Mapa miejscowości Kodeń

Informacje o Kodeń:

Ilość ulic: 23

Ilość kodów pocztowych: 1

Współrzedne geograficzne N: 51.900002

Współrzedne geograficzne E: 23.600000

Strefa numeracyjna: Kierunkowy 83

Liczba ludności: 2800

Tablice rejestracyjne: LBI

Herb Kodeń:

Dzielnice, Kodeń

Dzielnica: Dolina
Dzielnica: Kodeń Drugi
Dzielnica: Kodeń Pierwszy
Dzielnica: Kornac
Dzielnica: Kot
Dzielnica: Morgi
Dzielnica: Polemcy
Dzielnica: Przydatki
Dzielnica: Sugry
Dzielnica: Wygnanka
Dzielnica: Zalewsze
Dzielnica: Łęgi

Kodeń

Kodeń – wieś w Polsce na Równinie Kodeńskiej, położona w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Kodeń, położona na terasie nadzalewowej kilka metrów nad doliną Bugu, niedaleko ujścia niewielkiej rzeczki o nazwie Kałamanka.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Kodeń.

Demografia

Liczba mieszkańców

Historia

Pierwsze wzmianki o Kodniu pochodzą z wieku XVI, ale wiadomo, że już w XVw. istniały tu młyny wodne będące, podobnie jak cała najbliższa okolica, własnością czterech braci Ruszczyców. Od nich to pod koniec XV w. Jan Sapieha, syn Siemiona Sunigaiły, wojewoda trocki, nabył Kodeń z przyległościami. Tenże sam Sapieha, marszałek, od Zygmunta Starego nadzwyczaj lubiony, otrzymawszy darem od tego króla wiele dóbr, dostał razem przywilej w roku 1511 na założenie miasta Kodeń, obdarzył takowo prawem magdeburskiem, ustanowił targi tygodniowe i trzy jarmarki do roku. Zasadzając się na takim przywileju, wydał inny od Siebie Sapieha 1513 roku, stanowiąc burmistrza i 3 radców, w połowie wyznania rzymskiego i greckiego, z oznaczeniem sposobu ich wybierania. Jan (Iwan) Sapieha (zm. 1517) lub jego syn Paweł Sapieha, wybudował otoczony murem i wałem zespół zamkowy wraz z kaplicą, którą po raz pierwszy wzmiankuje się w 1530 roku. Między miastem a wzgórzem zamkowym zbudowano port rzeczny. W 1518 roku powstała tu parafia rzymskokatolicka.

W latach 30 XVII wieku Mikołaj Sapieha wybudował w mieście renesansowy kościół św. Anny. Od 1631 roku, po przywiezieniu przez Mikołaja Sapiehę z Rzymu skradzionego obrazu (dziś: Matka Boża Kodeńska), przedstawiającego malarską kopię hiszpańskiej rzeźby Matki Bożej z Guadalupe, Kodeń stał się miejscowością pielgrzymkową (obraz wprowadzono do kaplicy zamkowej 15 IX 1631). Wiek XVII i XVIII to złote lata Kodnia, który był wtedy bogatym i dobrze prosperującym miastem, mimo złupienia kościoła św. Anny przez Szwedów w 1657 roku oraz pożaru miasta i bazyliki w roku 1680. W 1686 roku odbyła się ponowna konsekracja kościoła po jego przebudowie. 15 sierpnia 1723 z inicjatywy Jana Fryderyka Sapiehy biskup łucki Stefan Rupniewski dokonał koronacji słynącego z cudów obrazu. Był to trzeci obraz koronowany na ziemiach Rzeczypospolitej, po obrazie Matki Bożej Częstochowskiej i obrazie Matki Bożej Trockiej. W XVIII wieku Elżbieta z Branickich Sapieżyna wzniosła na peryferiach Kodnia pałacyk zwany Placencją, który przejął funkcje rezydencji. W czasie zaborów właścicielami miasta zostali Braniccy, następnie Flemingowie i Czartoryscy. Kres temu okresowi położyły wojny napoleońskie, kiedy to większość zabudowań uległa spaleniu. Kolejny pożar miasta miał miejsce w 1821 roku; wtedy też bazylika doznała znacznych zniszczeń. Po upadku powstania styczniowego, w którym mieszkańcy Kodnia brali aktywny udział, utracił prawa miejskie. 6 kwietnia 1875 r. z rozkazu cara kościół św. Anny zamieniono na cerkiew prawosławną, natomiast obraz Matki Bożej w sierpniu 1875 wywieziono na Jasną Górę, skąd powrócił 4 września 1927 r.

Po roku 1945 Kodeń staje się miejscowością położoną przy granicy – początkowo ze Związkiem Radzieckim, obecnie z Białorusią; nie ma tu przejścia granicznego.

Zabytki

Kalwaria Kodeńska (wzgórze kalwaryjskie usypano w roku 1930)
ruiny pałacu Sapiehów – na ruinach zamku obecnie wznosi się ołtarz polowy
kościół pw. św. Ducha, dawniej kaplica zamkowa, z I poł. XVI wieku, oryginalna budowla łącząca elementy gotyckie i renesansowe
wielokrotnie przebudowywany pałac Placencja (letnia rezydencja Sapiehów; obecnie – 2009 r. – Dom Opieki Społecznej)
Bazylika św. Anny z lat 1629–1635, wybudowana z fundacji Mikołaja Sapiehy, w miejscu drewnianego kościoła z 1599. Przebudowana w 1686 roku (wieża zachodnia) i rozbudowana w XVIII w. z niezwykle bogatą dekoracją sztukateryjną
w kościele – cudowny obraz Matki Bożej Kodeńskiej (historia sanktuarium i odsłonięcia obrazu w okresie od maja do października o godz. 10)
kaplica cmentarna pw. św. Wawrzyńca wybudowana w latach 1683-1685 staraniem Kazimierza Władysława Sapiehy
zabytkowa brama unicka przy ul. Sławatyckiej
droga krzyżowa z oryginalnymi figuralnymi rzeźbami drewnianymi autorstwa Tadeusza Niewiadomskiego – autor w konwencję drogi krzyżowej wplótł motywy z lat wojny i okupacji
inne rzeźby tego autora, m.in. upamiętniająca katastrofę w Czarnobylu
cerkiew prawosławna pw. św. Michała Archanioła (siedziba miejscowej parafii)
klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, Dom Zakonny Sióstr Sercanek oraz klasztor Sióstr Karmelitanek Bosych
muzeum misyjno-ornitologiczne