Dąbie (powiat janowski)

Dąbie – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie janowskim, w gminie Modliborzyce.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnobrzeskiego.

Miejscowa ludność wyznania katolickiego przynależy do Parafii św. Stanisława w Modliborzycach.

Historia

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1419 roku, należała ona wtedy do majątku Dłutów i była częścią Słupia. W XVII w. należała do Chobrzańskich, a potem w XIII w. został włączona do dóbr modliborskich należących wtedy do Nahoreckich. Podczas III wojny północnej około 1706 r. wojska kałmuckie i kozackie dokonały dość poważnych zniszczeń wsi co spowodowało duże zmniejszenie liczby jej mieszkańców. W drugiej połowie XVI w. we wsi istniały zabudowania dworskie, browar z karczmą i młyn. Wielu z gospodarzy było wtedy dość zamożnych. Oprócz pól pańszczyźnianych chłopi użytkowali też grunty czynszowe. Pod koniec XVIII w. Dąbie stało się własnością Dolińskich, a od 1862 r. Gorzkowskich i pozostało w ich posiadaniu, aż do uwłaszczenia, które nastąpiło w 1864 roku. W 1808 r. działała na terenie Dąbia papiernia (opisana dalej).

W 1921 r. wieś była zamieszkana przez 354 osoby. W okresie międzywojennym powstała szkoła, straż pożarna i Koło Młodzieży Wiejskiej – Siew. Po II wojnie światowej uruchomiono kółko rolnicze.

Papiernia w Dąbiu

Istnienie papierni jest mało znane, funkcjonowała jednak blisko 150 lat. Powstała w połowie XVIII wieku. Właścicielem Dąbia była wtedy rodzina Nahoreckich jednak najprawdopodobniej powstała ona za sprawą rodziny Bielskich. Papiernia zlokalizowana była nad rzeką Sanną przy drodze Słupie-Dąbie. Najprawdopodobniej w istniejącym wcześniej młynie zainstalowano urządzenia do produkcji papieru i w taki właśnie sposób powstała. Siłą napędową w papierni było koło wodne napędzane wodą spadającą z góry, spiętrzaną w stawie. Za całą produkcję papieru odpowiedzialny był majster doglądający pracy urządzeń i przede wszystkim czerpiący papier. Źródła podają nazwiska papiernika Walentego Jaguckiego (1748 r.) i majstra Dominika Eskiera. W pracy majstrowi pomagali czeladnicy. Nie ma informacji o funkcjonowaniu papierni pod koniec XVIII wieku i na początku XIX. W 1823 r. papiernia była dzierżawiona (od właściciela Feliksa Dolińskiego) przez fabrykanta-majstera Ludwik Wrenera-Bartza. Wtedy pracowało około 10 czeladników. W 1827 r. produkcja Dąbia stanowiła 6% wytwórczości papierniczej w Królestwie Polskim. W 1842 r. zatrudnionych było około 23 pracowników, a Dąbie było jedną z 7 papierni w guberni lubelskiej. W 1858 r. roczna produkcja wynosiła 2500 ryz. Stopniowo jednak produkcja i zatrudnienie zmniejszały się, aż w 1878 r. pracowało tylko kilka osób. Wraz z dalszym rozwojem produkcji fabrycznej papieru los papierni w Dąbiu był przesądzony. Ostatecznie została zamknięta między 1882 r., a 1885.

Papier wytwarzany w Dąbiu posiadał znaki wodne (filigrany). Znane są dziś 3 rodzaje tych znaków o charakterze obrazkowym, stosowane w pierwszej połowie XIX w.: Sosenka z jeleniem, Madonna z Dzieciatkiem w kręgu płomienistym, oraz Madonna dzieciątkiem – „Ludowa”. Obok tych znaków pojawiała się także nazwisko majstra i nazwa miejscowości Modliborzyce.

Części Wsi

Wyróżnia się następujące części wsi:

• Dąbrocz – część wsi powstała przed 1839 r. W 1897 r. zamieszkiwana przez około 33 osoby, a w 1921 r. przysiółek liczył 5 domów i 29 mieszkańców. SIMC 0799598.

• Lute Doły – cześć wsi istniejąca już 1801 r. pod nazwą Chobrzanka, a dopiero od około lat 30 XIX w. wzmiankowana jako Lute Doły. W połowie XIX w. powstał tu folwark należący do dóbr modliborskich. W 1897 r. kolonię zamieszkiwało 31 osób, a w 1921 r. już tylko 28. SIMC 0799606.