Wieluń
Wieluń (łac. Velun, rus. Велюнь, jid. וויעלון, czes. Věluň) — miasto w woj. łódzkim, na krańcu Wyżyny Wieluńskiej, siedziba powiatu wieluńskiego oraz gminy Wieluń.
Według danych z 31 marca 2009 miasto liczyło 25 107 mieszkańców.
Historia
W Polsce przedrozbiorowej
Wieluń jest miastem o prawie 800-letniej historii. Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z 2 połowy XIII w. Przypuszcza się, że prawa miejskie Wieluń uzyskał ok. 1282 roku. W XIV wieku Kazimierz III Wielki wybudował w Wieluniu zamek, który potem był wielokrotnie przebudowywany w związku z pożarami. Dziś na fundamentach zamku stoi pałacyk klasycystyczny. Miasto było stolicą historycznej ziemi wieluńskiej.
Żydzi w Wieluniu
Żydzi osiedlali się w Wieluniu już od połowy XVI wieku, mimo że miasto posiadało tzw. przywilej de non tolerandis Judaeis, wydany w 1566 r. przez króla Zygmunta Augusta i odnowiony w 1581 r. przez króla Stefana Batorego, zabraniający Żydom osiedlania się w tym mieście. Z tego powodu w okresie staropolskim Żydów w tym mieście oficjalnie nie było. W 1799 r. zbudowano pierwszą synagogę, a w 1850 powstał kirkut. W 1897 w mieście było 2732 Żydów (38% ludności).
Nalot 1 września 1939
Bombardowanie Wielunia - odbyło się 1 września w godzinach porannych, a przeprowadziły je bombowce nurkujące Luftwaffe; jest ono często przywoływane jako przykład bestialstwa i nieuzasadnionego terroru niemieckiego lotnictwa.
II wojna światowa
Na początku okupacji miasto włączono do III Rzeszy. Okupanci używali nazw Welun w latach 1940–41 i 1942–45 oraz Welungen 1941–42. Cała ludność żydowska została zebrana w getcie, w sierpniu 1942 przetrzymywana w kościele Bożego Ciała, a potem w większości wymordowana - głównie w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem. 18 stycznia 1945 roku miasto wyzwoliła Armia Czerwona.
Po 1945
Zbrojne podziemie polskie, walczące z okupantem niemieckim, a potem stacjonującymi jednostkami radzieckimi i UB, przetrwało na ziemi wieluńskiej aż do 1953 roku. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. sieradzkiego.
Zabytki
Zabytkami miasta są:
- Mury obronne
- Relikty baszty prochowni, baszta Męczarnia i baszta Swawola
- Brama Krakowska i ratusz
- Brama Kaliska
- Dawny zamek
- Kolegiata Bożego Ciała
- Kościół św. Mikołaja i klasztor Bernardynek
- Kościół św. Barbary
- Kościół i klasztor Reformatów
- Budynek dawnego Kolegium Pijarskiego
- Kościół św. Józefa
- Kościół Ewangelicki
- budynek Muzeum Ziemi Wieluńskiej
- Cmentarze - rzymskokatolicki i ewangelicki
- Plebania parafii św. Józefa
- Wieluński Dom Kultury - dawna cerkiew
Zabytkami zniszczonymi podczas II wojny światowej i nieodbudowanymi są:
- Kościół św. Michała Archanioła - tzw. Fara, dawna Kolegiata
- Synagoga wieluńska
Budynkami objętymi opieką konserwatorską, ale nieujętymi w rejestrze zabytków są:
- były młyn "Amerykanka"
- hala i budynek administracyjny cukrowni "Wieluń"
Dzielnice i osiedla Wielunia
- Śródmieście - Najstarsza część miasta zniszczona 1 września 1939 roku w 90%. Na terenie śródmieścia znajduje się tzw. "Osiedle Okólna". Część ulic ścisłego centrum objęta jest strefą płatnego parkowania, w której opłaty uiszcza się w automatach wydających bilety parkingowe (parkomaty typu "Pay and display")
- Osiedle Armii Krajowej (dawniej Osiedle XXV-lecia PRL) - Wznoszone od 1966 roku. Osiedle usytuowane jest pomiędzy ulicami Sieradzką, Traugutta, Grunwaldzką a Puławskiego.
- Osiedle Bugaj - Na terenie dawnej wsi Bugaj włączonej w granice Wielunia w 1934 r., między ulicami: Sieradzką, Sucharskiego, Młodzieżową, Traugutta.
- Osiedle Kopernika - Nieduże osiedle wzniesione w latach 1972-75 między ulicami: Częstochowską, Szkolną, 3 Maja, M. Skłodowskiej-Curie, A. Struga. Do osiedla od strony południowej przylega tzw. osiedle "Poniemieckie" wzniesione przez okupanta w latach 40.
- Osiedle Stare Sady - Wznoszone od 1984 roku. Położone między ulicami: 18 Stycznia, Częstochowską i Nadodrzańską. 54 bloki mieszkalne, od 1993 także segmentowe budownictwo jednorodzinne. W końcu 1997 zamieszkane przez 5109 osób.
- Osiedle Stefana Kardynała Wyszyńskiego (dawniej Osiedle Ludwika Waryńskiego) - Wznoszone w technologii wielkopłytowej od końca lat 70. XX w. Położone między ulicami: POW, Kościuszki i Popiełuszki. 41 bloków mieszkalnych, od 1991 także segmentowe budownictwo jednorodzinne. Na osiedlu znajdują się szkoła podstawowa, gimnazjum, przedszkole oraz trzy supermarkety.
- Osiedle Wojska Polskiego - Jedno ze starszych wieluńskich osiedli, w większości komunalne, położone między ulicami: Biedala, Sucharskiego, Młodzieżową, Wojska Polskiego.
- Osiedle domków jednorodzinnych "Za szpitalem" - Położone w obrębie ulic: Wiśniowa, J.Żubr, Graniczna, 3 Maja. Usytuowane na terenach częściowo włączonej do Wielunia wsi Gaszyn. Osiedle to, powstało w oparciu o budownictwo jednorodzinne.
- Niedzielsko - Wieś całkowicie włączona do Wielunia w 1988 roku. Potoczna nazwa tej dzielnicy to "Cukrownia". Znajdują się tam: nieczynna od 2002 roku Cukrownia "Wieluń", Bałtyk-Gaz (zakład gazownictwa bezprzewodowego), Korona (wytwórnia świec), Wielton, Neotech, Patrol, Ekomal, Biosow (oczyszczalnie ścieków), Wigal i inne zakłady pracy.
- Chrusty - Wieś całkowicie włączona do Wielunia w 1988 roku, składa się na nią kilka ulic, z których najistotniejszą jest ulica Jagiełły
- Berlinek - Teren między osiedlem Stare Sady a linią kolejową Wieluń – Herby Nowe. Osiedle wzniesione w latach hitlerowskiej okupacji, pierwotnie o architekturze charakterystycznej dla niemieckich wiosek, obecnie ten charakter zatraca. Spowodowane to jest intensywnym rozwojem budownictwa jednorodzinnego.
- Osiedle Stodolniana - Osiedle bloków komunalnych znajdujące się przy ul. Stodolnianej, pomiędzy ul. Popiełuszki a linią kolejową nr 181 w rejonie stacji kolejowej Wieluń Miasto.
- Osiedle Moniuszki - Nieduże osiedle znajdujące się prawie w samym centrum miasta sąsiadujące z dwoma supermarketami oraz dworcem autobusowym.
- Podszubienice - Teren obejmujący ulice: Powstańców 1863 r., Sybiraków, Stadionu WOSiR, parku im. Mieczysława Kałuży i lasku miejskiego. Nazwa ta pojawiła się w 1844 r. W latach 1863-1864 Rosjanie dokonywali egzekucji na uczestnikach powstania styczniowego.
- Kijak - Teren obejmujący ulice: Kijak, Joanny Żubr, Graniczną, i przyległe. Na Kijaku znajduje się nieczynny od 1939 roku cmentarz żydowski.
- Błonie - Teren obejmujący ulice: Kochelskiego, Błońską, Wodną, Poprzeczną, Sejmu Czteroletniego i Wodną (tereny pomiędzy linią kolejową a ulicą Głowackiego.)
Klimat
Miesiąc | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII |
Najwyższa temperatura dzienna (°C) | +8,3 | +12,6 | +19,4 | +21,9 | +25,5 | +32,7 | +34,3 | +31,9 | +25,6 | +22,8 | +14,1 | +6,8 |
Najniższa temperatura dzienna (°C) | -32,6 | -27,4 | -3,0 | -2,5 | +0,7 | +6,6 | +8,4 | +7,6 | +5,0 | -0,1 | -6,7 | -16,2 |
Źródło: Typowe lata meteorologiczne i statystyczne dane klimatyczne dla obszaru Polski do obliczeń energetycznych budynków |
Transport
Układ drogowy
Wieluń stanowi ważny węzeł komunikacyjny. Przez miasto przebiegają drogi krajowe i międzynarodowa:
oraz wojewódzkie:
Największym problemem komunikacyjnym Wielunia jest nadmierne obciążenie ruchem (w tym tranzytowym), spowodowane brakiem obwodnic dróg krajowych. Do 2011 roku ma powstać obwodnica północna miasta w ciągu drogi krajowej nr 8, a następnie obwodnica południowo-zachodnia dla pozostałych dróg krajowych. Zakończono również pierwszy odcinek wschodniej obwodnicy centrum która po ukończeniu inwestycji odciąży starą obwodnicę śródmiejską. W okolicy Wielunia ma przebiegać droga ekspresowa S8 (według południowego wariantu około 4 km a według północnego 12 km od miasta). Zapowiadana jest też realizacja 70-kilometrowego traktu „Kalisko–Wieluńskiego” łączącego Wieluń z Kaliszem.
Kolej i komunikacja PKS
Przez miasto przebiega również wybudowana w 1926 roku linia kolejowa nr 181 relacji (Kępno – Wieluń – Herby Nowe). Trwa modernizacja trzykilometrowej bocznicy kolejowej ze stacji Wieluń-Dąbrowa do dzielnicy Niedzielsko. Do końca lat 80. XX wieku funkcjonowała Wieluńska Kolej Wąskotorowa, która łączyła Wieluń z Praszką. Obecnie miasto posiada dwie działające stacje kolejowe Wieluń Dąbrowa oraz Wieluń Miasto, z których można dojechać pociągiem bezpośrednio do Tarnowskich Gór, Częstochowy, Krakowa, Zakopanego, Katowic, Poznania, Szczecina i Kępna. Kiedyś istniało także bezpośrednie połączenie do Lublińca. Komunikację z okolicą oraz z całym krajem zapewnia PKS Wieluń, oraz nowoczesny (choć wybudowany w 1976) dworzec autobusowy, obsługujący również komunikację międzynarodową.
Komunikacja miejska
Wieluń, podobnie jak większość miast, posiada komunikację miejską. W mieście kursuje 8 linii autobusowych. Komunikacja miejska istnieje tu od 1988 roku.
- Linia A: Dw. PKP - Stare Sady
- Linia B: (Bieniądzice) - Rozlewnia gazu - Stare Sady
- Linia C: Dw. PKP - ul.POW - (Olewin)
- Linia D: (Kurów) - Stadion - Ruda
- Linia D - BIS: Dw. PKP - ul.POW
- Linia E: Rozlewnia gazu - Stare Sady
- Linia G: (Bieniądzice) - Rozlewnia gazu - ul.Częstochowska
- Linia H: Masłowice - Stare Sady
W nawiasach podane miejsca, do których dojeżdża tylko część kursów.
Gospodarka
Pierwszy duży zakład przemysłowy powstał w Wieluniu w 1912 roku – była nim działająca do 2002 roku cukrownia "Wieluń". Obecnie największym zakładem w mieście jest ZUGiL (Zakłady Urządzeń Galwanicznych i Lakierniczych).
Innymi stosunkowo dużymi lub posiadającymi rozpoznawalną markę firmami są:Europart, Protyl-Serwis 44, Zasada Group (producent rowerów), Korona (produkcja świec), Galaxia (palarnia kawy), Wielton, Gras (produkcja naczep), SDM (Spółdzielnia Dostawców Mleka), CH Ania (centrum elektryczne). Większość dużych zakładów produkcyjnych ulokowana jest w północnej części miasta (Niedzielsko, Błonie i tereny przyległe), gdzie funkcjonuje także podstrefa "Wieluń" Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Energetyka
Energia cieplna
Produkcją i dystrybucją energii cieplnej na terenie miasta zajmuje się prawie wyłącznie jedna firma (Energetyka Cieplna Wieluń Sp. z o.o.). Jej majątek stanowi:
- sieć ciepłownicza
- ciepłownia miejska o mocy 90 MW (wyposażona w komin o wysokości = 100 metrów)
- dodatkowa kotłownia o mocy 360KW w Niedzielsku.
Ciepłownia zasila w ciepło centrum miasta i większe osiedla, natomiast kotłownia leżącą na obrzeżach dzielnicę "cukrownia". Ciepłownia jest wyposażona w trzy kotły typu WR-25 (moc nominalna jednego takiego kotła to 30 MW), z których wyprodukowane ciepło przekazywana jest siecią o długości 27 km, do której przyłączonych jest 59 grupowych węzłów cieplnych oraz 152 węzły indywidualne. Polityka energetyczna Miasta jak i przedsiębiorstwa zakłada systematyczną likwidację niskiej emisji. udziałowcami spółki są: Urząd Miasta, ZUGiL (Zakłady Urządzeń Galwanicznych i Lakierniczych) oraz WSM (Wieluńska Spółdzielnia Mieszkaniowa).
Energia elektryczna
Energia elektryczna dystrybuowana jest przez: Zakład Energetyczny Łódź-Teren S.A. – Rejon Energetyczny Wieluń.
Od kwietnia 1916 do lipca 1939 r. w Wieluniu funkcjonowała samodzielna elektrownia miejska o mocy 370 kW. Od lipca 1939 roku miasto jest włączone do krajowych sieci elektroenergetycznych. Obecnie do miasta energię elektryczną doprowadzają niezależne linie wysokiego napięcia 110 kV (110 000 V):
- linia Trębaczew -Wieluń,
- linia Złoczew -Wieluń,
- linia Wieruszów -Wieluń,
- linia Janinów -Wieluń.
Linie te zasilają GPZ (Główny Punkt Zasilania) zlokalizowany się w północnej części Wielunia. Planowana jest także budowa łącznika o napięciu 110 kV pomiędzy wyżej wymienionymi liniami, biegnącego po wschodnich obrzeżach miasta, w większej części poza jego granicami - oraz drugiego GPZ ("Sady") w południowo-wschodniej części miasta. Odbiorcy zasilani są z miejskiej sieci rozdzielczej w skład której wchodzą sieć średniego napięcia 15 kV oraz sieć niskiego napięcia.
Gazownictwo
Od 2011 roku funkcjonuje miejski system zaopatrzenia w gaz ziemny, w skład którego wchodzą: gazociąg wysokiego ciśnienia - PN63 (63bary), stacja redukcyjna oraz sieć dystrybucyjna średniego ciśnienia PN5.
Zakład Gazownictwa Bezprzewodowego (LPG) został oddany przez miasto w leasing firmie Bałtyk Gaz Sp. z o.o. Dystrybucją gazu bez przewodowego zajmuje się ponadto kilka mniejszych firm.
Edukacja
Wieluń to ponadlokalny ośrodek edukacyjny - ok. 40% uczniów szkół średnich dojeżdża spoza powiatu wieluńskiego. Znajduje się tu 5 szkół podstawowych, 5 gimnazjów, 3 licea ogólnokształcące (dla młodzieży), 2 licea ogólnokształcące dla dorosłych, 2 technika, 3 zasadnicze szkoły zawodowe. W mieście wg danych z 2006 roku uczyło się 1 479 dzieci w szkołach podstawowych oraz 1 433 uczniów w 4 gimnazjach. W szkołach średnich nauki pobierało 2 996 uczniów. W Wieluniu mieści się filia Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.
Kościoły
Obecnie na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
- Kościół rzymskokatolicki
- Kościół św. Barbary w Wieluniu
- Bazylika Kolegiacka Bożego Ciała w Wieluniu
- Kościół i klasztor Reformatów w Wieluniu
- Kościół św. Józefa w Wieluniu
- Kościół św. Mikołaja w Wieluniu
- Kościół Miłosierdzia Bożego w Wieluniu
- Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Wieluniu
- oraz dwa zniszczone kościoły rzymskokatolickie:
- Kościół św. Michała Archanioła w Wieluniu
- Kościół św. Ducha w Wieluniu
- Kościół Ewangelicko-Augsburski
- Kościół Ewangelicki w Wieluniu
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
- Zbór Adwentystów Dnia Siódmego w Wieluniu
- Kościół Zielonoświątkowy
W mieście istnieją także miejsca spotkań modlitewnych m.in świadków Jehowy (Sala Królestwa) i innych.
Kiedyś były to także:
- Prawosławie
- Cerkiew Przenajświętszej Bogarodzicy Maryi w Wieluniu
- Cerkiew św. Włodzimierza w Wieluniu
- Judaizm
- Synagoga w Wieluniu
- Stara Synagoga w Wieluniu
Kultura
Biblioteki
W mieście obecnie działają następujące biblioteki:
- Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna im Leona Kruczkowskiego
- Powiatowa Biblioteka Publiczna
- Biblioteka Pedagogiczna
- Biblioteka Kolegium Nauczycielskiego
- oraz biblioteki przyszkolne
Muzea i galerie
- Muzeum Ziemi Wieluńskiej
- Galeria "Art Deco"
Kina i teatry
W mieście działają lub działały następujące kina:
- "Syrena" - 578 miejsc, działa od 1962
- "Odra" ("Wolność") - funkcjonowało w latach 1945-75
przed II wojną światową:
- "Hel" - działało od roku 1936 do 1.09.1939
- "Miraż" 1921-1934
- "Polonia" ("Goplana") 1918 -1939
Profesjonalne przedstawienia teatralne odbywają się na scenie kina "Syreny". W jednym z parków miejskich znajduje się nieczynny amfiteatr w którym w latach 1977-1989 odbywały się koncerty i inne widowiska.
Domy kultury
Obecnie funkcjonują następujące domy kultury:
- Wieluński Dom Kultury
- Młodzieżowy Dom Kultury
- Spółdzielczy Dom Kultury WSM
- Klub Osiedla Kopernika
- "Dom Nauczyciela"
Towarzystwa regionalne
- Wieluńskie Towarzystwo Naukowe
- Towarzystwo Przyjaciół Wielunia
Fundacje
- Fundacja na rzecz Rozwoju Powiatu Wieluńskiego
- Fundacja "Tacy Sami"
- Fundacja "Arkana XXI"
Sport i rekreacja
w mieście znajdują się trzy parki miejskie, miejski lasek, planty powstałe w miejscu dawnej fosy, oraz wiele skwerów i zieleńców:
- Park śródmiejski im. Żwirki i Wigury
- Park śródmiejski im. Witolda Pileckiego
- Park miejski im. Mieczysława Kałuży
- Planty miejskie im. Jana Pawła II
- Lasek miejski
Infrastruktura sportowa zarządzana jest przez Wieluński Ośrodek Sportu i Rekreacji (WOSiR) oraz wiele innych stowarzyszeń (np. WKS Wieluń, MKS Wieluń, Junior Wieluń, MLKS Wieluń, MUKS Pamapol Siatkarz Wieluń.)
- Kąpielisko Miejskie (przy ul Broniewskiego)
- Pływalnia kryta (przy ul. POW 14)
- Sztuczne lodowisko (os Kard. Wyszyńskiego - czynne corocznie od października do połowy marca)
- Hala sportowa (przy ul Częstochowskiej)
- Stadion Miejski wraz z kompleksem boisk (przy ul. Wojska Polskiego)
- Sala sportowa (przy ul POW 14)
- Boiska i sale sportowe (przy szkołach prowadzonych przez miasto Wieluń)
- Boiska (należące do spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych)
W Wieluniu swój początek ma pieszy Szlak Jury Wieluńskiej i kilka szlaków rowerowych. Na granicy miasta rozpoczyna się także Szlak Konny Jury Wieluńskiej. Większość powyższych szlaków turystycznych przebiega przez położony w pobliżu Załęczański Park Krajobrazowy.
Pomniki
- Pomnik Bohaterów Powstania Styczniowego (bud. 1925)
- Pomnik Orląt Polskich (bud. 1924)
- Pomnik Jana Pawła II (bud. 2006)
- Pomnik "Pogromcom hitleryzmu" ("Braterstwa Broni") (bud. 1965-66) rzeźbiarki Jadwigi Janus
- Pomnik (popiersie) rotmistrza Witolda Pileckiego (bud. 2008)
- Pomnik nauczycieli ziemi wieluńskiej pomordowanych podczas II wojny światowej (bud. 1980)
- Pomnik Armii Czerwonej - nieistniejący (bud. 1945 rozb. 1958)
- Pomnik ofiar bombardowania szpitala Wszystkich Świętych (odsłonięty w 2009 przez Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego
- Pomnik pamięci wieluńskich Żydów - ofiar niemieckiej okupacji w latach 1939-45 (odsłonięty w 2009 przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego).
- Pomnik ofiar Zbrodni Katyńskiej na cmentarzu rzymsko-katolickim (bud. 1990)
inne:
- Głaz z tablicą upamiętniającą bombardowanie miasta 1 września 1939 roku - teren byłego cmentarza kościelnego kościoła farnego (odsłonięty w 2004 przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego).
- Głaz z tablicą upamiętniającą zniszczenie kościoła farnego i rekonstrukcje jego reliktów 1989-1991 (teren byłego cmentarza kościelnego kościoła farnego)
- Głaz z tablicą upamiętniającą zagładę wieluńskiej społeczności żydowskiej (teren byłego cmentarza żydowskiego)
- Tablica z płaskorzeźbą popiersia Marszałka Józefa Piłsudskiego - na gmachu banku przy placu Kazimierza Wielkiego
- Głaz z tablicą poświęconą wieluńskim ofiarom Katynia w parku Rotmistrza Pileckiego
- Głaz z tablicą poświęconą Maksymilianowi Marii Kolbemu na Plantach im Jana Pawła II
- Głaz z tablicą upamiętniającą 70 lat działalności harcerstwa na Ziemi Wieluńskiej 1916-1986 (park Rotmistrza Pileckiego)
- Głaz z tablicą upamiętniającą 700 lat praw miejskich Wielunia 1283-1983 (park Rotmistrza Pileckiego)
- Wojskowe groby żołnierzy polskich i radzieckich na cmentarzu rzymsko-katolickim (w tym groby żołnierzy n/n)
Media
Obecnie działają:
- Radio Ziemi Wieluńskiej
- Telewizja Kablowa Wieluńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej
Ukazują się następujące :
- Kulisy Powiatu Wieluń
- Tygodnik Wieluński
- Nasz Tygodnik Wieluń-Wieruszów-Pajęczno – dodatek do Dziennika Łódzkiego
- Bezpłatna Gazeta "Między Nami"
- Wieluniak
Kiedyś działała Telewizja Wieluń (nadajnik naziemny).
Dawniej ukazywały się następujące czasopisma:
- Puls Wielunia
- Gazeta Wieluńska
- Goniec Wieluński
- Ziemia Wieluńska
- Kurier Wieluński
oraz inne.
Panorama miasta
Głowy miasta (burmistrzowie, prezydenci, przewodniczący prezydium, naczelnicy)
Burmistrzowie od XIV do XVII w.
- Henryk Talman 1391 r.
- Bartosz 1399 r.
- Jan Czele 1445 r.
- Marcin Polkon 1446 r.
| - Marcin Kuśnierz 1457 r.
- Jakub Kuśnierz 1459 r.
- Franciszek Bawarczyk 1612 r.
|
Prezydenci Miasta
- Wacław Besling 1735 r.
- Stanisław Ziętarski 1740 r.
- Jan Wojciechowski 1750 r.
- Andrzej Siwik 1775 r.
- Jan Szczeciński 1776 r.
| - Jan Jędrkiewicz 1780 r.
- Franciszek Kazjer 1781 r.
- Wojciech Szczepocki 1784 r.
- Walenty Kochelski 1789-1792 r.
- Paweł Olszakowski 1794 r.
|
Burmistrzowie w latach 1817-1950
- B. Tarchalski 1817- 1820 r.
- Wawrzyniec Gibasiewicz 1823 r.
- Józef Latosiński
- Józef Brzostowski 1838- 1844 r.
- Wincenty Ziembiński 1854-1860 r.
- Teodor Szosland 1863- 1868 r.
- Longin Kiedrzyński 1868-1872 r.
- Ksawery Witkowski 1878-1879 r.
- Ludomir Kranas do 1882 r.
- Załęski od 1882 r.
- Adrian Zieleniewicz 1883- 1890 r.
- Józef Zyguś (p.o.) 1892 r.
- Feliks Burchaciński (p.o.)1893 r.
- Hieronim Ostrzycki 1895- 1904 r.
- Hipolit Kolski 1906- 1908 r.
| - Adam Gostyński 1911 r.
- Kazimierz Oraczewski 1913-1915 r.
- Teofil Malatyński (p.o.)od 1915 r.
- Dwenger 1917-1918 r.
- Kazimierz Oraczewski 1918-1929 r.
- Stefan Groblewski 1929-1932 r.
- Józef Jędrzejewski 1932-1933 r.
- Witold Nowicki 1933-1935 r.
- Józef Jędrzejewski 1936-1937 r.
- Stanisław Dzięcioł 1938-1939 r.
- Stanisław Ruszkowski 1945 r.
- Witold Swoszowski 1945 r.
- Jan Teresiak 1945-1949 r.
- Ludwik Kaźmierczak 1949-1950 r.
|
Przewodniczący Prezydium Miejskiej RN
- Franciszek Trzciński 1950 r.
- Ludwik Kaźmierczak 1950-1952 r.
- Jan Pawlak 1952-1953 r.
- Tomasz Łuczak 1953-1954 r.
- Tadeusz Wiśniewski 1954-1955 r.
| - Jadwiga Postół 1955-1957 r.
- Wiesława Ignaczak 1957-1961 r.
- Tadeusz Sobczyk 1961-1962 r.
- Stanisław Podeszwa 1962-1972 r.
|
Naczelnicy Miasta
- Jan Dyja 1972-1974 r.
- Józef Szmigiel 1974-1975 r.
| - Jacek Przybylski 1975-1980 r.
- Julian Semba 1980-1990 r.
|
Burmistrzowie (III RP)
- Zygmunt Adamski 1990-2002 r.
- Mieczysław Majcher 2002-2010 r.
- Janusz Antczak 2010-
|
Miasta partnerskie
Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
Adelebsen | Niemcy | 1999 |
Osterburg (Altmark) | Niemcy | 03.10.2002 |
Letterkenny | Irlandia | 2007 |
Ochtrup | Niemcy | 2010 |