Gmina Piszczac

Gmina Piszczac (dawn. gmina Połoski) – gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie bialskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie bialskopodlaskim.

Siedziba gminy to Piszczac.

Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwały 7612 osoby.

Historia

Gmina Piszczac powstała za Królestwa Polskiego – 13 stycznia 1870 w powiecie bialskim w guberni siedleckiej w związku z utratą praw miejskich przez miasto Piszczac i przekształceniu jego w wiejską gminę Piszczac w granicach dotychczasowego miasta. Następnie gmina została zniesiona i włączona do gminy Połoski. W 1912 roku gmina weszła w skład nowo utworzonej guberni chełmskiej.

Gminę Połoski przemianowano w późniejszych latach na gminę Piszczac, która w okresie międzywojennym weszła w skład woj. lubelskiego. W 1921 roku liczyła 3123 mieszkańców (w tym 1088 w Piszczacu) i składała się z 13 miejscowości: Choroszczynka, Chotyłów kolonia, Chotyłów wieś, Dobrynka, Nowy Dwór, Piszczac folwark, Piszczac kolonia, Piszczac osada miejska, Połoski, Popiel, Trojanów, Wołoszki i Zagorów.Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 10 gromad: Choroszczynka, Chotylów, Dobrynka, Nowy Dwór, Piszczas kolonia, Piszczac osada, Połoski, Popiel, Trojanów i Zahorów.

Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin. Gminę reaktywowano 1 stycznia 1973 roku w związku z kolejną reformą administracyjną.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Piszczac ma obszar 169,92 km², w tym:

• użytki rolne: 68%
• użytki leśne: 24%

Gmina stanowi 6,17% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Turystyka

Największą atrakcją turystyczną gminy Piszczac są zabytki podlaskiej architektury sakralnej: XVII-XIX-wieczne cerkiewki po unickie wznoszone rękoma miejscowych cieśli, w niepowtarzalnym w żadnej innej części Polski stylu. W żadnej innej gminie byłego województwa bialskopodlaskiego nie zachowało się tyle przykładów ludowej architektury unickiej. Z kolei przykładem świeckiej architektury XIX-wiecznej są dwór w Zalutyniu i dworek w Kościeniewiczach. Warto także odwiedzić cmentarz w Dobrynce, pamiętający czasy I wojny światowej. Innym walorem turystycznym jest typowo poleski krajobraz – równiny poprzecinanej rzeczkami, z kompleksami lasów i oczkami bagien. Odwiedzając Zalutyń warto wybrać się w sąsiadujące z ta wsią lasy, nadające się zarówno do wycieczek pieszych jak, jak i rowerowych. W gminie nie ma bazy turystycznej.

Gospodarka

Podstawową dziedziną gospodarki gminy jest rolnictwo. Na 9698 ha użytków rolnych gospodaruje 1449 gospodarstw indywidualnych (średnia powierzchnia 6,7 ha). Spora część mieszkańców gminy to dwuzawodowcy, pracujący także w "suchym porcie" kolejowym w Małaszewiczach. Część obiektów przeładunkowych tego portu znajduje się na terenie gminy Piszczac, pozostałe w gminie Terespol. Gmina swą perspektywę rozwoju upatruje przede wszystkim w rozwoju wymiany towarowej ze Wschodem. Bliskość granicy oraz obecność magistrali kolejowej Berlin-Moskwa na terenie Gminy planować istotny rozwój usług.

Zabytki na terenie gminy

• Drewniana cerkiew unicka w Kościeniewiczach, zbudowana w latach 1673-1682, obecnie kościół rzymskokatolicki pw. NKP Królowej Polski.
• Jedna z najpiękniejszych na Podlasiu drewniana cerkiew unicka w Ortelu Królewskim, obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki pw. MB Różańcowej, wzniesiona w 1706 r. (cieśla Nazaron)
• Drewniana cerkiew unicka w Połoskach, zbudowana w II poł. XIX w., obecnie kościół rzymskokatolicki pw. św. Trójcy.
• Kaplica cmentarna w Piszczacu, zbudowana drewna w końcu XIX w
• Kościół parafialny pw. Podwyższenia św. Krzyża w Piszczacu, murowany z 1907 r.
• Dwór murowany rodziny Komorowskich w Zalutyniu, wzniesiony w II poł. XIX w. w parku krajobrazowym z XIX w. (obecnie szkoła)
• Zabytkowa stacja kolejowa w Chotyłowie, w stylu dworkowym z 1867 roku
• Murowany dom dróżnika w Chotyłowie z 1867 roku.

Transport

Przez terytorium gminy Piszczac przebiega najważniejszy szlak kolejowy Europy – magistrala Berlin – Moskwa (stacje kolejowe Chotyłów i Dobrynka). Od strony wschodniej dociera do niej szeroki tor łączący gminę z siecią kolejową Republiki Białoruskiej oraz innych państw byłego ZSRR (teren portu przeładunkowego Małaszewicze). Na terenie gminy nie ma dróg krajowych. Drogi wojewódzkie łączą Piszczac z Białą Podlaską- odległość 22 km, oraz przejściami granicznymi w Terespolu – 25 km, w Kukurykach – 25 km i Sławatyczach – 29 km.

Sołectwa

Chotyłów, Dąbrowica Mała, Dobrynka, Janówka, Kolonia Piszczac I, Kolonia Piszczac II, Kolonia Piszczac III, Kościeniewicze, Nowy Dwór, Ortel Królewski Drugi, Ortel Królewski Pierwszy, Piszczac, Piszczac-Kolonia, Połoski, Popiel, Trojanów, Wólka Kościeniewicka, Wyczółki, Zahorów, Zalutyń.

Miejscowości bez statusu sołectwa: Połoski Stare, Połoski Nowe

Sąsiednie gminy

Biała Podlaska, Kodeń, Łomazy, Terespol, Tuczna, Zalesie