Oszczów

Oszczów – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Dołhobyczów.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości w dokumentach pojawia się na początku XV w. W latach 1409 – 1419 należała do Mikołaja Żądły z Jezior, podczaszego warszawskiego, a w 1468 r. – do Krystyna Żądły, sędziego ziemskiego bełzkiego. W późniejszym okresie Żądłowie przyjęli nazwisko Oszczowskich. W latach 1538 – 1555 właścicielem majątku był Feliks Oszczowski. W XVIII w. dobra należały do Trembińskich. W 1782 r. miejscowość przeszła w posiadanie Bartłomieja Malewskiego, który wykupił Oszczów od kuzynki Ludwiki Trembińskiej. Synowie Bartłomieja Malawskiego - Franciszek i Justynian, na początku XIX w. odsprzedali wieś Wincentemu Rulikowskiemu, który wykupił też parę innych posiadłości znajdujących się w okolicy. Ignacy a następnie Jan Rulikowscy byli kolejnymi właścicielami Oszczowa. Jan Rulikowski przekazał majątek i pobliski Honiatyn córce Melanii, która poślubiła Stanisława Rozwadowskiego. Ostatnim właścicielem wsi był Seweryn Kiełczewski, który zginął w 1940 r.

W Oszczowie doszło do starcia polsko-ukraińskiego na początku maja 1919 r. Przez wieś przebiegała granica frontu między wojskami Zachodnio – Ukraińskiej Republiki Ludowej a wojskami polskimi. Oszczów przed wojną zamieszkiwała w połowie ludność polska a także ukraińska. W dniu 11 maja 1944 r. (według innych danych 17 marca) w Oszczowie nacjonaliści ukraińscy dopuścili się podstępnego mordu polskiej ludności. Zginęło wówczas 24 Polaków. Są oni pochowani w zbiorowej mogile na kurhanie powstańców z 1863 r., usypanym wśród łąk pośrodku wsi. Część Polaków jeszcze tego samego dnia uciekła do czysto polskiej wsi Horoszczyce. Pozostali ewakuowali się 19 marca pod osłoną kompanii AK do oddziału samoobrony. Oszczów to typowa dla Grzędy Sokalskiej, tonąca w zieleni, rozległa wieś o charakterystycznym dla wielu rejonów Wołynia układzie wielodrożnicy, rozłożona na zboczach doliny. Podczas walk z UPA i USN oraz podczas wysiedleń wiele zagród niegdyś bardzo ludnej miejscowości przestało istnieć i dziś zostały po nich jedynie zarośnięte fundamenty, stare drzewa, zdziczałe sady.

Zabytki

• Pozostałości ziemne z dworu obronnego, z XVI-XVII wieku.
• Drewniany kościół parafialny p.w. Św. Barbary z 1952 roku wzniesiony na fundamentach świątyni z XVIII, zachowany skarbiec kościelny z 1746 roku.

• Barokowy dwór murowany z II połowy XVIII w, wzniesiony przez Bartłomieja Malewskiego. Po I Wojnie Światowej wykupiony został przez mieszkańców wsi i przeznaczony na szkołę powszechną. Spalony podczas II Wojny Światowej, odbudowany został w latach 1957 – 1959. Szkoła podstawowa funkcjonowała tu do końca XX wieku. Obecnie we dworze mieści się Warsztat Terapii Zajęciowej Osób Niepełnosprawnych. Frontową i ogrodową elewację dwukondygnacyjnego budynku krytego dachem mansardowym akcentują trzy ryzality zwieńczone trójkątnymi szczytami. Dwór jest otoczony niewielkim parkiem, w którym rosną głównie lipy, akacje, wiązy i klony.
• Cmentarz rzymskokatolicki z pocz. XIX wieku.
• Cmentarz przykościelny z XV- XIX wieku.
• Cmentarz prawosławny z II poł. XIX w., pozostałość po cerkwi.
• Barokowa figura św. Jana Nepomucena z 1776 roku, umieszczona na kolumnie.

Bibliografia