Tereszpol

Tereszpol (do 30 grudnia 1999 Tereszpol-Zaorenda) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Tereszpol.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Tereszpol jest siedzibą wiejskiej gminy Tereszpol i liczy około 1.200 mieszkańców.

Położenie

Tereszpol położony jest wśród kompleksów leśnych we wschodniej części powiatu biłgorajskiego, na terenie Puszczy Solskiej i Roztocza. Jest jedną z trzech wsi stanowiących zespół zabudowań o ogólnej nazwie Tereszpol. Miejscowość ciągnie się na długości ponad 5 km wzdłuż drogi lokalnej, odchodzącej ku południu od drogi wojewódzkiej 858 w relacji Biłgoraj-Szczebrzeszyn. Kolejność wsi z północy na południe jest następująca: Tereszpol (-Zaorenda), Tereszpol-Zygmunty, Tereszpol-Kukiełki.

Historia

Tereszpol powstał jako wieś puszczańska w XVII wieku, założona przez ordynatów zamojskich. Z biegiem czasu wykształciła się w dużą wieś, zamieszkiwaną przed II wojną światową przez blisko 3000 osób.

Podczas powstania styczniowego, w czerwcu 1863 roku w pobliskiej Panasówce (dzielnicy Tereszpola) stoczono zwycięską dla Polaków bitwę pod Panasówką.

We wrześniu 1939 Tereszpol i jego okolice były terenem walk żołnierzy Wojska Polskiego z Niemcami.

Po II wojnie światowej Tereszpol został siedzibą gminy Tereszpol, należącej początkowo do powiatu zamojskiego, przyłączonej jednak później do powiatu biłgorajskiego. W latach 1976-84 gmina przestała istnieć, a jej obszar został podzielony między gminy Zwierzyniec i Biłgoraj. W 1984 gminę reaktywowano a jej siedzibą stał się ponownie Tereszpol.

31 grudnia 1999 zmieniono oficjalną nazwę miejscowości z Tereszpol-Zaorenda na Tereszpol. Lokalnie, nazwa Zaorenda nadal jednak figuruje (nawet na drogowskazach) aby móc odróżnić wieś od sąsiednich Kukiełek i Zygmuntów.

Zabytki

Głównym zabytkiem Tereszpola jest kościół parafialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej z 1851, wzniesiony jako cerkiew greckokatolicka staraniem parafian i Ordynacji Zamojskiej. W latach 1875-1915 była to cerkiew prawosławna a w 1919 została zrekoncyliowana na świątynię rzymskokatolicką.

W dzielnicy Panasówka na wzgórzu Polak (z którego dowodził bitwą Marcin Lelewel-Borelowski) znajduje się mogiła powstańców z 1863 roku. Przy mogile jest głaz z inskrypcją ku czci bohaterów oraz mogiła majora Edwarda Nyáry'ego.

W Tereszpolu jest także rzymskokatolicki cmentarz z mogiłami żołnierzy poległych we wrześniu 1939.

Infrastruktura, kultura, sport

W Tereszpolu znajduje się m.in. Gminny Ośrodek Zdrowia i Gminna Publiczna Biblioteka. Sport reprezentowany jest od 1997 roku przez Gminny Klub Sportowy Orzeł.

Zobacz też

• Bitwa pod Panasówką
• Tereszpol-Kukiełki
• Tereszpol-Zygmunty