy i spożywczy (gorzelnia). Duży park etnograficzny, muzeum.

16 października 2006 patronką miasta została ogłoszona święta Urszula Ledóchowska. Dla upamiętnienia dnia w którym Stolica Apostolska wyraziła na to zgodę, dzień 8 czerwca został ustanowiony Świętem Miasta Sieradza.

Nazwa miasta

Nazwa miasta pochodzi prawdopodobnie od imienia Sirad, którego najwcześniejszą formą jest Wszerad. Od XII w. funkcjonowała nazwa Siradia. Przez następne stulecia używana już była obecna nazwa – Siradz oraz Sieradz.

Historia Sieradza

Pierwsza wzmianka o Sieradzu pochodzi z Bulli gnieźnieńskiej z roku 1136, gdzie miasto wymieniane jest jako gród kasztelański, jednak badania archeologiczne wskazują, że osada mogła być założona już w XI wieku. W latach 1247 - 1255, nie wiadomo dokładnie kiedy, miasto zostało lokowane na prawie magdeburskim. W 1262-63 roku powstaje Księstwo Sieradzkie, zaś w II połowie XIV wieku województwo sieradzkie. W 1793 roku, miasto zostaje zajęte przez Prusy. W okresie międzywojennym Sieradz był miastem powiatowym w województwie łódzkim; po II wojnie światowej dopiero w 1999 roku powraca do tej funkcji.

II wojna światowa

Podczas II wojny światowej Sieradz został włączony w granice III Rzeszy w granice tzw. Kraju Warty. Niemcy przeprowadzali masowe egzekucje i wysiedlenia oraz likwidację inteligencji polskiej i Żydów. W sieradzkim w latach 1940-1942 na obszarze ok. 320 km. władze okupacyjne utworzyły poligon niemieckich wojsk pancernych , na którym testowano m.in. rakiety V-1 zlikwidowano 150 wsi zamieszkanych przez ok. 26 tys. Polaków. Na tym terenie znajdowało się 4876 gospodarstw chłopskich i 9 folwarków ziemskich. Wysiedlono 20 712 osób, resztę zatrudniono na miejscu: w zachowanych majątkach rolnych, przy budowie dróg, lotniska, koszar, baraków dla jeńców wojennych. Część ludności przesiedlono do Łodzi (Litzmannstadt), pozostałych do sąsiednich powiatów.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 Sieradz ma obszar 51,22 km², w tym:

• użytki rolne: 64%
• użytki leśne: 5%

Miasto stanowi 3,82% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Znani sieradzanie

• Leszek Czarny (ur. ok. 1241, zm. 30 września 1288) – książę sieradzki
• Cyprian Bazylik (1535–1600), kompozytor, pracował w kancelarii króla Zygmunta Augusta, był również drukarzem i tłumaczem wydawnictw kalwińskich
• Tytus Maleszewski urodził się w dniu 4 stycznia 1827 r. w Sieradzu. Artysta malarz
• ks. Walery Pogorzelski (ur. 12 listopada 1870 r. w Wiktorowie na ziemi gostyńskiej, zm. 12 lutego 1941 r.), wybitny i zasłużony mieszkaniec Sieradza, dziekan i proboszcz sieradzki, działacz narodowy i społeczny, pamiętnikarz, historyk
• Ary Sternfeld (1905-1980) - jeden z pionierów kosmonautyki, obliczał orbity sztucznych satelitów.
• Antoni Cierplikowski (1884-1976) - urodzony w Sieradzu fryzjer o międzynarodowej sławie.
• Zbigniew Lew-Starowicz (ur. 25 października 1943 w Sieradzu)- polski lekarz psychiatra i psychoterapeuta, ekspert z zakresu seksuologii i konsultant krajowy w tej dziedzinie.
• Marek Niedźwiecki (24 marca 1954 w Sieradzu). Polski dziennikarz muzyczny, wieloletni prezenter Programu III Polskiego Radia, w którym w latach 1982-2007 i ponownie od 2010 roku prowadzi m.in. Listę Przebojów Programu III.
• Beata Andrzejczuk (20 stycznia 1966 w Sieradzu) - polska pisarka dla dzieci i młodzieży. Laureatka wielu literackich nagród.
• Andrzej Iwicki (26 sierpnia 1947 w Sieradzu) - dziennikarz, korespondent boński Radia Wolna Europa, dziennikarz, bloger (Jan Bogatko).

Zabytki

• tzw. Dom Kata – budynek kryjący w sobie relikt XIV-wiecznej baszty i niewielki odcinek miejskiego muru obronnego. Jak się wydaje w końcu XVI wieku lub co bardziej prawdopodobne już w XVII wieku w oparciu o basztę wzniesiono zapewne częściowo drewniany lub szachulcowy budynek mieszkalny, z którego do dziś zachowały się murowane sklepione piwnice. Obecnie istniejący obiekt powstał w końcu XVIII, bądź na przełomie XVIII i XIX wieku wykorzystując w swych murach relikt umocnień miejskich i starsze piwnice. Przed 1823 rokiem dobudowano doń nieistniejącą już dziś przybudówkę. Zastąpił ją ostatnio nowszy obiekt wzniesiony wraz z remontem i adaptacją całego gmachu, który odzyskała dawny blask i świetność dzięki prywatnemu inwestorowi.
• budynek u zbiegu ul. Dominikańskiej i Zamkowej, zwany "kamienicą pojagiellońską". Jest to najstarsza kamienica w Sieradzu - powstała w końcu XVI lub na początku XVII wieku. Obecnie siedziba Muzeum Okręgowego.
• dawny zajazd pocztowy z XIX w., obecnie siedziba m.in. Biura Wystaw Artystycznych
• kościół i klasztor podominikański
• kościół farny pw. Wszystkich Świętych
• Wzgórze Zamkowe będące pozostałością grodu kasztelańskiego, a następnie książęcego, w którego obrębie w XIII wieku wzniesiono ceglaną rotundę. W XIV wieku gród zastąpił murowany zamek królewski (starościński), wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany, rozebrany w końcu XVIII wieku
• staromiejski Rynek
• Sieradzki Park Etnograficzny
• budynek Teatru Miejskiego, w przeszłości stajnie pocztowe
• oficyna dworska tzw. "Dworek Modrzewiowy"
• drewniany kościół pw. św. Ducha
• kościół pw. św. Wojciecha
• synagoga w Sieradzu z l. 1819-1824, zdewastowana podczas II wojny światowej, po 1945 r. przebudowana na biura
• zabytkowe kamienice przy ul. Dominikańskiej, Warszawskiej i Kolegiackiej
• na miejscowym cmentarzu katolickim groby powstańców z 1863 roku, żołnierzy września 1939 roku, oraz grób A. Cierplikowskiego – sławnego fryzjera "Antoina"
• cmentarz żydowski
• neoklasyczny gmach I Liceum Ogólnokształcącego im. Kazimierza Jagiellończyka z lat 20. XX w.

Edukacja

• Przedszkola:
  • Przedszkole nr 1 im. Kubusia Puchatka
  • Przedszkole nr 2 im. Krasnala Hałabały
  • Przedszkole nr 3 im. Jana Brzechwy
  • Przedszkole nr 4
  • Przedszkole nr 5 im. Misia Uszatka
  • Przedszkole nr 6 im. Jasia i Małgosi
  • Przedszkole nr 15
  • Niepubliczne Przedszkole Zgromadzenia Sióstr Urszulanek im. Św. Urszuli Ledóchowskiej

• Szkoły artystyczne
  • Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Sieradzu /www.psmsieradz.pl

• Szkoły podstawowe:
  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Władysława Reymonta
  • Szkoła Podstawowa nr 4 im. Marii Konopnickiej
  • Szkoła Podstawowa nr 6 im. Janiny Majkowskiej
  • Szkoła Podstawowa nr 7
  • Szkoła Podstawowa Integracyjna nr 8
  • Szkoła Podstawowa nr 9 im. Władysława Łokietka
  • Szkoła Podstawowa nr 10 im. Bolesława Zwolińskiego
  • "Edukacja Niezależna" Sp. z o.o.
  • Katolicka Szkoła Podstawowa przy Parafii Rzymskokatolickiej Św. Urszuli Ledóchowskiej

• Gimnazja:
  • Publiczne Gimnazjum Gminy Sieradz im. Jana Pawła II
  • Gimnazjum nr 1 im. 31 Pułku Strzelców Kaniowskich
  • Gimnazjum nr 2 im. Królowej Jadwigi
  • Gimnazjum nr 3 im. Unii Europejskiej
  • "Edukacja Niezależna" Sp. z o.o.
  • Gimnazjum Katolickie przy Parafii Rzymskokatolickiej Św. Urszuli Ledóchowskiej
  • Gimnazjum Językowe Społecznego Towarzystwa Oświatowego

• Szkoły ponadgimnazjalne:
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Marii Dąbrowskiej
  • I Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Jagiellończyka
  • II Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego
  • III Liceum Ogólnokształcące im. gen. Karola Świerczewskiego (nadane w 1987 r., nie funkcjonuje do dziś)
  • Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół Katolickich
  • Liceum Ogólnokształcące Umiejętności Twórczych
  • Liceum Ogólnokształcące Społecznego Towarzystwa Oświatowego
  • Centrum Kształcenia Ustawicznego

• Szkoły policealne:
  • Centrum Kształcenia Ustawicznego

• Szkolnictwo wyższe:
  • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Sieradzu
  • Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Sieradzu
  • Wyższa Szkoła Kupiecka w Łodzi, wydział zamiejscowy w Sieradzu
  • Politechnika Łódzka - Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Sieradzu
  • Zespół Kolegiów Uniwersytetu Łódzkiego

Kultura

Biblioteki:

• Miejska Biblioteka Publiczna
• Powiatowa Biblioteka Publiczna
• Biblioteka Pedagogiczna w Sieradzu

Domy Kultury:

• Miejski Dom Kultury www.mdksieradz.pl - od 2009 r. również zamiejscowa scena Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi (w ramach projektu "Utworzenie Europejskich Scen Teatru im. Stefana Jaracza w województwie łódzkim)
• Spółdzielczy Dom Kultury
• Młodzieżowy Dom Kultury im. Tadeusza Sygietyńskiego

Kina i Teatry - Obecnie nie działa żadne kino. W lecie odbywają się projekcje kinowe "pod chmurką", w amfiteatrze w Parku Staromiejskim. W budynku dawnego teatru miejskiego działa Miejski Dom Kultury - organizuje seanse filmowe, koncerty, w tym muzyki poważnej i jazzu, a także spektakle teatralne (patrz wyżej).

Galerie:

• Biuro Wystaw Artystycznych www.bwasieradz.pl

Muzea:

• Muzeum Okręgowe w Sieradzu

Stowarzyszenia, towarzystwa i fundacje

• Towarzystwo Muzyczne "Fermata"
• Stowarzyszenie Miłośników Sztuk Pięknych
• Towarzystwo Miłośników Folkloru
• Towarzystwo Kultury Teatralnej Oddział w Sieradzu
• Stowarzyszenie Twórców Ludowych Oddział w Sieradzu
• Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich Zarząd Oddziału w Sieradzu
• Chór "Cantate Deo" przy Parafii NSJ w Sieradzu
• Fundacja Wspierania Rozwoju Kultury Miasta Sieradza
• Towarzystwo Przyjaciół Sieradza
• Sieradzkie Stowarzyszenie Kulturalno - Oświatowe
• Bractwo Rycerskie Ziemi Sieradzkiej http://www.siradientis.pl//

Sieradz Open Hair Festiwal

Jest to pierwsza w Polsce impreza polegająca na tworzeniu i prezentowaniu fryzur w otwartej przestrzeni miejskiej. Festiwal jest inspirowany osobą Antoniego "Antoine" Cierplikowskiego - światowej sławy fryzjera, pochodzącego z Sieradza. Pierwsza edycja festiwalu odbyła się w 2009 roku w dniach 17-19 lipca. W programie między innymi:

• pokazy kosmetyczne i fryzjerskie,
• XXV Ogólnopolski Konkurs Uczniów Fryzjerstwa im. Antoine`a Cierplikowskiego,
• półfinał konkursu Miss Polski,
• bicie rekordu świata w ilości osób poddawanych jednoczesnej stylizacji fryzur w przestrzeni miasta,
• projekcje kinowe
• koncerty muzyczne z udziałem zagranicznych artystów (Jay Delano, In-Grid oraz David Tavaré)

W 2010 roku odbyła się druga edycja festiwalu. W przeciwieństwie do poprzedniej, ustanowiono rekord świata w ilości osób poddawanych jednoczesnej stylizacji włosów Wśród gwiazd, jakie wystąpiły na festiwalu była brytyjska piosenkarka i DJ - Sonique oraz czeski zespół Verona.

Wspólnoty religijne

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące wspólnoty:

• Kościół Rzymskokatolicki
• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
• Świadkowie Jehowy

Handel

W Sieradzu znajduje się spora liczba supermarketów, sklepów wielobranżowych oraz budynków wielkopowierzchniowych:

• "Galeria Sieradzka" - jedno z największych centrów handlowych w naszym regionie.
• "Galeria Rondo"
• "Galeria Dekada" (Tesco, EMPiK, MediaExpert, C&A, H&M, Rossmann i inne)
• C.H. "Pod Wieżą"
• dom handlowy "Bartek"
• dom handlowy "Warta"
• dom handlowy "Hermes"

Sieci supermarketów w Sieradzu: Kaufland, Carrefour, TESCO, Lidl, Piotr i Paweł, Polo Market, Biedronka, Sedal.

Sport, turystyka, rekreacja

Sieradzkie kluby sportowe

• Klub Sportowy Warta Sieradz - brydż, piłka nożna
• Akademia Sportu Sieradz - futsal
• Klub Sportowy Żeglina - lekkoatletyka
• Ludowy Klub Sportowy Piast - szachy, zapasy
• Klub Sportowy Unia - piłka nożna
• Sieradzki Klub Tenisowy - tenis ziemny
• Sieradzki Klub Kyokushinkai - karate mężczyzn i kobiet
• Salezjańska Organizacja Sportowa “SALOS” - piłka nożna
• AZS WSHE Sieradz - piłka nożna, koszykówka, piłka siatkowa, szachy, tenis stołowy
• Sieradzkie Centrum Golfa SIRA - Golf, nauka gry z instruktorem, symulator golfa Golfzon
• Wojownicy Sieradz - koszykówka
• Klub Sportowy Inter Sieradz Woźniki - piłka nożna

Ścieżki rowerowe

• Trasa 1 - Osiedle Broniewskiego – ulica Jana Pawła II – Plac Wojewódzki – ulica Ogrodowa (gdzie następuje włączenie się do ruchu ulicznego)
• Trasa 2 - Osiedle Broniewskiego – ulica Piłsudskiego
• Trasa 3 - Osiedle Broniewskiego – Aleja Pokoju – ulica Polna – ulica Leszka Czarnego
• Trasa 4 - Osiedle Broniewskiego – ulica Zajęcza – ulica Targowa – ulica Krakowskie Przedmieście – ulica Wierzbowa
• Trasa 5 - Rynek Starego Miasta – ulica Dominikańska – ulica Warszawska – ulica Sienkiewicza – Park im. Adama Mickiewicza

(Wraz z resztą uliczek dochodzących do Rynku- Ogrodową, Krótką, Kolegiacką, Wodną, Zamkową, Szewską)

• Trasa 6 - Rynek Starego Miasta – ulica Kościuszki – ulica Żwirki i Wigury – ulica Toruńska – Park Staromiejski
• Trasa 7 - Ulica Kościuszki – ulica Sienkiewicza – park Staromiejski

Szlaki turystyczne

• Szlak "Walk nad Wartą 1939 r." - o długości 54 km
• Szlak "Zabytkowych Dworków Ziemi Sieradzkiej" - o długości 45 km
• Szlak "Władysława Reymonta" - o długości 35 km
• Szlak "Sieradzka Eska" - rowerowy o długości 109 km

Transport

Drogi

Ważny węzeł drogowy – krzyżują się tu drogi krajowe:

• nr 12: Łęknica – Kalisz – Sieradz – Piotrków Trybunalski – Dorohusk
• nr 14: Łowicz – Łódź – Sieradz – Złoczew – Walichnowy
• nr 83: Turek – Sieradz

i wojewódzkie:

• nr 479: Dąbrówka – Sieradz
• nr 480: Sieradz – Szczerców

Planowa jest budowa drogi ekspresowej S8 przez południowe obrzeża Sieradza.

Kolej i komunikacja PKS

Przez miasto przebiega wybudowana w 1902 roku linia kolejowa Łódź Kaliska-Kalisz, stanowiąca obecnie część linii nr 14 relacji Łódź Kaliska – Ostrów Wielkopolski - Forst. Obecnie miasto posiada trzy działające stacje kolejowe:

• Sieradz (stacja kolejowa)
• Sieradz Męka (przystanek kolejowy)
• Sieradz Warta (przystanek kolejowy)

Komunikację z okolicą oraz z całym krajem zapewnia PKS Sieradz, oraz nowy (wybudowany w 2007 roku) dworzec autobusowy.

Komunikacja miejska

W Sieradzu działa 12 linii autobusowych, z czego 2 międzymiastowe (Z,E - kursy pomiędzy Sieradzem, a Zduńską Wolą)

• Linia nr 1: Mickiewicza - Kłocko
• Linia nr 2: Szlachecka - Sosnowa
• Linia nr 2BS: Broniewskiego MPK - Uniejowska (kursuje tylko w dni nauki szkolnej)
• Linia nr 3: Chojne - Charłupia Mała
• Linia nr 4: Mickiewicza - Bogumiłów (nie kursuje w soboty, niedziele i święta)
• Linia nr 5: Bohaterów Września - Mickiewicza (nie kursuje w soboty, niedziele i święta)
• Linia nr 6: Sadowa - Sadowa (linia okrężna, w jednym kierunku, nie kursuje w wakacje, soboty, niedziele i święta)
• Linia nr 7: Armii Krajowej - Uniejowska
• Linia nr 8 (linia zawieszona)
• Linia nr 9: Sadowa - Krakowskie Przedmieście/kościół (kursuje tylko w dni świąteczne)
• Linia nr 10: Armii Krajowej - Rzechta (kursuje tylko w dni nauki szkolnej)
• Linia Z: Armii Krajowej - Zduńska Wola Karsznice (Leśmiana)
• Linia Ex: Armii Krajowej - Zduńska Wola Szkolna TE (nie kursuje w soboty, niedziele i święta)

Gospodarka

Medana i Ytong to dwie najważniejsze firmy ulokowane na terenie Sieradza.

Medana, jest spółką należącą do grupy Polpharma. Firma ma w Sieradzu fabrykę leków, która się rozbudowuje. Aktualnie w fazie budowy jest kolejna hala produkcyjna. W 2009 roku zaś ukończono budowę biurowca grupy Polpharma i hali produkcyjnej przy ul. Łokietka.

Ytong to międzynarodowy koncern, który 7 września 2000 r. uroczyście otworzył w Sieradzu swoją drugą fabrykę w Polsce. Nowa fabryka YTONG w Sieradzu jest najnowocześniejszą na świecie fabryką betonu komórkowego.

W Sieradzu znajduje się również Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska "WART-MILK", której początki działalności sięgają 1926. Zaopatruje ona region w produkty mleczarskie, ale również eksportuje je za granicę.

Partner Tech Sieradz Sp. z o.o. Jedna z największych w Sieradzu firm z branży podzespołów elektronicznych. To firma ze 100-procentowym kapitałem szwedzkim. Jej polski oddział w Sieradzu powstał w 1999 r.

Przemysł spirytusowy ma w Sieradzu zakład Polmos Sieradz, który rozpoczął tu swoją działalność w 1907.

FEBER Sp. z o.o. Grupa Inter Cars S.A. Zakład Produkcji Pojazdów - producent naczep i pojazdów samowyładowczych.

W 2012 roku ma być oddane Centrum Logistyczne Biedronki które jest w budowie.

Podział na osiedla

• Osiedle Broniewskiego
• Osiedle Chabie
• Osiedle Dziewiarz
• Osiedle Hetmańskie
• Osiedle Jaworowe
• Osiedle Kasztanowe
• Osiedle Klonowe
• Osiedle Męka
• Osiedle Kopernika
• Osiedle Oksińskiego
• Osiedle Piastowskie
• Osiedle Praga
• Osiedle Polna-Północ
• Osiedle Centrum
• Osiedle Zapusta Wielka
• Osiedle Zapusta Mała
• Osiedle Za Szpitalem
• Osiedle "Zielone Osiedle"

Miasta partnerskie

• Gaggenau  Niemcy
• Annemasse  Francja
• Gospić  Chorwacja
• Novalija Chorwacja
• Jamboł  Bułgaria
• Sarańsk  Rosja

Media

• Telewizja:
  • Sieradzka Telewizja Regionalna - Joanna Chachuła Telewizji Łódź
  • Telewizja TV Miejska Sieradz (dostępna tylko TV kablowej)
  • Telewizja Sieradz – Studio Filmowe Telewizji Łódź
  • Siewie.tv Portal Telewizyjny Sieradzkie Wieści
• Radio:
  • Nasze Radio
  • Radio Łódź Studio w Sieradzu
• Prasa:
  • Dziennik Łódzki
  • "Nad Wartą" dodatek do Dziennika Łódzkiego
  • Tygodnik "Siedem Dni"
  • Niezależny Dwutygodnik "Sieradz News"

Sąsiednie gminy

Sieradz, Wróblew, Brzeźnio, Warta

Zobacz też

• Synagoga w Sieradzu
• Parafia Najświętszego Serca Jezusowego w Sieradzu
• Ludność Sieradza
• Klucz Raciąski
• Cerkiew św. Serafina w Sieradzu