Goszczanów

Goszczanów – wieś w Polsce położona w Kaliskiem, na ziemi sieradzkiej, w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Goszczanów.

Miejscowość jest siedzibą gminy Goszczanów.

Położenie

Położony w północno-zachodniej części województwa, w odległości 10 km na zach. od zbiornika retencyjnego Jeziorsko, przy trasie Turek-Błaszki, u podnóża morenowych wzniesień zwanych Wałem Malanowskim. Oddalony jest również o ok. 30 km od najstarszego miasta w Polsce (Kalisza). Przez miejscowość przepływa rzeka Swędrnia o długości 47,6 km, która jest prawobrzeżnym dopływem Prosny (dopływ III-stopnia Odry). Źródłowy ciek Swędrni to rów odwadniający zmeliorowane, podmokłe i zatorfione łąki koło Lipicza w województwie łódzkim. Powierzchnia całkowita dorzecza Swędrni wynosi 544,0 km². Swędrnia uchodzi do Kanału Bernardyńskiego – prawego koryta Prosny – w 67 km jej biegu. Prawobrzeżnym dopływem Swędrni jest Żabianka. Część dorzecza Swędrni w pobliżu Kalisza (5 tys. ha) stanowi krajobraz chroniony: Doliny rzeki Swędrni " Przedmiotem ochrony są tutaj m.in.: unikalny w skali regionu naturalny krajobraz dolinny, bogactwo roślin (714 gatunków, w tym 19 chronionych), szerokie zróżnicowanie ekologiczne flory, udział gatunków reprezentujących różne elementy geograficzne, w tym dużo gatunków górskich oraz okazy pomnikowe dębów.

Historia

Pierwsze wzmianki o miejscowości pojawiają się w 1136 roku w bulli papieża Innocentego II, w której arcybiskup gnieźnieński wymienia swe posiadłości. Własność arcyb. gnieźnieńskich aż do II rozbioru Polski. Parafia istniała już przed 1331 r., kiedy to Krzyżacy spalili wieś i kościół. . Wieś od tego czasu stała się bardzo jednolita. Historycznie teren ten związany jest z Wielkopolską. W epoce oświecienia XVII-XVIII w. osadzono w okolicy Tatarów, zajmujących się hodowlą koni

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim.

Zabytki

We wsi na wzgórzu kościół św. Marcina i Stanisława z 1666 r. fundacji Adama Poniatowskiego h. Szreniawa, chorążego sieradzkiego, rozbudowany w XVIII i XIX w. Budowla barokowa, jednonawowa. Nawa nakryta stropem kolebkowym. Ołtarz główny barokowy, ołtarze boczne rokokowe z herbami: Korczak i Leszczyc na antepediach. Rzeźby: gotycka św. Jana Ewangelisty i św. Onufrego. Rokokowy krucyfiks w tęczy oraz drugi z XVII w., dwa krucyfiksy procesyjne barokowe. Cenne portrety z XIX w. przedstawiające Józefa Komorowskiego h. Korczak, posła na Sejm Królestwa Polskiego i żonę Dezyderię z Gurowskich. Płyty nagrobne Mikołaja Poniatowskiego z Poniatowa (zm. 1646) z łacińskim napisem. Misa mosiężna gotycka z pocz. XVI w. Szereg cennych elementów wyposażenia z XVIII w.

Budowę kościoła traktował fundator jako wotum w celu uproszenia powrotu syna z niewoli tureckiej. Syn ów, jak wieść niesie, pojmany w 1648 r. pod Zbarażem, zdołał zbiec z niewoli dzięki pomocy Sulejki i Fatimy – dwóch Turczynek, które uciekły z nim do dalekiej Polski. Fakt, że jedna tylko mogła być żoną rycerza, miał być przyczyną ich tajemniczej śmierci. W podziemiach kościoła, do których jest dostęp pod warunkiem uzyskania zgody ks. proboszcza, pokazuje się trumny z prochami Turczynek.

Na cmentarzu m.in. kaplica Unrugów z pobliskiej wsi Sulmów (a w niej tablica z napisem: "Tu spoczywa ś.p. Kazimierz Unrug poległy 3 V 1863 r."), grobowce Sulimierskich - pomnik autorstwa Andrzeja Pruszyńskiego, Zaborowskich i mogiła żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej (ośmiu dragonów z Austro-Węgiersko-Niemieckiej Armii, dowodzonej przez gen. Ignaza von Korde, wsławionego podczas obrony Sochaczewa w październiku 1914 r.).

Według rejestru zabytków KOBiDZ na listę zabytków wpisany jest obiekt:

• kościół parafialny pw. św. Marcina, 1660, nr rej.: kl.IV-73/88/53 z 22.12.1953

Gospodarka

Dziś to wieś o charakterze rolniczym. Z roku na rok coraz więcej pojawia się firm o charakterze usługowym, tj. transport, budownictwo, usługi komunalne, przetwórstwo itp.

Turystyka

Przez wieś prowadzi czerwony szlak "Powstańców 1863 r." długości 52 km z Warty do Gruszczyc.

Literatura

• Kobierzycki J., Turczynki goszczanowskie, "Ziemia Sieradzka", nr 8-10/1922 r.
• Ruszkowski A., "Sieradz i okolice", Sieradz 2000.
• Biuletyn Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony środowiska – „Jakość wód powierzchniowych w zlewni rzeki Prosny na podstawie badań przeprowadzonych w latach 1992-2000”

Zobacz też

• Goszczanowo, Goszczanówko