Piaski (powiat świdnicki)

Piaski (dawniej Piaski Luterskie lub Piaski Wielkie) – miasto w woj. lubelskim, w powiecie świdnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Piaski, położone nad rzeką Giełczew. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. lubelskiego.

Miasto położone jest w Małopolsce (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej).

Historia

W latach 1573-1642 w mieście istniał zbór ariański, którego pastorem był słynny Marcin Krowicki. W 1642 r., krótko po powołaniu na ministra zboru Andrzeja Wiszowatego, Adam Suchodolski zamknął zbór. W 1649 r. Suchodolski, kalwinista, wybudował kościół dla swojego wyznania. Pod patronatem Suchodolskich Piaski Wielkie, zwane wtedy Luterskimi wyrosły na centrum ewangelicyzmu w lubelskiem. W 1783 roku patron Teodor Suchodolski wystawił nowy, murowany budynek kościoła, którego ruiny przetrwały do dzisiaj. Po sprzedaniu Piask przez rodzinę Suchodolskich, parafię kalwińską zlikwidowano w 1849 roku.

Do 1939 żyła w Piaskach duża społeczność żydowska. Po włączeniu miasta do GG Niemcy utworzyli tutaj getto, do którego przetransportowano Żydów z Lublina i Niemiec, głównie z Bawarii, np. Ambergu. Wszyscy zginęli w obozie zagłady Belzec.

Do lat 80. XX wieku w Piaskach odbywały się znane w całym regionie, cotygodniowe targi końskie. Obecnie odbywają sie w każdy wtorek. Miejscowość jest również znana z tzw. flaków piaseckich – jest to specjalny przepis przyrządzania flaków. Obecnie można je skosztować w kilku restauracjach.

Komunikacja

Przez miasto przebiegają drogi krajowe:

• nr 12 (S12)
• nr 17 (S17)

oraz wojewódzkie:

• nr 836
• nr 837

W 2004 roku została oddana do użytku obwodnica miasta, stanowiąca część dróg S12 i S17. Inwestycja była planowana od ponad 40 lat, jednak wielokrotnie zmieniano całkowicie plany budowy i odkładano termin realizacji inwestycji.

Piaski posiadają bezpośrednie połączenia autobusowe z Lublinem, Warszawą, Krasnymstawem, Żółkiewką, Chełmem, Zamościem, Hrubieszowem i in. Obsługiwane są przez PKS Wschód oraz firmy prywatne.

Szkolnictwo

Przedszkola

• Miejsko Gminne Przedszkole w Piaskach

Szkoły Podstawowe

• Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Piaskach

Gimnazja

• Gimnazjum Nr 1 im. Antoniego Norberta Patka w Piaskach

Szkoły Średnie

• Zespół Szkół w Piaskach

Kultura

W mieście znajduje się centrum kultury, mieszczące się przy ulicy Lubelskiej 22. Jego pomieszczenia zajmują między innymi biblioteka miejska, sala kinowa, siłownia.

Sport

• Klub sportowy LKS Piaskovia Piaski.
• UKS Piaski – klub przy szkole podstawowej w Piaskach.

Na terenie miasta jest jeden stadion piłkarski, zmodernizowany w związku z wymaganiami stawianymi przed drużynami biorącymi udział w rozgrywkach ligi okręgowej.

Zabytki

• Dom organisty z przełomów XIX i XX wieku.
• Rogatka z XIX

Inne obiekty

• Pomnik poświęcony pamięci ostatniego partyzanta Józefa Franczaka
• Ruiny kościoła ewangelickiego z 1783-1785 r.
• Stary cmentarz żydowski
• Nowy cmentarz żydowski
• Barokowa wieża dzwonnicy z 2 poł. XVIII w. (obecnie nieznacznie zmodernizowana)
• W Piaskach znajduje się maszt radiowo-telewizyjny o wysokości 342 metrów (bez górnej anteny nadawczej o wysokości około 25 metrów).

Osoby związane z miastem

• Józef Franczak - sierżant Wojska Polskiego, uczestnik wojny obronnej Polski 1939, partyzant ZWZ-AK, ostatni żołnierz polskiego podziemia antykomunistycznego i niepodległościowego poległy 21 października 1963
• Antoni Patek – zegarmistrz, założyciel firmy Patek Philippe & Co. – pierwszej firmy na świecie produkującej masowo zegarki kieszonkowe
• Maciej Marczewski – działacz społeczny, poeta
• Marcin Świetlicki – poeta, lider rockowego zespołu Świetliki
• Andrzej Zaorski – znany polski aktor