Dubienka

Dubienka – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim, w gminie Dubienka. Leży w Obniżeniu Dubieńskim (Polesie Wołyńskie), nad Wełnianką (lewy dopływ Bugu), w pobliżu granicy Strzeleckiego Parku Krajobrazowego. 1150 mieszkańców (2003); liceum ogólnokształcące.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie chełmskim.

Miejscowość jest siedzibą gminy Dubienka.

Historia

Pierwsza źródłowa informacja o istnieniu miejscowości pochodzi z roku 1472.

Miasto 1588-1945 na dawnym szlaku handlowym z Wielkopolski i Mazowsza przez Chełm do Kijowa, zw. Drogą Królewską; w XVI i XVII w. ośrodek handlu (spław drewna oraz zboża Bugiem) i szkutnictwa; port rzeczny. Dubienka zwana niegdyś Dębnem lub Dubnem była miastem królewskim i ma bogatą przeszłość historyczną. Korzystne położenie przy szlaku wodnym sprawiło, że w 1588 otrzymała ona przywilej lokacyjny od króla Zygmunta III Wazy. Miasto otrzymało szereg przywilejów, oraz w użytkowanie okoliczne łąki, lasy i wody. Szybko się rozwijało, słynęło z handlu i szkutnictwa. W 1592 starosta horodelski Jan Siemieński uposażył kościół parafialny w Dubnej pw. św. Trójcy.

W 1648 dotarli do Dubna Tatarzy, którzy spalili miasto, w tym także ratusz ze wszystkimi księgami miejskimi.

Pomimo, że miasto było silnie obwarowane, w połowie XVIII wieku zrujnowały je wojny kozackie i dopiero pod koniec wieku nastąpił jego kolejny rozkwit. W tym też czasie utrwaliła się nowa nazwa – Dubienka.

W mieście czterokrotnie bawił król Stanisław August Poniatowski. Podczas podróży z Warszawy na Podole w 1781 król zatrzymał się 13 października i 3 grudnia w drodze powrotnej. Kolejna podróż z Warszawy do Kaniowa odbywała się w 1787. W czasie tej podróży król zatrzymał się w Dubience dnia 5 marca i 3 czerwca w drodze powrotnej.

W 1789. Dubienka została stolicą województwa bełskiego i powiatu dubienieckiego.

W okolicy znajduje się pole bitwy stoczonej 18 lipca 1792 przez Tadeusza Kościuszkę. Została ona upamiętniona w 1861 usypaniem kopca ziemnego na południowym skraju wsi Uchańka. W 1964 został on odnowiony i częściowo zrekonstruowany, obecnie ma wys. 10 m, a na szczycie trzy maszty.

Od 1795 w zaborze austriackim, od 1806 w Księstwie Warszawskim, od 1815 w Królestwie Polskim. W XIX wieku nastąpiło zahamowanie rozwoju miasta, co spowodowane było m.in. budową linii kolejowej, która ominęła Dubienkę.

W czasie okupacji hitlerowskiej osada była silnym ośrodkiem ruchu oporu. W 1942 Niemcy utworzyli getto (ok. 3 tys. osób, większość zginęła w Sobiborze). 21 lipca 1944 wojska radzieckie po sforsowaniu Bugu zdobyły Dubienkę. Do 1951 w okolicy aktywnie działały oddziały UPA, WiN i NSZ.

Zabytki

Z obiektów zabytkowych zachował się neobarokowy kościół i cerkiew.

• Neobarokowy kościół rzymskokatolicki Trójcy Przenajświętszej murowany, wzniesiono w 1865 (parafia erygowana po 1588). Zachowało się starsze wyposażenie barokowe i rokokowe z XVIII w.
• Cerkiew prawosławna Świętej Trójcy - od 1946 do niedawna użytkowana jako magazyn. Obecnie cerkiew filialna parafii w Chełmie. Wzniesiona w stylu bizantyńsko-ruskim, w 1909 z czerwonej cegły na zróżnicowanym rzucie, zbliżonym do prostokąta z zakończonym oktagonalnie prezbiterium. Na elewacjach zewnętrznych medaliony z wizerunkami świętych prawosławnych. Obramienia okienne z motywami roślinnymi i geometrycznymi.
• Przy ul. 3 Maja znajduje się izba pamięci, m.in. z ekspozycją poświęconą pochodzącemu z Dubienki komandorowi Bogusławowi Krawczykowi – dowódcy okrętu podwodnego "Wilk", który we wrześniu 1939 walczył na wodach Bałtyku, następnie dotarł do Anglii.
• Cmentarz żydowski - położony na rogu ul. Piaski i ul. Armii Krajowej

Dubienka dzisiaj

Dzisiaj osada znana jest z rozwoju gospodarstw agroturystycznych. Mieszkańcy wykorzystują atrakcyjne położenie, bliskość wody, lasu i nieskażony klimat. Wędkarze łowią na rzece Bug, jeziorach Deusze i Łukowo oraz licznych starorzeczach. W wodach rzek i jezior występują m.in. szczupaki, sandacze, karpie, liny, leszcze, płocie, okonie, bolenie, tołpygi i wiele innych gatunków ryb. Na Bugu łowione są rekordowe okazy suma.

W zasobach łowisk leśnych występuje zwierzyna gruba, głównie jeleń, sarna, dzik i łoś. Wśród zwierzyny drobnej poluje się na lisy, zające, bażanty i kuny. Nad jeziorem Łukowo czynne jest kąpielisko i plaża. Zlokalizowanych jest tu kilka ośrodków wypoczynkowych.