Ruda (powiat janowski)

Ruda – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie janowskim, w gminie Janów Lubelski.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnobrzeskiego.

Historia

Już w 1543 roku w okolicach Białej istniała ruda, gdzie zajmowano się eksploatacją żelaza. W 1626 roku wydobywaniem rudy żelaza parało się sześciu rudników, którzy mieli do dyspozycji 3 koła rudne. W połowie XVII wieku wydobycie podupadło, a z końcem wieku całkowicie zanikło. Rudnicy zajęli się wówczas uprawą roli. Na przestrzeni XVIII w. rozwinęła się wokół dawnej rudy osada leśna o charakterze rolniczym. Na początku XIX wieku powstała przy Rudzie osada sukienników niemieckich (tzw. Sukiennia), wchłonięta później przez wieś.

Wskutek regulacji gruntów w kluczu janowskim (w latach trzydziestych XIX w.) wieś uległa rozbudowie. Nowi osadnicy otrzymali 7-morgowe działki. W ten sposób powstały tzw. Zagrody w Rudzie. W połowie XIX wieku mieszkało we wsi 20 gospodarzy. Przed 1877 rokiem powstała cegielnia. Na początku XX wieku wzdłuż szosy do Niska powstała tzw. Nowa Ruda.

W 1921 roku wieś liczyła 44 domy i 287 mieszkańców. Podczas II wojny światowej spłonęło 5 zabudowań i 2 młyny. W latach siedemdziesiątych część Rudy włączono do Janowa Lubelskiego.

Części wsi

Jonaki - część wsi Jonaki, od 1695 roku istniał tu młyn prowadzony przez rodzinę Jonaków. Przy nim rozwinęła się mała osada rolnicza. W I połowie XIX wieku powstał folusz. W 1921 roku Jonaki liczyły 4 domy i 22 mieszkańców.

Zobacz też

• Ruda

Źródła

• Baranowski Z.:Rys historyczny miejscowości powiatu janowskiego, Stalowa Wola 2001, ISBN 83-87840-53-X.
• Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. IV, Województwo lubelskie, Warszawa 1924, str. 37.
• Tabaka Z.: Przemysł spożywczy ordynacji zamojskiej w pierwszej połowie XIX w., Zeszyty Naukowe UJ, Prace Historyczne 1962, z. 9, str. 135.
• Stworzyński M.: Opisanie historyczno-jeograficzne ordynacji zamojskiej z 1834 r., 3v-4, 40v, 47; 3268,40-40v.
• Wojciechowski S.: Rudy i kuźnice lubelskie w XVI w., Rocznik Ogniska Nauczycielskiego w Lublinie 1959, str. 301-302.
• Bartyś J.: Sukiennictwo w ordynacji zamojskiej w I połowie XIX w., Przegląd Historyczny 1958, str. 502.
• Inglot S. (red.): Rejestr poborowy województwa lubelskiego, Wrocław 1957, str. 80.
• Komisarz do spraw włościańskich powiatu Janów, sygn.: 469, 3-5v, 46-46v.
• Starostwo Powiatowe Kraśnickie), sygn.: 546; 547.
• Archiwum Ordynacji Zamojskiej, sygn.: 2035, 160v; 3196
• Rząd Gubernialny Lubelski, Spisy, sygn.: 30.
• Mapy Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1938 r.: 46-35.
• Mapa Topograficzna Austriacka z 1914 r.: XXVII 3.
• Mapa Kwatermistrzostwa z 1839 r.: V 8.