Piszczac

Piszczac – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Piszczac, dawne miasto w latach 1530-1869, nazywane w źródłach także Piszczatką.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Piszczac.

Położenie

Piszczac jest osadą położoną na terenie Polesia Zachodniego w północnym krańcu województwa lubelskiego w powiecie bialskim. Usytuowany jest nad rzeką Lutnią. Przez terytorium gminy Piszczac przebiega najważniejszy szlak kolejowy Europy – magistrala Berlin – Moskwa (stacje kolejowe Chotyłów i Dobrynka). Od strony wschodniej dociera do niej szeroki tor łączący gminę z siecią kolejową Republiki Białoruskiej oraz innych państw byłego ZSRR (teren portu przeładunkowego Małaszewicze). Na terenie gminy nie ma dróg krajowych. Drogi wojewódzkie łączą Piszczac z Białą Podlaską- odległość 22 km, oraz przejściami granicznymi w Terespolu – 25 km, w Kukurykach – 25 km i Sławatyczach – 29 km.

Historia

Pierwsza wzmianka o tutejszej parafii katolickiej pochodzi z 1500 roku, w 1530 miejscowość otrzymała prawa miejskie. Piszczac jako miasto był większym ośrodkiem administracji królewskiej. Tu bowiem znajdowały się duże składy zbożowe, do których zwożono z okolicznych królewszczyzn zboże, odstawiane następnie do Brześcia. Miasto posiadało już od XVI w. prawo do sześciu jarmarków, co dowodzi, że musiało być większym ośrodkiem życia gospodarczego. W XV w. erygowano tu parafię – lustracja dóbr królewskich woj. Podlaskiego w 1570 r. potwierdza przynależność dworu kijowieckiego wójtostwa dąbrowieckiego z miastem Piszczatch (Piszczac) do ekonomii brzeskiej wielkiego Księstwa Litewskiego. Miasteczko leżało na starym szlaku handlowym z Brześcia Litewskiego do Lublina. W XVII-XVIII w. w dzierżawie Radziwiłłów i ostatecznie przeszło na własność dziedziców Białej Podlaskiej, pozostając w niej aż do 1790 roku.

Za udział mieszkańców w powstaniu styczniowym w 1869 r. Piszczac został pozbawiony praw miejskich i zdegradowany do roli osady. W czasie II wojny światowej był ośrodkiem ruchu oporu, działały tu zarówno AK jak i GL. W 1973 r. Piszczac został siedzibą nowej gminy w powiecie bialskim województwa lubelskiego, od 1975 r. w województwie bialskopodlaskim. Obecnie, po reformie terytorialnej, ponownie powiat bialski.

Zabytki

• Kaplica cmentarna w Piszczacu, zbudowana drewna ok. 1800 r. wielokrotnie powiększana
• Kościół parafialny pw. Podwyższenia św. Krzyża w Piszczacu, murowany z 1907 r., pierwotnie cerkiew
• podlaska kamienna baba – prymitywny kamienny krzyż przy prezbiterium kościoła

W Piszczacu znajduje się nietypowy plac na podstawie trójkąta, który jest głównym rynkiem we wsi. Co tydzień w środę na placu przy cmentarzu odbywa się targ.

Bibliografia

• Rafał Zubkowicz, Elena Vetrova, Aleksadnr Pańko, Andriej Abramczuk: Biała Podlaska – Brześć. Niedokryty wschód. Kraków: Amistad Sp. z.o.o – Program PolskaTurystycza.pl, 2008, s. 129-130. ISBN 978-83-7560-023-0. 

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Piszczacu